2046

 Χονγκ Κονγκ, 2004. Σκηνοθεσία-σενάριο: Γουόνγκ Καρ-Γουάι. Ηθοποιοί: Τόνι Λιούνγκ, Γκονγκ Λι, Ζανγκ Ζιγί, Φέι Γουόνγκ, Τακούγια Κιμούρα. 130 λεπτά.

 Μια συναρπαστική ρομαντική, ερωτική ιστορία, που κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, δοσμένη με ποιητικό, ελεγειακό ύφος, από έναν εμπνευσμένο σκηνοθέτη.

 Ο Κινέζος Γουόνγκ Καρ-Γουάι κατάφερε, με ταινίες όπως το «Chunking Express», «Ευτυχισμένοι μαζί» και «Ερωτική επιθυμία», να καθιερωθεί ως ένας από τους πιο πρωτότυπους κι εμπνευσμένους σκηνοθέτες, όχι μόνο του σύγχρονου ασιατικού αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου.

 Στη νέα του ταινία «2046», από τις καλύτερες του φετινού Φεστιβάλ των Κανών, ο Καρ-Γουάι, έχει για πρωταγωνιστή τον Τσόου Μο-Γουάν, έναν συγγραφέα-δημοσιογράφο (Τόνι Λιούνγκ), που αφηγείται μια ιστορία επιστημονικής φαντασίας γύρω από ένα μυστηριώδες τρένο που φεύγει για το έτος 2046 (αργότερα θα είναι και αριθμός δωματίου ξενοδοχείου). Πρόκειται για ένα ταξίδι στις διαστάσεις του χρόνου, με πρόσωπα που επιζητούν να ξαναβρούν τις αναμνήσεις τους, αν και κανένας δεν φαίνεται να επιστρέφει από εκεί για να πει τι πραγματικά συμβαίνει.

 Ο Τσόου θυμάται τις τέσσερις γυναίκες που σημάδεψαν τη ζωή του στο Χονγκ Κονγκ στην περίοδο 1966-67: τη Λούλου (Καρίνα Λάου), τη Γουάνγκ Τζινγκ (Φέι Γουόνγκ), την Μπάι Λινγκ (η πανέμορφη Ζανγκ Ζιγί) και τη Σου-Λι Ζεν (η πάντα γοητευτική Γκονγκ Λι, μοναδική στη σκηνή όπου δέχεται ένα επιθετικό φιλί), για τις οποίες γράφει το φουτουριστικό του μυθιστόρημα. Οι ιστορίες εκτυλίσσονται παράλληλα, μέσα από τις μνήμες του συγγραφέα, ενώ το τρένο 2046 τρέχει ιλιγγιωδώς, μεταφέροντας τούς σχεδόν σαν υπνοβάτες επιβάτες του σ' ένα μέλλον απ' όπου ποτέ δεν υπάρχει, όπως μας αναφέρει κάποια στιγμή μια φωνή, επιστροφή. Σ' έναν κόσμο που ποτέ δεν ξέρεις αν είναι του ονείρου ή της πραγματικότητας, με λαδωμένο μαλλί (όπως και στην «Ερωτική επιθυμία») κι ένα μουστακάκι α λα Κλαρκ Γκέιμπλ, κινείται ο Τσόου (ένας εξαιρετικός Τόνι Λεούνγκ), κάπως αποξενωμένος, χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση, εκτός ίσως από εκείνη του βιβλίου που γράφει άλλοτε φλερτάροντας κι άλλοτε απορρίπτοντας, με μια δόση κυνισμού, τις εξωτικές γυναίκες του, που μοιάζουν να βγήκαν από τον κόσμο του Τζόζεφ φον Στέρνμπεργκ (ιδιαίτερα τις «Αμαρτωλές αγάπες»), μαζί και τη γυναίκα-ρομπότ Γουάνγκ Ζινγκ, που περιφέρεται στους διαδρόμους μιας νέας, βουτηγμένης σε βαριά κόκκινα χρώματα, «Οδύσσειας του Διαστήματος», που είναι ταυτόχρονα και Οδύσσεια έρωτα.

