Divine Intervention. Παλαιστίνη, 2002. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ελία Σουλεϊμάν. Ηθοποιοί: Ελία Σουλεϊμάν, Μανάλ Κάντερ, Νάγεφ Φαχούμ Ντάχερ. 92 λεπτά

Μια σειρά από κωμικά σκετς γύρω από τις σχέσεις Παλαιστίνιων-Ισραηλινών, αλλά και Παλαιστίνιων μεταξύ τους, σε μια σουρεαλιστική, με πολιτικά μηνύματα, δοσμένη με ξεχωριστή φαντασία κι έμπνευση κωμωδία.

Σουρεαλιστική κωμωδία που προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση στις περσινές Κάνες, αποκαλύπτοντάς μας έναν νέο, εμπνευσμένο και πρωτότυπο σκηνοθέτη-κωμικό. Η ταινία αποτελείται από διάφορα κωμικά σκετς δεμένα χαλαρά μεταξύ τους, φέρνοντας στο νου τις ταινίες του Ζακ Τατί, αλλά κι εκείνες του Μπάστερ Κίτον -με το σκηνοθέτη - σεναριογράφο και πρωταγωνιστή της, Ελία Σουλεϊμάν, να θυμίζει έντονα τον ίδιο τον Κίτον. Πίσω όμως από τη χαλαρότητα των επεισοδίων, ο προσεκτικός θεατής θ' ανακαλύψει κρυμμένη μιαν ενότητα και μια σίγουρη (καθαρά πολιτική) σκέψη. Κυρίαρχο πρόσωπο στα διάφορα επεισόδια είναι ένας ανώνυμος Παλαιστίνιος (Σουλεϊμάν) από την Ιερουσαλήμ που, επειδή τους χωρίζει ο ισραηλινός στρατός, συναντιέται με την αγαπημένη του, μια νεαρή Παλαιστίνια από τη Ραμάλα, σ' ένα ερημικό πάρκινγκ κοντά στο σημείο ελέγχου των Ισραηλινών.

Η ταινία ξεκινά με μια εκπληκτική, καθαρά σουρεαλιστική σκηνή, όπου μια ομάδα παιδιών κυνηγά ένα πληγωμένο Αϊ-Βασίλη, στους λόφους κοντά στη Ναζαρέτ, ο οποίος στη διάρκεια του κυνηγητού αποκαλύπτεται ότι κρύβει στο κοστούμι του ένα όπλο. Η ταινία είναι γεμάτη με σκηνές σαν κι αυτήν: ένας άντρας περιμένει στη στάση για ένα λεωφορείο που δεν έρχεται, ένας άλλος, στη Ναζαρέτ, πετάει τα σκουπίδια του στην αυλή του γείτονα, οδηγώντας σε καβγά μεταξύ τους, οι Ισραηλινοί στρατιώτες στο φυλάκιο αντί να σταματήσουν τους Αραβες που περνούν με αυτοκίνητο προσπαθούν να χτυπήσουν ένα κόκκινο μπαλόνι με ζωγραφισμένο πάνω του το πρόσωπο του Αραφάτ, ένας ισραηλινός αστυνομικός, για να βοηθήσει μια τουρίστρια να βρει τον Πανάγιο Τάφο, επειδή ο ίδιος δεν ξέρει, βγάζει ένα καλυμμένο με κουκούλα και με χειροπέδες Παλαιστίνιο από το πίσω μέρος του αυτοκινήτου του, ζητώντας του να τη βοηθήσει, ο Σουλεϊμάν οδηγώντας το αυτοκίνητο πετά το κουκούτσι του αχλαδιού σ' ένα περαστικό τανκ που ανατινάζεται, μια όμορφη Παλαιστίνια αγωνίστρια αντιμετωπίζει μίαν ομάδα Ισραηλινών στρατιωτών ως θηλυκή Νίντζα (η πιο αδύνατη για μένα σκηνή μιας κατά τα άλλα θαυμάσιας ταινίας).

Σκηνές που ο Σουλεϊμάν εμποτίζει με το δικό του κωμικό στιλ, δημιουργώντας μια κωμωδία που, πλάι στα σουρεαλιστικά, διανθισμένα με ωραία κι ευρηματικά σύμβολα στοιχεία της είναι ταυτόχρονα και μια εκπληκτική πολιτική κατάθεση -το γελοίο της υπόθεσης είναι ότι η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αρνήθηκε να συμπεριλάβει την ταινία στις υποψηφιότητες για το ξενόγλωσσο Οσκαρ επειδή, όπως ανάφερε, «δεν υπάρχει παλαιστινιακό κράτος»!

