5 φορές το 2

5Χ2. Γαλλία, 2004. Σκηνοθεσία: Φρανσουά Οζόν. Σενάριο: Φρανσουά Οζόν, Εμανουέλ Μπερνχάιμ. Ηθοποιοί: Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι, Στέφαν Φράις, Φρανσουά Φαμπιάν, Μάικλ Λονσντέιλ. 90 λεπτά.

Η διάλυση ενός γάμου, ιδωμένη μέσα από φλας-μπακ που οδηγούν ολοένα και πιο πίσω χρονολογικά, σε μια θαυμάσια ταινία, με έξοχη ερμηνεία από τη Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι.

 Την πορεία ενός γάμου που οδηγείται στον χωρισμό καταγράφει στη θαυμάσια ταινία του «5 φορές το 2» ο Φρανσουά Οζόν, σκηνοθέτης που μας έδωσε μερικές εξαιρετικές ταινίες, όπως οι «8 γυναίκες» και η «Πισίνα». Στη νέα του αυτή ταινία, ο Οζόν μάς παρουσιάζει πέντε σκηνές από ένα γάμο, σκηνές όμως που παρουσιάζει σε μια ανάποδη χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από το διαζύγιο και πηγαίνοντας προς τα πίσω, για να καταλήξει στην πρώτη συνάντηση του ζευγαριού -τρόπο που φέρνει στο νου τόσο την ταινία «Αναστρέψιμος» του Γκασπάρ Νοέ όσο και το θεατρικό έργο «Προδοσία» του Χάρολντ Πίντερ.

 Στην ασυνήθιστη αυτή «επιστροφή στο παρελθόν», ο Οζόν ακολουθεί το μεσοαστικό ζευγάρι του, τη Μάριον (μια εξαιρετική Βαλέρια Μπρούνι-Τεντέσκι, που κέρδισε το βραβείο ερμηνείας στο φεστιβάλ Βενετίας) και τον Ζιλ (πολύ καλός στο ρόλο ο Στεφάν Φράις) από τη στιγμή που παίρνουν διαζύγιο, για να επιστρέψει σ' ένα στενό φιλικό πάρτι όπου παρουσιάζονται και οι πρώτες συγκρούσεις, στη συνέχεια παρακολουθούμε τη γέννηση του μοναδικού παιδιού τους, στην οποία ο Ζιλ αποφεύγει να παραστεί, για να φτάσουμε στη γαμήλια τελετή (με τη Μάριον να δίνεται, την πρώτη νύχτα του γάμου τους, σ' έναν άγνωστο) και να τελειώνει με την πρώτη τους συνάντηση, όταν ο Ζιλ διαλύει μια προηγούμενη σχέση.

Ο Οζόν επιλέγει τις τέσσερις σκηνές που ακολουθούν εκείνη του διαζυγίου για να μας προσφέρει μια ματιά στη ζωή του ζευγαριού, αφήνοντάς μας να συμπληρώσουμε τα ενδιάμεσα κενά και να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Η δική του ματιά δεν είναι καθόλου κριτική, απλά επεξηγηματική, θα έλεγα ακόμη και συμπαθητική, παρουσιάζοντας από τη μια τον έρωτα και τις χαρούμενες στιγμές ανάμεσα στη Μάριον και τον Ζιλ (ακόμη κι όταν εκείνη αφήνεται να κάνει έρωτα μ' έναν ξένο, σκηνή που γι' αυτήν αυξάνει τον έρωτά της για τον Ζιλ) κι από την άλλη τους σπόρους εκείνους που σταδιακά οδηγούν στη διάλυση (ο φόβος του Ζιλ να συμμετάσχει στη γέννηση του παιδιού, η απερίσκεπτη στάση του απέναντι στους ξένους όταν στη διάρκεια του πάρτι αρχίζει να αφηγείται ένα σεξουαλικό όργιο).

 Η σκηνή μετά την υπογραφή του διαζυγίου, όταν το ζευγάρι πηγαίνει σ' ένα ξενοδοχείο για ένα αποχαιρετιστήριο σεξ, που καταλήγει σε μια σκηνή άγχους και απελπισίας, αντάξια μιας ταινίας του Μπέργκμαν, μας λέει αρκετά για τη διαλυμένη σχέση τους. Ο Οζόν μάς προτείνει τα κομμάτια του παζλ, αφήνοντάς μας να τα βάλουμε στη σωστή τους θέση για να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας. Συμπεράσματα καθόλου εύκολα, ακριβώς όπως και οι ανθρώπινες σχέσεις. Οι σκηνές αναπτύσσονται με λεπτή συχνά ειρωνεία και μια αίσθηση ματαιότητας, ξέροντας πως αντιμετωπίζοντας κανείς τη ζωή του προς τα πίσω μπορεί μεν να κρίνει πού πήγε στραβά αλλά δεν είναι πια σε θέση να την αλλάξει. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η μεγάλη αξία της ταινίας.

