Un prophete. Γαλλία, 2009. Σκηνοθεσία: Ζακ Οντιάρ. Σενάριο: Ζακ Οντιάρ, Τομά Μπιντγκέν. Ηθοποιοί: Ταχάρ Ραχίμ, Νιλς Αρεστρουπ, Αντέλ Μπενσερίφ. 150'

Η μετατροπή ενός μικροεγκληματία σε αδίστακτο γκάνγκστερ στη διάρκεια της παραμονής του στις φυλακές, σε μια συγκλονιστική ταινία, σχόλιο πάνω στις σωφρονιστικές συνθήκες. Εξαιρετικές οι ερμηνείες (Μέγα Βραβείο στο Φεστιβάλ Κανών).

Η μετατροπή ενός μικροεγκληματία (φυλακισμένου για επίθεση σε μπάτσο) σε σκληρό, οργανωμένο γκάνγκστερ, είναι το θέμα της ταινίας «Ενας προφήτης» του Ζακ Οντιάρ, που κέρδισε το Μέγα Βραβείο της επιτροπής στο Φεστιβάλ των Κανών, με τον Οντιάρ («Ο χτύπος που έχασε η καρδιά μου», «Πάνω στα χείλη μου») να φτιάχνει ένα συγκλονιστικό, σφιχτοδεμένο, με σωστό ρυθμό, γρήγορο μοντάζ και εξαιρετική ατμόσφαιρα έργο.

Πρόκειται για μια ταινία με φόντο ένα συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον, όπου ο έντονος ρεαλισμός συνδυάζεται άνετα με το στιλ του φιλμ νουάρ (μαζί και των διάφορων κλασικών αμερικανικών ταινιών που εκτυλίσσονται σε φυλακές). Ταινία στην οποία η ανοδική πορεία του Μαλίκ, που, από νεαρός, αναποφάσιστος μικροεγκληματίας, μετατρέπεται σε αδίστακτο γκάνγκστερ χάρη στην υποστήριξη ενός Κορσικανού μαφιόζου, που τον εμπλέκει στις βρώμικες υποθέσεις του, καταγράφεται με ξεχωριστή δύναμη και λεπτομέρεια, μέσα από μια σειρά στημένες με σύνεση και οξυδέρκεια σκηνές, σκηνές συχνά ιδιαίτερα παραστατικές - παράδειγμα η άγρια σκηνή με τον Μαλίκ να σκοτώνει έναν άλλο φυλακισμένο με ξυραφάκι που μεταφέρει στο στόμα του.

Για τον Οντιάρ, η φυλακή είναι ένας ακόμη χώρος όπου παίζεται το παιχνίδι της εξουσίας. Παιχνίδι που παίζεται ανάμεσα σε διάφορους εγκληματίες -Γάλλους, Κορσικανούς και Αραβες- και όπου η βία και το αίμα καθορίζουν την πορεία εξουσιαστή-εξουσιαζόμενου. Οπως ακριβώς και στον έξω κόσμο, όπου με την εξουσία είναι συνυφασμένο και το χρήμα, κι όπου μια άλλη βία, το ίδιο ισχυρή, αν και χωρίς αίμα, καθορίζει το παιχνίδι. Στη φυλακή, ο Μαλίκ χρησιμοποιεί όλα τα αναγκαία για έναν τέτοιο σκοπό μέσα - την εκπαίδευση (μαθαίνει τη γλώσσα των Κορσικανών για να μπορέσει να μπει στον κύκλο τους), την υποκρισία, την προδοσία μαζί και την αποφασιστικότητά του. Ενώ οι Αρχές, με το υπάρχον σύστημα (αντιγραφή ενός συστήματος που κυριαρχεί στην έξω κοινωνία), του προσφέρουν τα μέσα για να πετύχει τον σκοπό του. Με άλλα λόγια, το σωφρονιστικό σύστημα, όπως μας λέει ο σκηνοθέτης, συμβάλλει στη μετατροπή των φυλακισμένων σε ακόμη χειρότερους και πιο επικίνδυνους γκάνγκστερ. Σχόλιο δριμύ, όχι μόνο πάνω στην εξουσία αλλά και στις σωφρονιστικές συνθήκες, που επιτρέπουν τη δημιουργία τέτοιων εγκληματιών. Στα συν της ταινίας οι εξαιρετικές ερμηνείες τόσο του Ταχάρ Ραχίμ στο ρόλο του Μαλίκ όσο και του Νιλς Αρεστρουπ στο ρόλο του Κορσικανού Σεζάρ Λουτσιάνι.

