Back Up Next
Ελεύθερος ωραρίου

L'emploi du temps. Γαλλία, 2002. Σκηνοθεσία: Λοράν Καντέ. Σενάριο: Λοράν Καντέ, Ρομπέν Καμπιγιό. Ηθοποιοί: Ολεριέν Ρεκουάν, Καρέν Βιάρ, Σερζ Λιβροζέ. 132 λεπτά.

Ενας άνεργος άντρας ξεγελά όλους γύρω του με μια φανταστική εργασία σε μια ταινία δοσμένη με ευρηματικότητα και έμπνευση.

Ενας άντρας που κρύβει από την οικογένειά του ότι απολύθηκε από τη δουλειά του είναι ο πρωταγωνιστής της δεύτερης αυτής ταινίας του Γάλλου σκηνοθέτη Λοράν Καντέ («Ressources humaines»). Αποφασισμένος να το κρατήσει μυστικό από τη γυναίκα και τα τρία παιδιά του, ο Βενσάν προσποιείται ότι βρήκε καινούργια δουλειά στον ΟΗΕ, στη Γενεύη. Για να ζήσει αναγκάζεται να αποσπά χρήματα εξαπατώντας γονείς και φίλους, περνώντας όλη τη βδομάδα στους δρόμους, στα πάρκινγκ και αλλού, ενώ τα Σαββατοκύριακα επιστρέφει κοντά στην οικογένειά του. Ωσπου κάποτε παρασύρεται από έναν μεσήλικα απατεώνα και μπλέκει σ' ένα σχέδιο απάτης.

Με βάση την περιβόητη υπόθεση Ζαν-Κλοντ Ρομάν που για 18 χρόνια ξεγελούσε την οικογένειά του κάνοντας όλους να πιστέψουν ότι εργαζόταν ως ερευνητής στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και όταν αποκαλύφθηκε το ψέμα του σκότωσε όλη την οικογένειά του, ο Λοράν Καντέ έφτιαξε ένα ιδιαίτερα λεπτό ψυχολογικό δράμα όπου, αφαιρώντας την τραγική του κατάληξη και επεκτείνοντας το θέμα του, έβαλε θέματα πολύ πιο ουσιαστικά και ανθρώπινα.

Από τη μια έχουμε τον κόσμο της εργασίας με τη συγκεκριμένη του δομή, τους εργοδότες, τα γραφεία, τους συναδέλφους και την κοινωνική αξία που η δουλειά δίνει στον εργαζόμενο κι από την άλλη τη διπλή προσωπικότητα του ήρωά του που επιζητεί, και τελικά απολαμβάνει, την απελευθέρωση από την υποχρεωτική εργασία.

Διπλή προσωπικότητα που ο Καντέ περιγράφει με μεθοδικότητα, επιμονή αλλά και προκλητικότητα, τονίζοντας την εσωτερική ανάγκη του πρωταγωνιστή του που τον οδηγεί αναπόφευκτα σε εφιαλτική κατάσταση, είδος προσωπικής κόλασης από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει.

Τα αισθήματα του μικροαστού που ξαφνικά αντιμετωπίζει μια τρομακτική ελευθερία και είναι αναγκασμένος συνεχώς να εφευρίσκει τρόπους επιβίωσης ο ηθοποιός του θεάτρου Ορελιέν Ρεκουάν δίνει με ξεχωριστή δύναμη, σκιτσάροντας ένα από τα πιο ανησυχητικά, περίπλοκα πορτρέτα που μας έδωσε ο σύγχρονος γαλλικός κινηματογράφος. Το πορτρέτο ενός ανθρώπου για τον οποίο τελικά δεν είσαι σίγουρος αν χάνει ή βρίσκει τον εαυτό του.

 

Το τελευταίο ψέμα

Μπαίνουμε στο 2003 με το αριστερό. Όποιος του μόχθου, του μεροκάματου και της ανεργίας δεν δει το «L' emploi du temps» δεν έχει καταλάβει τίποτα για την ψυχική του υγεία

Για άλλους τις κάνουν, άλλοι τις βλέπουν. Η δυστυχία να είσαι πολιτικοποιημένος και σκεπτόμενος καλλιτέχνης. Αν υπάρχει μια ταινία που να εικονογραφεί και να εξηγεί το περίφημο δοκίμιο της Φορεστιέρ «Οικονομική φρίκη», αυτή δεν είναι άλλη από το «Ελεύθερος ωραρίου», του Λοράν Καντέτ. Ενός από τους χαμηλόφωνους και τους πλέον ανήσυχους σκηνοθέτες της νέας γαλλικής γενιάς. Και αν η επέλαση των χολιγουντιανών ζόμπι, των εξωγήινων και των άλιεν, σε κάνουν να ανατριχιάζεις, τότε το μεγάλο δράμα και το μεγάλο ψέμα του ήρωα του Καντέτ, ενός συνηθισμένου καθημερινού ανθρώπου, σε στέλνει απροετοίμαστο στην επίγεια κόλαση.

