Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου

Brothers. Δανία, 2005. Σκηνοθεσία: Σουζάν Μπίερ. Σενάριο: Αντερς Τόμας Γιένσεν, βασισμένη σε μια ιστορία της Μπίερ. Ηθοποιοί: Κόνι Νίλσεν, Ούλριχ Τόμσεν, Νικολάι Λάι Κάας. 110 λεπτά.

Ενας ανεύθυνος άντρας μετατρέπεται σε καλό σύντροφο όταν ο παντρεμένος και με παιδιά αδερφός του θεωρείται νεκρός στο Αφγανιστάν σε μια ταινία χαμηλών τόνων και με εξαιρετικές ερμηνείες.

Η σχέση ανάμεσα σε δύο αδέρφια -το ένα, κατά κάποιο τρόπο, «απολωλός πρόβατο» και το άλλο, υποδειγματικός αδερφός- είναι στο επίκεντρο της ταινίας της Δανέζας Σουζάν Μπίερ (της οποίας πριν από τρία χρόνια η πολύ ενδιαφέρουσα ταινία της «Open Hearts» ήταν υποψήφια στα ευρωπαϊκά βραβεία). Ο στρατιωτικός Μάικλ, που φροντίζει τον αδερφό του, είναι ο καλός σύζυγος και πατέρας, ενώ ο Γιάνικ, ο μικρότερος, που προκαλεί συνεχώς προβλήματα, μόλις έχει αποφυλακιστεί έχοντας εκτίσει ποινή για μια ασήμαντη στην πραγματικότητα επίθεση. Ο Μάικλ θα σταλεί με το τμήμα του στο Αφγανιστάν, όπου το ελικόπτερό του καταρρίπτεται και η γυναίκα του Σάρα πληροφορείται ότι είναι νεκρός. Αυτό θ' αλλάξει τον Γιάνικ, που παίρνει τη θέση του Μά- ικλ, αρχίζοντας να φροντίζει τη γυναίκα και τα παιδιά του αδερφού του. Σχέση που τον φέρνει κοντά στη Σάρα και την οποία ο Γιάνικ με δυσκολία ισορροπεί όταν σ' αυτή αρχίζει να διεισδύει το ερωτικό στοιχείο. Στην πιο κρίσιμη όμως στιγμή (αρκετά πάντως νωρίς στην ταινία), ο Μάικλ, που στην πραγματικότητα ήταν αιχμάλωτος στο Αφγανιστάν, επιστρέφει και η σχέση ανάμεσα στ' αδέρφια αρχίζει ν' αντιστρέφεται.

 Εκείνο που ενδιαφέρει την Μπίερ είναι να καταγράψει την ψυχολογία και τα αισθήματα των δύο αδερφών, βάζοντας διάφορα ενδιαφέροντα ερωτήματα. Οπως αυτό της προσαρμογής του Μάικλ στην κοινωνία του μετά τη φριχτή εμπειρία του στο Αφγανιστάν (αναγκάστηκε από τους δεσμώτες του να σκοτώσει έναν συνάδελφο και φίλο του για να σώσει τη ζωή του), εμπειρία που τον οδηγεί σε βίαια, επικίνδυνα ξεσπάσματα. Αντίθετα με τον Γιάνικ, ο οποίος, παρά τον αρχικό, ανέμελο και κάπως προκλητικό χαρακτήρα του, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να πάρει την ευθύνη της οικογένειας και να μετατραπεί στον καλό οικογενειάρχη και σύντροφο. Η ταινία κινείται σε μια ατμόσφαιρα χαμηλών τόνων, με τους ηθοποιούς, μ' επικεφαλής τη γνωστή μας από τον «Μονομάχο» Δανέζα ηθοποιό Κόνι Νίλσεν, να δίνουν ολοκληρωμένες, με ευαισθησία ερμηνείες.