Un Ρrophete

Προφήτης του μεγιστοτεράστιου Film Μaker Ζακ Οντιάρ. Σαν να βλέπω τον «Σημαδεμένο» με μυαλό. Αγαπητοί μας η αλήθεια έπειτα από τόσα χρόνια πλαστικοποιημένου Χόλιγουντ. Οι Γάλλοι μαθητές ξεπέρασαν τους Αμερικανούς δασκάλους!

Μία η αιτία. Κing size και οπτικά εφέ. Ακούγεται απίστευτο κι όμως αληθινό. Οι Γάλλοι αφομοίωσαν τις αρχές του αμερικανικού κινηματογράφου. Ενσωμάτωσαν τον ρεαλισμό, τη ρυθμολογία, τη δράση και την αγωνία. Και οι νεώτεροι με πιο σύγχρονη ματιά ακολουθούν την ίδια, παλιά, αμερικανική, μαγκιά. Απόδειξη; Μα ο «Προφήτης» είναι ενταγμένος στο «είδος» ταινίας-φυλακής. Απόδειξη; Τη σκηνή της δολοφονίας ενός Κορσικανού μεγαλομαφιόζου από τον «Προφήτη» θα τη ζήλευε ο Μάικλ Μαν της «Έντασης». Απόδειξη; Μα όλο το μήκος και το πλάτος αυτής της αχόρταγης, σε διάρκεια και σε κατακλυσμιαίους ρυθμούς, ιστορίας, είναι η μαφία. Γάλλων, Μουσουλμάνων και Κορσικανών. Τελευταία απόδειξη; Όπως κάθε παλιά, σοβαρή αμερικανική ιστορία φυλακής, έτσι κι αυτή. Παραπέμπει σε μια κοινωνική αλληγορία.

Ο μουσουλμάνος πιτσιρικάς Ελ Τζεμπενά Μάλικ (Ταχάρ Ρακίμ) μπαίνει «αναλφάβητος» στη φυλακή και βγαίνει με πτυχίο... Ιατρικής. Μέσα σε διάστημα ελάχιστων ετών, όσο διαρκεί το Λύκειο ή το Πανεπιστήμιο, τα μαθαίνει όλα και όλα τα χωνεύει. Να καρφώνει, να ελίσσεται, να επιβιώνει, να σκοτώνει και πάνω σε πτώματα να σκαρφαλώνει. Και επειδή είναι χαρισματικός, γρήγορα δουλεύει, γρήγορα αντιδρά και γρήγορα αναρριχάται.

Ο Οντιάρ χωρίς πολιτικές και κοινωνικές διακηρύξεις αποκαλύπτει τα συγκοινωνούντα δοχεία του κράτους με το παρακράτος. Οι δεσμοφύλακες είναι οι κλητήρες. Οι δικαστές είναι οι τροχονόμοι. Οι φυλακές τα κολέγια του οργανωμένου εγκλήματος και της μαφίας. Κάθε φυλακή που ανοίγει, ένα σχολείο κλείνει. Τέλεια! Αν την περάσω από αξονική τομογραφία τρεις οι φέτες αυτής της ιστορίας. Τα σίδερα της φυλακής είναι για τους λεβέντες. Ο Κορυδαλλός- ας πούμε- είναι το «Καραϊσκάκη» των συμμοριών. Αυτή η πρώτη φέτα. Πάμε τώρα στη δεύτερη. Εκπαιδεύοντας έναν μουσουλμάνο σημαδεμένο. Αριστούχος ο τύπος. Η τρίτη έχει να κάνει με το σουρεαλιστικό ανακάτεμα των πολιτισμών. Την ίδια στιγμή με τον ιμάμη, με τον Αλλάχ, με τα θεία, με την παράδοση, αλλά και με τους φόνους, την ηρωίνη, την πορνεία. Όλα μαζί. Η τρέλα της σημερινής κοινωνίας αποτυπωμένη σε μια ταινία. Μην απορείτε. Τα ίδια και στην ελληνική πραγματικότητα. Και με το τσαρούχι και με την Ρrada και με το super market και το γαϊδούρι. Από τη βαρβαρότητα προς την παρακμή χωρίς να μας αγγίξει ο πολιτισμός!

Η κινηματογράφηση ολόκληρο επίτευγμα. Σε παραλήρημα η σκηνοθεσία. Πολυπληθές το κάστινγκ. Άπαντες εξαιρετικοί. Ιδρωμένοι, ματωμένοι, επιθετικοί, σαρωτικοί. Ο αμφιβληστροειδής χορεύει όπως γουστάρει το μοντάζ του Ζακ Οντιάρ. Από κοντά και η ορχηστρική μουσική. Ταινία αντρική. Δικαίως κέρδισε στις Κάννες το μεγάλο βραβείο της Κριτικής Επιτροπής. Αν ο Γάλλος είχε περιορίσει το παραλήρημά του κατά είκοσι λεπτά θα είχε υπογράψει το αριστούργημά του!