Tickets

Ιταλία/Βρετανία, 2005. Σκηνοθεσία: Ερμάνο Ολμι, Αμπάς Κιαροστάμι, Κεν Λόουτς. Ηθοποιοί: Κάρλο ντέλε Πιάνε, Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι, Σιλβάνα ντε Σάντις, Φιλίπο Τρογιάνο, Μάρτιν Κόμπστον, Γουίλιαμ Ρούαν, Γκάρι Μέιτλαντ. 109 λεπτά.

Τρία «εισιτήρια» για τρεις συναρπαστικές ιστορίες σ' ένα τρένο που κατευθύνεται προς τη Ρώμη (και την καρδιά μας), σκηνοθετημένες από τρεις μεγάλους σκηνοθέτες.

Τρία μεγάλα ονόματα του σύγχρονου κινηματογράφου, ο Ιταλός Ερμάνο Ολμι, ο Ιρανός Αμπάς Κιαροστάμι και ο Βρετανός Κεν Λόουτς, συνεργάστηκαν στη σπονδυλωτή αυτή ταινία με τον τίτλο Tickets («Εισιτήρια»), που πρωτοπαίχθηκε στο περσινό Φεστιβάλ Βερολίνου. Τρεις διαφορετικές ιστορίες, με τον καθένα να σκηνοθετεί το δικό του κομμάτι -η αρχική ιδέα ξεκίνησε από τον Κιαροστάμι, με τους άλλους δύο να δέχονται μόλις τους προσέγγισε ο Ιταλός παραγωγός. Μόνο που από την αρχή και οι τρεις συμφώνησαν πως οι ιστορίες θα είχαν κάποια σχέση μεταξύ τους. Τελικά, η σχέση αυτή είναι ένα τρένο που ξεκινά από κάπου στην Κεντρική Ευρώπη με κατεύθυνση τη Ρώμη.

Στο τρένο εκτυλίσσονται ταυτόχρονα και οι τρεις ιστορίες. Στην πρώτη, σκηνοθετημένη, με ποιητική διάθεση, τρυφερότητα και προσοχή στις μικρές, αποκαλυπτικές λεπτομέρειες, από τον Ολμι («Το δέντρο με τα τσόκαρα»), ένας ηλικιωμένος βιοχημικός (Κάρλο ντέλε Πιάνε), αναγκασμένος να πάρει το τρένο αντί το αεροπλάνο, συνδυάζει τις παιδικές μνήμες μιας άγνωστης που παίζει πιάνο με μια νεαρή γυναίκα (Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι), που τον βοηθά να βρει θέση στο τρένο, ανακαλύπτοντας έτσι μιαν ερωτική πλευρά του εαυτού του. Στη δεύτερη, σκηνοθετημένη με χιούμορ, ευρηματικότητα και οξυδέρκεια από τον Κιαροστάμι («Η γεύση του κερασιού»), ένας νεαρός, κάπως αφελής στρατιώτης (Φιλίπο Τρογιάνο), αναγκασμένος να υπηρετεί μια στριμμένη, απαιτητική, μεσόκοπη γυναίκα (Σιλβάνα ντε Σάντις), ανακαλύπτει τον έρωτα κι αποφασίζει να την εγκαταλείψει. Ενώ στην τρίτη, με τον Λόουτς («Ενα τρυφερό φιλί») σε εξαιρετική φόρμα, να παρακολουθεί με αγάπη και χιούμορ, μέσα από ένα με ωραίους, ζωντανούς διαλόγους σενάριο, τρεις νεαρούς Σκωτσέζους (Μάρτιν Κόμπσον, Γουίλιαμ Ρούαν και Γκάρι Μέιτλαντ), που πάνε στη Ρώμη για να παρακολουθήσουν τον αγώνα ποδοσφαίρου του Τσάμπιονς Λιγκ, και αντιμετωπίζουν την κοινωνική πραγματικότητα, όταν αναγκάζονται ν' αποφασίσουν αν το παιδί μιας φτωχής οικογένειας μεταναστών τους κοροϊδεύει ή τους λέει την αλήθεια για το «χαμένο» του εισιτήριο.

Ο καθένας από τους τρεις σκηνοθέτες προσφέρει το δικό του στιλ στην ταινία: ο Ολμι με μια ποιητική διάθεση και την άνεση του σκηνοθέτη που έχει απορρίψει κάθε τι το περιττό για να μπαίνει στην ουσία των πραγμάτων, με τον Κιαροστάμι να δημιουργεί μια μυστηριώδη, φαινομενικά χωρίς συγκεκριμένο στόχο ατμόσφαιρα, δεμένη όμως με τη γύρω πραγματικότητα, και τον Λόουτς να κάνει, χωρίς όμως να το παίρνεις είδηση, το γνωστό διδακτικό, πάντα όμως ευπρόσδεκτο και κινηματογραφικά απολαυστικό, σινεμά του. Η σειρά σας ν' αγοράσετε τα δικά σας εισιτήρια...