 Ο Γουόνγκ μας παρασύρει με δεξιοτεχνία, θα έλεγα σχεδόν πονηριά, στην ερωτική, υπαρξιακή αυτή πορεία του ήρωά του, είτε στους στενούς διαδρόμους και τα μικρά, κλειστοφοβικά δωμάτια του ξενοδοχείου είτε στους σκοτεινούς δρόμους του Χονγκ Κονγκ -όλη σχεδόν η ταινία εκτυλίσσεται τη νύχτα-, καταγράφοντας με χρώματα ζεστά, με μουσική που τονίζει την ποιητική, ελεγειακή ατμόσφαιρα της ταινίας (από τη σάμπα ώς την «Κάστα Ντίβα» αλλά και τα τραγούδια του Νατ Κινγκ Κόουλ), αναμειγνύοντας το παρόν με το παρελθόν και το μέλλον («νόμιζε πως έγραφε για το μέλλον, αλλά στην πραγματικότητα ήταν για το παρελθόν», μας πληροφορεί η φωνή), κινηματογραφώντας μέσα από καθρέφτες και τρύπες (με έναν ηδονοβλεψία Τσόου να κατασκοπεύει την ένοικο του 2046), με την κάμερα σε ασυνήθιστες γωνίες ή σε συνεχή κίνηση, για να δώσει σάρκα και οστά στα τόσο γοητευτικά, φανταστικά του πρόσωπα και να εκφράσει ερωτήματα κι έμμονες ιδέες που τον κατατρέχουν. Το «2046» μοιάζει να είναι ένα είδος συνέχειας στην «Ερωτική επιθυμία», μια άλλη πλευρά του, το ίδιο ρομαντική, το ίδιο γοητευτική αλλά και μυστηριώδης, και ονειρική, και ποιητική, μια ταινία που τη γεύεσαι και την απολαμβάνεις κάθε στιγμή, στο κάθε πλάνο της, στην κάθε ανάσα των ερμηνευτών της.

 Kιβωτός θεσπέσιας ομορφιάς

 Ο Kινέζος Γουόνγκ Kαρ Γουάι κατεδαφίζει όλη τη φετινή παραγωγή. H ομορφιά που εκπέμπει κάθε ρανίδα του «2046» ανεβάζει τόσο ψηλά τον πήχυ της αισθητικής που έπειτα από αυτό όλα τ' άλλα να μοιάζουν απλώς οδοντόκρεμες. Eν ολίγοις σε τρελαίνει!

 Πάει, τέλειωσε. Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και λοιπές «δημοκρατικές δυνάμεις» σε κατάσταση πανικού. H απόλυτη πρωτοπορία, η κιβωτός που μεταφέρει από τη Γη στο αχανές Σύμπαν κάθε ίχνος αισθητικής πανδαισίας ονομάζεται ασιατική πρωτοπορία. Μετά το κορεάτικο «Old boy», όπου μοιάζει σαν ο Ταραντίνο με σάρκα και αίμα να στήνει οργιαστικό χορό με τον «Οιδίποδα» του Ευριπίδη, δεύτερη έκρηξη καθηλωτικής.... οφθαλμολαγνείας. Σκηνοθέτης είπατε; Λάθος. Ο Γουόνγκ Καρ Γουάι είναι θεός!

Για να καταλάβετε. Αφού περάσουν είκοσι λεπτά και αφού ήδη αισθάνεσαι να κολυμπάς στο Διάστημα βυθισμένος σε βελούδινο διαστημόπλοιο και ενώ τα μάτια και η λαχτάρα χορεύουν βαλς με υπόκρουση από τα κύματα του Δουνάβεως του Στράους, αντιλαμβάνεσαι πως όλα μέσα σου και έξω σου βρίσκονται σε κατάσταση αφοπλιστικής και ανελέητης ομηρίας. Μια αφόρητη νοσταλγία και αισθηματική διάθεση σε τυλίγει, σε πλημμυρίζει, σε... τεμαχίζει. Κάπου εκεί και αφού προηγουμένως έχεις επιχειρήσει να ξεκλειδώσεις, να καταλάβεις τον γρίφο της ιστορίας, στο τέλος - και έπειτα από 130 λεπτά ανελέητης παραισθησιογόνου ουσίας - εγκαταλείπεις άνευ όρων όλες σου τις αντιστάσεις. Από εδώ ο Γουόνγκ Καρ Γουάι, από εκεί όλοι οι άλλοι!

Αυτός ο χρυσοχόος αυθεντικών διαμαντιών επιπέδου «In the mood for love» («Ερωτικής επιθυμίας»), ξεκινάει από μια παραδοχή. Πασίγνωστη, καθιερωμένη και διαχρονική. Από τον επαναστάτη Αϊζενστάιν μέχρι τον εστέτ Βισκόντι, τον νοσταλγό του φιλμ νουάρ Ντάσιελ Χάμετ, καθώς και Ρέιμοντ Τσάντλερ, όλους αυτούς του διακόνους που τροφοδότησαν τον πλανήτη με αντίδωρα μελοδράματος. Πως, δηλαδή, πρωταρχική πηγή θερμότητας του ψυχρού, ανθρώπινου Σύμπαντος είναι αποκλειστικά και μόνο το Αίσθημα. H κινητήρια δύναμη κάθε «ζωντανής» ύπαρξης. H πρωτεΐνη της μνήμης και ο γενετικός κώδικας του ανθρώπινου πολιτισμού. Πυρήνας αυτής της ενστικτώδους δύναμης είναι το ερωτικό αίσθημα. Ο Ένας χωρίς τον Άλλο δεν υπάρχει. Ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων απαιτεί διαρκή, ιλιγγιώδη εσωτερική συνουσία.

