Το μυστικό του Brokeback Mountain

Brokeback Mountain. 2005. Σκηνοθεσία: Ανγκ Λι. Σενάριο: Λάρι ΜακΜέρτρι, Νταϊάνα Οσάνα, από διήγημα της Ανι Προυλ. Ηθοποιοί: Χιθ Λέτζερ, Τζέικ Γκίλενχαλ, Μισέλ Γουίλιαμς, Αν Χάθαγουεϊ, Ράντι Κουέιντ. 134 λεπτά.

Ο έρωτας ανάμεσα σε δύο καουμπόηδες στη δεκαετία του '60 σε μια ταινία δοσμένη με ειλικρίνεια, ομορφιά, συγκίνηση και τόλμη, με εξαιρετικές ερμηνείες από τους Λέτζερ και Γκίλενχαλ, σε μια ελεγειακή ταινία, υποψήφια για 8 Οσκαρ.

Μια δυνατή ερωτική ιστορία αφηγείται στην ταινία του ο Ταϊβανέζος σκηνοθέτης Ανγκ Λι. Μόνο που ο έρωτας αυτός είναι ανάμεσα σε δύο άντρες, δύο καουμπόηδες που φυλάνε πρόβατα στα βουνά του Γουαϊόμινγκ. Θα μπορούσε βέβαια να είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο γυναίκες, αυτό δεν έχει σημασία. Σημασία έχει το ότι τα δύο αυτά πρόσωπα δεν μπορούν να παραδεχτούν τον έρωτά τους. Τα ταμπού της εποχής -βρισκόμαστε στο 1963- δεν το επιτρέπουν. Παρ' όλο που από την εμπειρία τους στο βουνό θα περάσουν χρόνια και θα παντρευτούν, ο Ενις (ένας εξαιρετικός Χιθ Λέτζερ) και ο Τζακ (ένας εξίσου εξαιρετικός Τζέικ Γκίλενχαλ) εξακολουθούν να συναντιούνται κρυφά, σποραδικά, μ' ένα πάθος όμως που τους δένει για πάντα.

Ο Ενις είναι άνθρωπος συνεσταλμένος, σιωπηλός, εσωστρεφής, με μια τραυματική παιδική ανάμνηση (ο πατέρας του είχε οδηγήσει αυτόν και τον αδερφό του να δουν δύο νεκρούς άντρες που τους είχαν σκοτώσει εξαιτίας της σχέσης τους). Ο Τζακ, που είχε εργαστεί σε ροντέο, είναι ο πιο τολμηρός από τους δύο, εκείνος που προτείνει στον Ενις να εγκαταλείψουν τα πάντα και να ζήσουν μαζί, κάτι που ο δεύτερος αρνείται. Θα ζήσουν μια καταπιεσμένη, θλιβερή ζωή, με γυναίκες και παιδιά που δεν θέλουν ιδιαίτερα (οι γυναίκες τους, τραγικά πρόσωπα κι αυτές, έχουν σημαντική θέση στην ταινία), χωρίς να μπορούν ν' αναγνωρίσουν τον έρωτά τους, παλεύοντας όσο μπορούν να κρύψουν, αλλά και ταυτόχρονα να διατηρήσουν τη σχέση τους, με μόνες στιγμές ευτυχίας τις ολοένα και λιγότερες ετήσιες συναντήσεις τους για «ψάρεμα» (όπως δικαιολογούνται στις γυναίκες τους), κοντά στο Brokeback Mountain, όπου πρωτογνωρίστηκαν.

Ο Λι έφτιαξε αναμφισβήτητα την καλύτερη ταινία του, εστιάζοντας την κάμερά του στα δύο αυτά, τραγικά στην πραγματικότητα, πρόσωπα, καταγράφοντας με λεπτομέρεια, ρεαλισμό και ξεχωριστή ευαισθησία τη σχέση και τα συναισθήματά τους, χρησιμοποιώντας τους χώρους, τις ανοιχτές πεδιάδες και τα χιονισμένα βουνά (που φέρνουν στον νου τα κλασικά γουέστερν του Τζον Φορντ και του Αντονι Μαν), για να σχολιάσει τη συμπεριφορά και τα αισθήματά τους - ανάμεσα στις πιο συγκινητικές σχέσεις είναι η συνάντηση, στο φινάλε, του Ενις με τη μητέρα του Τζακ.

Ο χώρος της αμερικανικής Δύσης, με τους μοναχικούς καουμπόηδες να βόσκουν τα γελάδια και άλλα ζώα σε απάτητες περιοχές, για μήνες και χωρίς γυναικεία συντροφιά, μπορούσε σίγουρα να οδηγήσει και στην ομοφυλοφιλία, κανένα όμως γουέστερν μέχρι τώρα δεν είχε την τόλμη να καταπιαστεί με το θέμα - αν και ορισμένες, σπάνιες φορές, γίνονταν, πολύ διακριτικά, κάποια υπονοούμενα. Κι είναι ιδιαίτερα αξιέπαινο που τελικά ένας σκηνοθέτης όπως ο Ανγκ Λι τόλμησε να καταπιαστεί μ' αυτό. Στην ελεγειακή αυτή, πολύ ανθρώπινη, δοσμένη με ειλικρίνεια και ζεστασιά ταινία του.

«Ορκίζομαι»: παντοτινή πίστη

Το Xόλιγουντ πολιτικοποιείται και μετά τις «Tρεις ταφές του Mελκιάδες Eστράδα», έρχεται το εκ βαθέων «Mυστικό του Βrokeback mountain» να αλλάξει για πάντα αυτό το κλασικό αμερικανικό είδος!  