Ο Βενσάν (Ορελιέν Ρεκουέν) είναι ο ζωντανός ορισμός της λευκής, ευρωπαϊκής, ελπίδας. Οικογενειάρχης, με μια γυναίκα που λατρεύει και τον λατρεύει και με τρία παιδιά που επίσης υπεραγαπά. Πέντε πλάσματα που στεγάζονται σε ιδιόκτητη μονοκατοικία. Ο Βενσάν έχει όλα όσα ονειρεύεται κάθε απόφοιτος οικονομικών επιστημών. Όλα εκτός από δουλειά. Μόλις απολύθηκε ύστερα από έντεκα χρόνια σκληρής δωδεκάωρης εργασίας. Από στέλεχος εταιρείας επενδύσεων, βρέθηκε στον δρόμο. Και το πρώτο πράγμα που του έρχεται στο μυαλό, το πρώτο πράγμα που διαπράττει έτσι από ένστικτο, είναι να επινοήσει μια νέα εργασία. Απίστευτο!

Μα γιατί; Τόσο δύσκολο, τόσο ακατόρθωτο είναι να ομολογήσει μια τέτοια αλήθεια; Σάμπως ο πρώτος ή ο τελευταίος απολυόμενος σ' αυτόν τον κόσμο είναι; Η διαφορά ανάμεσα σ' έναν άνεργο προλετάριο και σ' έναν κατεστραμμένο μεγαλοϋπάλληλο, είναι τα διόδια που χωρίζουν τον κόσμο της εργασίας στα δύο. Από εδώ οι χαμάληδες, από εκεί οι προνομιούχοι. Αυτή είναι η πρώτη αυταπάτη. Και απ' αυτή την αυταπάτη αρχίζει το σκάλισμα της τρύπας. Απ' αυτή τη φενάκη αρχίζει να τυλίγεται γύρω από το λαιμό του το κουβάρι με το μεγάλο ψέμα. Γιατί η συνειδητή πλευρά του Βενσάν αδυνατεί να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα. Γιατί αν συμφιλιωθεί μ' αυτήν, τότε είναι σαν να κατεδαφίζει το οικοδόμημα και να καίει ό,τι έβαλε μέσα σ' αυτό. Γιατί τότε πρέπει να τα αντικαταστήσει όλα. Την καταξίωση με την ταπείνωση, την κοινωνική υπεροχή με το ταμείο ανεργίας και την αξιοπρέπεια με τον εξευτελισμό. Πρέπει να δεχθεί πως είτε χαμάλης είτε γιάπης, είτε μεγαλοϋπάλληλος, όλοι σ' ένα καζάνι βράζουμε.

Έτσι ο Βενσάν... αυτοπροσλαμβάνεται σε μια υπηρεσία του ΟΗΕ με έδρα την Ελβετία. Σε υψηλόμισθη θέση συμβούλου για την οικονομική ανάπτυξη των τριτοκοσμικών και καθυστερημένων κουκίδων αυτού του πλανήτη. Πολύ βολικό γι' αυτόν και για την αυταπάτη του. Μακριά από το αδιάκριτο βλέμμα της γυναίκας του, αρχίζει να κτίζει έναν φανταστικό κόσμο. Να σκαλίζει μια μεγάλη τρύπα παρέα με το αυτοκίνητο, τον δρόμο, τη νύχτα, τη μοναξιά και τη σφιγμένη καρδιά του. Ο Βενσάν είναι ένας από τους χιλιάδες νεόπτωχους της Δυτικής Αυτοκρατορίας. Ένας απ' αυτούς που πιστεύουν πως μόνο το επίπεδο της δουλειάς που κάνεις, σου εξασφαλίζουν σεβασμό, εκτίμηση και κοινωνική καταξίωση. Είμαι στέλεχος, άρα υπάρχω. Κάπως έτσι ο Βενσάν σκαλίζει. Και όσο σκαλίζει, τόσο η τρύπα μεταμορφώνεται σε τάφο. Και το ερώτημα που πλανάται, σαν θρίλερ Πατρίσιας Χάισμιθ και υπαρξιακού τρόμου, είναι εφιαλτικό. Αραγε σ' αυτόν τον τάφο θα πέσει μόνος του ή θα συμπαρασύρει μαζί του και την οικογένειά του;

Back Home Up Next