Κάθησε λοιπόν και τοποθέτησε ανάμεσα στο Χθες και το Αύριο έναν κωδικό, με τον αριθμό 2046. Με τριπλή αναφορά, σημασία και ουσία. Κατά σειρά: Πρώτα η δεκαετία του '60, έπειτα ένα μικρό δωμάτιο ξενοδοχείου με τον αριθμό 2046 κι έπειτα η αυριανή χρονολογία του έτους 2046. Κάτοχος αυτού του κωδικού, αλλά και κέντρο του Σύμπαντος ένας τυχοδιώκτης δημοσιογράφος (Τόνι Λιούνγκ, ο πρωταγωνιστής της «Ερωτικής επιθυμίας»). Δορυφόροι τρεις αλαβάστρινες, μοναδικές, εύθραυστες θεϊκές υπάρξεις: Ζανγκ Ζίγι, Γκονγκ Λι, Φέι Γουόνγκ. Μη βιάζεστε να βγάλετε συμπεράσματα.

 Ο δημοσιογράφος (δηλαδή το «κέντρο» αυτού του ιδιότυπου αισθηματικού «Σύμπαντος») ρυθμίζει την κυκλοφορία των «δορυφόρων». Άλλοτε με τη μία, άλλοτε με την άλλη, ύστερα με την τρίτη, αργότερα με την πρώτη. Όμως όσο εκείνος (δηλαδή ο... πλανητάρχης) διακανονίζει την περιφορά των «δορυφόρων» τόσο εκείνες με τις ιδιαίτερες, μοναδικές ιδιότητες που εκ γενετής φέρουν, ρυθμίζουν την ύπαρξή του. Για να καταλάβετε είναι σαν ο Τόνι Λιούνγκ να είναι η Γη και εκείνες ο Ήλιος και η Σελήνη. Όπως δηλαδή νερό, αέρας, χλωρίδα, πανίδα είναι αδύνατον χωρίς ηλιακή θερμοκρασία και ενέργεια να «φυτευτούν» και να υπάρξουν, το ίδιο και μ' αυτόν τον τυχοδιώκτη. H μνήμη του (δηλαδή το «είναι» του) τροφοδοτείται αδιάκοπα και πολλές φορές ερήμην του από άλλους πλανήτες. Έτσι, ενώ εκ πρώτης όψεως για τον θεατή με ακούνητο και αδιατάραχτο βλέμμα και μυαλό μοιάζει σαν ιστορία ενός Κινέζου Καζανόβα, στην πραγματικότητα το ακριβώς αντίθετο και εντελώς ανατρεπτικό συμβαίνει.

Αν και στο «κέντρο» της μυθοπλασίας είναι ο Άνδρας, στην πραγματικότητα η Γυναίκα είναι η ηρωίδα... Αν και Άνδρας είναι ο συλλέκτης και γραφιάς αυτής της αφόρητης νοσταλγίας, η Γυναίκα είναι η έμπνευση και συγγραφέας αυτής της ιστορίας. Αν και μοιάζει σαν Εκείνος να οδηγεί την κούρσα, στην πραγματικότητα Εκείνη είναι που καθορίζει τη «μοίρα». Θέλετε κι άλλη απόδειξη; Όχι μία, αλλά τρεις. Γένους θηλυκού είναι το αίσθημα, η μνήμη και η επαναλαμβανόμενη, με όλες τις παραλλαγές, αδιάκοπη ερωτική περιπέτεια. Γι' αυτό η ταινία μοιάζει να περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της. Γένους θηλυκού είναι η ταραχή και η ελπίδα. Γι' αυτό ο αφηγηματικός χρόνος της ιστορίας μοιάζει άλλοτε προς τα πίσω και άλλοτε προς το μέλλον να κοιτάει. Γένους θηλυκού είναι η συγκίνηση και η απελπισία. Γι' αυτό ακόμα και από τα μάτια ενός θηλυκού «ανδροειδούς» του έτους 2046 δάκρυα κατρακυλάνε!