 H αγάπη σώζει από τα δήθεν

 «H αγάπη ουδέποτε εκπίπτει» και την ανακαλύπτεις στο μικρό δανέζικο φιλμ «Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου» και όχι στις φανταχτερές «Aναμνήσεις μιας γκέισας» ή στο «Mην ξαναγυρίσεις» των Bιμ Bέντερς - Σαμ Σέπαρντ

«Όλο τον χρόνο κόκορας, τον Αύγουστο κριάρι και γάτος τον Γενάρη» και καλή μας χρονιά με ένα μικρό φιλμ, το «Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου» (Brothers), εκ Δανίας, που αποδεικνύει άλλη μία φορά ότι εκεί οι σκηνοθέτες ξέρουν να κάνουν πολύ καλό σινεμά. Από την εποχή του Καρλ Ντράγιερ μέχρι τις ημέρες μας, επί «Δόγματος» του Λαρς Φον Τρίερ και της παρέας του, στην οποία ανήκει και η σκηνοθέτις Σούζαν Μπίερ τής εν λόγω ταινίας.

Να που συναντάμε την πλήρη πολιτική σκέψη και τον ορισμό της αγάπης σε μια ταινία από τη... νερόβραστη Σκανδιναβία, που αφήνει εμάς τους «θερμόαιμους» της Μεσογείου και... βαρβάτους Βαλκάνιους στα κρύα του λουτρού και της, δήθεν, φλογερής ιδιοσυγκρασίας μας. Το στόρι είναι αφοπλιστικά απλό - σαν τα ξαφνικά και απρογραμμάτιστα της ζωής που σου ανατρέπουν όλες τις αποφάσεις: πετυχημένος στρατιωτικός, με «τέλεια» οικογένεια, φεύγει με στρατιωτική αποστολή των Ηνωμένων Εθνών για τον πόλεμο του Αφγανιστάν. Τον θεωρούν νεκρό, τον κλαίνε οι συγγενείς του στη Δανία, αλλά αυτός επιβιώνει, μα όταν επιστρέφει στον παράδεισο της χώρας του τίποτα δεν θα είναι όπως πριν, καθώς αυτό που «αναγκάστηκε» να κάνει στη διάρκεια της αιχμαλωσίας του θα στοιχειώσει όλη τη ζωή του...

 «Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου» και η αγάπη μόνο μπορεί να μας σώσει από το άγριο ζώο που κουβαλάμε μέσα μας. Αν «ο κινηματογράφος υπάρχει για να περιγράφει τα συναισθήματα και να δείχνει πώς εκφράζονται», όπως λέει η σκηνοθέτις, η ταινία σκιαγραφεί τους χαρακτήρες πέντε σημερινών πετυχημένων Δυτικοευρωπαίων και κυρίως του προνομιούχου πρωταγωνιστή, που τα έχει όλα και ξαφνικά νιώθει να γίνεται «άνθρωπος διωγμένος κι εγώ από τον ουρανό / το σώμα μου φθαρτό, έχει από πέσιμο / σχεδόν οριστικά τσακιστεί»...

Γιατί; Επειδή η πραγματικότητα είναι βάρβαρη - είτε στην πολιτισμένη Δύση είτε στην άγρια Ασία -, και ο άνθρωπος πρέπει να κάνει τιτάνιες προσπάθειες για να υπερισχύσει η καλή πλευρά του της κακής. Εκεί λοιπόν, στο Αφγανιστάν, θα «αναγκαστεί» να σκοτώσει με τα ίδια τα χέρια του έναν συμπατριώτη του για να σώσει το τομάρι του - πράξη που βρικολακιάζει μέσα του και όταν επιστρέφει τον οδηγεί στη καταστροφή της οικογένειάς του και του ίδιου...

Όλη αυτή η «πολιτισμένη» βαρβαρότητα, με ερμηνείες επιπέδου από τους Ούρλιχ Τόμσεν («Οικογενειακή γιορτή»), Νικολάι Λι Κας («Ηλίθιοι»), Κόνι Νίλσεν(«Ληστεύοντας τη μαφία»).