 «Δεν υπάρχει ελευθερία μακριά σου» συλλογίζεται ο ένας ήρωας για τον παράνομο ερωτικό σύντροφό του, γι' αυτό και ψιθυρίζει «ορκίζομαι» - η τελευταία φράση της ταινίας. Μια υπόσχεση για παντοτινή πίστη στον έρωτά τους. Γιατί η γνωριμία τους κράτησε 15 χρόνια κι «έγραψε» στη ζωή τους ως η σημαντικότερη συνάντηση, η οποία νίκησε κοινωνικές - σεξουαλικές συμβάσεις. Και στο μυαλό και στην καρδιά τους έγινε ιερή. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:

«Το μυστικό του Brokeback mountain» (Brokeback mountain) δεν είναι, απλώς, το πρώτο «γκέι γουέστερν» στην ιστορία του Χόλιγουντ. Είναι πρώτα απ' όλα πολιτικό φιλμ. Ένα φιλμ που με αφοπλιστικά διαλεκτική δραματουργική κορύφωση εξαγνίζει τον έρωτα και την αγάπη πέρα από φύλα, πέρα από ετεροφυλόφιλα ή ομοφυλόφιλα γούστα ή προτιμήσεις. Γιατί ο έρωτας και το σεξ δεν έχουν και δεν νοιάζονται για φύλα όταν γίνονται με ελεύθερη επιλογή των συνευρισκόμενων. Είναι η μεγαλύτερη και ιερότερη στιγμή της ύπαρξής μας - ανθρώπων, ζώων, κάθε ζωντανού οργανισμού - και πάνω από ταμπέλες. Αυτές τις καθιέρωσαν οι εκάστοτε θεωρητικοί και αναλυτές των θρησκειών, οι ηθικολόγοι και σκοταδιστές όλων των εποχών της ανθρώπινης περιπέτειας στον πλανήτη Γη.

«Δεν είναι καθόλου τυχαίο, νομίζω, πως το σενάριο της ταινίας βασίζεται σ' ένα διήγημα της βραβευμένης με Πούλιτζερ Άνι Προυλ, μιας γυναίκας, δηλαδή, που μπορεί να δει και την άλλη πλευρά ή καλύτερα πιο σφαιρικά την αρσενική ψυχοσύνθεση. H σκηνοθεσία είναι ενός Κινέζου, του Ανγκ Λι, του οποίου όλες, σχεδόν, οι ταινίες είναι τολμηρές και ζηλευτές», παρατηρεί ο Θόδωρος, ένας από την παρέα που βλέπουμε μαζί κάποιες δημοσιογραφικές προβολές. Για να συμπληρώσει η Βασιλική πως «η κοινωνικο-πολιτική σκιαγράφηση του χώρου - αμερικανικός Νότος - και των χαρακτήρων των δύο ηρώων είναι τόσο σύνθετη και συμπαγής ώστε δεν "χάνει" από πουθενά».

Δεν κρύβω πως στην τελευταία σκηνή της ταινίας με πήραν τα δάκρυα. Αυτή άλλωστε είναι και η ύψιστη μαγεία της τέχνης, να αναστατώνει την ψυχή σου - εκτός από το αν θα πάρει ή όχι τα οκτώ Όσκαρ για τα οποία είναι υποψήφιο το συγκεκριμένο φιλμ. Οι ερμηνείες των δύο πρωταγωνιστών - Τζέικ Τζίλενχαλ - Χιθ Λέτζερ - πέρα για πέρα ζηλευτές.

Στην αμερικανική Άγρια Δύση των αρχών της δεκαετίας του '60, λοιπόν, και σ' ένα απομονωμένο ράντζο στα βουνά, δύο εικοσάχρονα αγόρια φυλάνε το κοπάδι με τα γελάδια ενός μεγαλο-κτηνοτρόφου... Ο ένας είναι περισσότερο «αστός» και ο άλλος «αγρότης». Ένα παγωμένο βράδυ, ο πρώτος θα κάνει την αποφασιστική κίνηση, θα αγκαλιάσει τον δεύτερο που ξαφνιάζεται, αλλά τελικά ενδίδει. Ήταν μια στιγμή «νεανικής κάψας», σεξουαλικής παρόρμησης δύο δυναμικών καουμπόηδων; Ο χειμώνας έρχεται, χωρίζουν, το «αγροτόπαιδο» παντρεύεται, κάνει παιδιά, το ίδιο και ο «αστός». Ξαφνικά, ένα γράμμα από τον «αστό» και «αμαρτωλό» φίλο του - «έρχομαι να σε δω»... - αναστατώνει τον «αγρότη». Ξαναβρίσκονται και με πάθος πέφτει ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Ένας μεγάλος έρωτας, μια οικουμενική ερωτική ιστορία αρχίζει, η οποία θα κρατήσει για όλη τη ζωή τους, μα πάντα κρυφή από τις γυναίκες και των δύο, παράνομη από την κοινωνία - γι' αυτό και μοναδική.

Θα πει κάποιος: ο έρωτάς τους γίνεται μοναδικός γιατί είναι παράνομος. Μπορεί. Αλλά ποιοι και γιατί χώρισαν τον έρωτα σε «νόμιμο» και «παράνομο»; H επιθυμία είναι πέρα από αυτές τις ετικέτες. Γιατί ο έρωτας και μόνο αυτός - και χωρίς ταμπέλες - είναι η ιστορία του ανθρώπου στον πλανήτη μας. Οι ιδεολογίες, οι θεωρίες και η πολιτική έρχονται και παρέρχονται. Ο έρωτας μένει για πάντα. Είναι η μόνη αλήθεια, γιατί είναι νόμος της ανθρώπινης φύσης. Τουλάχιστον όσο υπάρχουν άνθρωποι - αν η «επιστήμη» ή τα «ιερατεία» των κέντρων αποφάσεων δεν μεταλλάξουν την ανθρώπινη φύση...