H μαγεία των βλεμμάτων

 Η τριπλή, σπονδυλωτή παραγωγή «Tickets» («Εισιτήρια»), με χρονική σειρά σκηνοθετικών υπογραφών: Ερμάνο Όλμι, Αμπάς Κιαροστάμι, Κεν Λόουτς. Δηλαδή Ιταλία, Ιράν, M. Βρετανία εντός της ίδιας αμαξοστοιχίας της καλλιτεχνικής (και ουχί οικονομικής) παγκοσμιοποίησης, η ισχύς εν τη ενώσει!

Το μοτίβο «ίδια αφετηρία, ίδιος προορισμός, τρία διαφορετικά ταξίδια» κολλάει γάντι στην ουσία. Διότι και τα τρία επεισόδια λαμβάνουν μέρος εντός του ίδιου συρμού που διασχίζει την Ευρώπη, με διαφορετικής προελεύσεως, ταυτότητας και τερματικού σταθμού επιβάτες. Έξυπνη σύλληψη από τους Ιταλούς (κυρίως) παραγωγούς να «τοποθετήσουν» τρεις ανόμοιους σκηνοθέτες μέσα στα ίδια σεναριακά, χωροταξικά πλαίσια. Εκ της συγκεντρώσεως στο ίδιο τρένο (δηλαδή στον ίδιο τόπο) διευκολύνουν ομοιογένεια, πυκνότητα, προσανατολισμό και περιεκτικότητα αφήγησης.

«Tickets». Κεν Λόουτς με Αμπάς Κιαροστάμι παραδίδουν μαθήματα σκηνοθετικής μαγείας! Προσπερνάω το πρώτο επεισόδιο, όπου καθηγητής αναπολεί την απροσδόκητη συνάντηση με νεαρά ύπαρξη και αισθηματικά νοσταλγεί το κορίτσι. Και το προσπερνάω γιατί το βλέμμα του Όλμι πάσχει αθεράπευτα από θεματική κόπωση, αισθητική πρεσβυωπία και ιδεολογική γήρανση. Εγκαταλείπω τον πρώτο «σταθμό», μπαίνω στον δεύτερο, με «σταθμάρχη» τον Αμπάς Κιαροστάμι και μένω με το στόμα ανοιχτό. Το στόρι σχεδόν αόρατο, περίπου σαν σκίτσο πίσω από τσιγαρόκουτο, ζωγραφισμένο από φαγωμένο μολύβι. Δηλαδή ευτραφής κυρία, συνοδευόμενη από νεαρό με τα μισά της χρόνια, αναστατώνει με τα καπρίτσια της και δημιουργεί πανικό. Όμως η χορογραφία των βλεμμάτων (έτσι, ακριβώς όπως το διαβάζετε!) και το μπαλέτο με ντουέτο τη μηχανή και τα πρόσωπα συγκροτούν ένα από τα πιο απολαυστικά και γοητευτικά μαθήματα σκηνοθεσίας που έχω δει τα τελευταία χρόνια. Μέσα στις μικροσκοπικές διαστάσεις ενός βαγονιού να κάνουν «έρωτα» το χιούμορ με την καθημερινότητα, το φλερτ με τους καταναγκασμούς και η φυγή με την πλήξη. Άριστο!

H χαριστική, γλυκόπικρη βολή, προέρχεται από την τρίτη και τελευταία ιστορία με σκηνοθέτη τον Κεν Λόουτς και επιβάτες μια χούφτα Βρετανούς πιτσιρικάδες οπαδούς ποδοσφαιρικής ομάδας και μια οικογένεια μεταναστών. Με τα ίδια περίπου βλέμματα μαγείας, αλλά με τον γνωστό κοινωνικό, χυμώδη ρεαλισμό του, ο αριστερός τζέντλεμαν της αγγλικής οθόνης παίρνει τη σκυτάλη από τον Κιαροστάμι και επιδίδεται σε πιρουέτες διαλεκτικής της καθημερινότητας. Όπου οι προκαταλήψεις για τους «καλούς» λαθρομετανάστες και τους «κακούς» λευκούς (και τούμπαλιν) μεταμορφώνονται σε μια σαρωτική αποκάλυψη στιγμών από αληθινό επεισόδιο που μπορεί να συμβεί - και συμβαίνει - στη σημερινή σύνθετη ζωή μας. Σχεδόν με το τίποτα, δύο κορυφαίοι καλλιτέχνες μεταμορφώνουν πηλό και νερό σε έργα σύγχρονης γλυπτικής, με ζωντανά αγάλματα που χορεύουν ταγκό!