 Σπίτια χτισμένα στην άμμο

 Θα το αντέξετε; Να το αντέξετε! Γιατί όσο κι αν είναι αντιπαθητικό, κατά βάθος είναι πέρα ώς πέρα αληθινό. Ο λόγος για το «5X2» ή αλλιώς «5 φορές το 2» του Φρανσουά Οζόν. Ο Γάλλος που έχει αναγάγει τον σαρκασμό σε ύψιστη σκηνοθετική αρετή. Απόδειξη η ειρωνεία για τα αστυνομικά μυστήρια επιπέδου Αγκάθα Κρίστι και «8 γυναικών». Είναι το «παιδί» με την πανούργα λογική. Ο Τζορτζ Κιούκορ στη σύγχρονη, ευρωπαϊκή, εποχή.

Προφανώς, εκνευρισμένος από το «Μη αναστρέψιμος» και το ρεσιτάλ οπτικού εντυπωσιασμού του Γκασπάρ Νοέ, όπου έλαμψαν διά της παρουσίας τους τα χυμώδη μπαλκόνια και οπίσθια της Μόνικα Μπελούτσι, αποφάσισε στην απαντητική του «επιστολή» να χρησιμοποιήσει την ίδια ευρηματική δομή. Δηλαδή κάθε σκηνή ακολουθεί αντίστροφη χρονική φορά. H αρχή είναι το τέλος και το τέλος η αρχή. Πέντε σκηνές μιας σχέσης ενός ζευγαριού. Από το τέλος της σχέσης μέχρι την πρώτη γνωριμία. Με την εξής σειρά. Και έχει σημασία η διαδικασία και το περιεχόμενο κάθε σκηνής.

Πρώτη σκηνή το τέλος ενός γάμου σε δωμάτιο ξενοδοχείου και αφού το διαζύγιο έχει επισημοποιηθεί, ο σύζυγος θα την αναγκάσει να το κάνουν όπως παλιά. Σαν κτήνος ο άνδρας (Στέφαν Φράις), με ανοικτά τα μάτια η γυναίκα (Βαλέρια Μπρούνι Τεντέσκι). Το τέλος... προαναγγέλλει την αρχή. Τελευταία φορά, τελευταίος «βιασμός». Σκηνή δεύτερη, λίγα χρόνια πριν, στο διαμέρισμά τους, παρέα με δύο φίλους γκέι, εξομολογούνται αυθορμήτως το παράπτωμα και την ηδονή που αισθάνθηκαν βλέποντας ή συμμετέχοντας σε παρτούζα. H σχέση και ο γάμος με υποκατάστατα και «εξαρτήματα» δανεικά. Σκηνή τρίτη στο μαιευτήριο με τη γέννηση του πρώτου και μοναδικού μωρού. Απών εκείνος από το ύψιστο γεγονός, να περιφέρεται στους δρόμους ως όμηρος και αιχμάλωτος μιας τυχαίας σχέσης που κατέληξε ερήμην του σε κάτι τόσο μόνιμο και σοβαρό. Σκηνή τέταρτη, η νύχτα του γάμου. Απόντες και οι δύο από την ερωτική επαφή. Εκείνος κατάκοπος να ροχαλίζει, εκείνη στον δρόμο μ' έναν τυχαίο Αμερικανό περαστικό. H πρώτη γαμήλια νύχτα, η πρώτη απιστία. Σκηνή πέμπτη (δηλαδή πρώτη), η γνωριμία σε τουριστική τοποθεσία. Εκείνος με μια μόνιμη σχέση, εκείνη ούτε με φίλη. Σχεδόν και δεν είναι υπερβολικό η μόνιμη σχέση να τον σπρώχνει να τα φτιάξει μ' αυτή την ξένη, γιατί και η δική τους σχέση είναι το ίδιο χαλαρή, άδεια και νεκρή!

 Αγαπητοί μου, ο Φρανσουά Οζόν με τίποτα δεν λέει το εντελώς κοινότοπο και για όλους τόσο βολικό «ο γάμος σκοτώνει τον έρωτα». Λέει το δυσάρεστο, το χειρότερο και αληθινό. H σχέση μιας μη-σχέσης σκοτώνει κάθε σχέση. Το τέλος αυτού του είδους και αυτού του επιπέδου συνηθισμένης σχέσης έχει τελειώσει πριν καν αρχίσει. Τυχαία γνωριμία, τυχαίο κρεβάτι, τυχαίος γάμος, τυχαία το παιδί, τυχαία η παρτούζα, τυχαία όλα. Τα πάντα ερήμην και του ενός και του άλλου. Τα καμπανάκια (οι μουσικές) βαράνε χαρμόσυνα με ιταλικές ερωτικές φωνές. Αλλά το περιεχόμενο του μικροαστικού καρτ ποστάλ που οι περισσότερες και οι περισσότεροι έχουν κρεμάσει στο κρεβάτι και στα όνειρά τους είναι εντελώς τυχαίο, άδειο και συμβατικό. Τι να σκοτώσει ο γάμος; Το απόλυτο κενό; Θέλετε το ακόμα χειρότερο και τόσο εφιαλτικά αληθινό; Στη σύγχρονη, διαστημική, μοντέρνα, εξελιγμένη εποχή μοναδική καινοτομία και διαφορά από το παρελθόν των συντηρητικών γονιών είναι μόνο το ντεκόρ! Σας ρώτησα: Αντέχετε; Να το αντέξετε μ' ένα παρατεταμένο μπρρρρρρ!