Στιγμιαία «τρίτη» ανάφλεξη

Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Η παγκοσμιοποίηση του Χόλιγουντ έφερε - ως αντίδραση - και την παγκοσμιοποίηση τού... Τρίτου Κόσμου. Το πιο απίστευτο, σχεδόν εξωφρενικό, επίτευγμα αυτής της «αντί» παγκοσμιοποίησης ήταν η επιστροφή του ξεχασμένου ευρωπαϊκού σινεμά των χρυσών δεκαετιών του '50 και του '60. Ιδέες, «σχολές», ρεύματα και αξίες νεκραναστήθηκαν από ξυπόλητους ποιητές του... βάρβαρου Ιράν. Η αθωότητα, τα αισθήματα και η λαϊκή καθαρότητα του ιταλικού νεορεαλισμού εγκαταστάθηκαν στην Τεχεράνη και το λεπτό, σαρκαστικό και φίνο χιούμορ του Ζακ Τατί ίπταται στην... Παλαιστίνη. Το όνομα του Αμπάς Κιαροστάμι, καθώς και όλων των μελών της πολυπληθούς ομάδας των Ιρανών σκηνοθετών, είναι η σύνθεση Ντε Σίκα με Ρομπέρ Μπρεσόν. Και η περίπτωση του παντελώς «ανώνυμου» Παλαιστίνιου Ελία Σουλεϊμάν είναι η μείξη του «Ρlaytime» με «Τίγρη και δράκο».

Όταν στη λίστα των περσινών διαγωνιζόμενων ταινιών του αυστηρού φεστιβάλ των Καννών διαβάζαμε πως ανάμεσα στους τόσους και τόσους διάσημους της καλτ σκηνής λαμβάνει μέρος και μια ταινία με τον τίτλο «Divine intervantion» («Θεϊκή παρέμβαση») όλοι μας πιστέψαμε πως πρόκειται περί διπλωματίας. Μιάμιση ώρα μετά βγαίναμε από την προβολή με τη βεβαιότητα πως αυτό το μικρό διαμαντάκι θα έφευγε από τη γαλάζια ακτή με «κάτι». Ίσως μεγάλο, ίσως μικρό. Πάντως με κάτι. Όπερ και εγένετο. Κέρδισε δύο «κάτι». Και Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής και το Βραβείο της Διεθνούς Κριτικής (Fipresci). Δικαίως.

Ο δαιμόνιος Σουλεϊμάν χρησιμοποιεί ως αρχιτεκτονική «βάση» τη λογική, την αισθητική, την παρατήρηση και τη συμμετρική γεωμετρική μέθοδο του Ζακ Τατί. Δηλαδή ο κόσμος δεν αποτελείται από ένα, αλλά από πλήθος περιστατικών (ιστοριών). Καθώς όλα αυτά αναπτύσσονται, τόσο συγκλίνουν προς την ίδια κατεύθυνση. Προς τη λιλιπουτοποίηση του Ανθρώπου. Στην καθημερινότητά μας είμαστε λίγοι, μικροί, αμήχανοι. Οι κρυφές αδυναμίες μας εξέρχονται και καταλαμβάνουν την προσωπικότητά μας, την ώρα που θα ρίξουμε σκουπίδια στην αυλή του γείτονα και τη στιγμή που θα πετάξουμε ένα μπουγέλο νερό στα πιτσιρίκια που παίζουν μπάλα κάτω από το παράθυρό μας. Όταν όμως ο εχθρός βομβαρδίζει, όταν το «σπίτι» μας κινδυνεύει, τότε οι ασήμαντοι γίνονται Σουλιώτες. Η... θεϊκή παρέμβαση δεν είναι τίποτε άλλο από τη μετατροπή του νάνου σε γίγαντα. Η διαλεκτική του μικρού σε μεγάλου και της καθημερινότητας σε Ιστορία. Ο ίδιος άνθρωπος που με τα σώβρακα πίνει το καφεδάκι του και μουντζώνει τη γυναίκα του, την άλλη στιγμή «γράφει» Ιστορία!

Σας κούρασα; Λάθος και έγκλημα. Ο Ηλίας από την Παλαιστίνη έκανε τα αδύνατα δυνατά για να σας διασκεδάσει. Και παίζοντας σε δύο... γήπεδα το καταφέρνει. Εντός του πρώτου (γηπέδου) οι Παλαιστίνιοι παίζουν μπάλα με την καθημερινότητα της γειτονιάς. Και σαν γνήσιοι Νεοέλληνες αλληλοτρώγονται. Εντός του δευτέρου (γηπέδου) παίζουν με τη διαχωριστική τής Γάζας και ανταλλάσσουν βουβά βλέμματα με ερωτοχτυπημένες Εβραίες. Αλλά το πιο απίστευτο, παράδοξο και εντελώς σουρεαλιστικό, συντελείται σ' ένα πεδίο βολής όπου ασκούνται καμιά δεκαριά Ισραηλινοί Ράμπο. Και ξαφνικά, απρόσμενα και εντελώς θεϊκά, προσγειώνεται από τον ουρανό η φιγούρα μιας πανέμορφης Παλαιστίνιας. Με τη ρομφαία της Θείας Δίκης και με τη μορφή τού Νίντζα. Και με μαγικά, εναέρια, πολεμικά κόλπα και με την άτρωτη ασπίδα ενός Αχιλλέα, θέτει εκτός μάχης το μπόντι μπίλντινγκ των επίλεκτων δυνάμεων του Αριέλ Σαρόν. Μπορεί όχι τώρα, ούτε αύριο. Αλλά κάποτε η Ιστορία θα δικαιωθεί και τα όνειρα θα πάρουν εκδίκηση!