The Sense of an Ending

Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., 2016
Σκηνοθεσία: Ρίτες Μπάτρα
Σενάριο: Νικ Πέιν
Πρωταγωνιστούν: Τζιμ Μπρόντμπεντ, Χάριετ Γουόλτερ, Μισέλ Ντόκερι, Έμιλι Μόρτιμερ Μπίλι Χάουλ, Τζο Αλγουιν, Φρέγια Μέιβορ, Μάθιου Γκουντ, Σαρλότ Ράμπλινγκ
Διάρκεια: 108 λεπτά

Ένα βραβευμένο με Booker μυθιστόρημα του Τζούλιαν Μπαρνς πάνω στη μνήμη και στις αξίες της ζωής διασκευάζεται κομψά μα συγκρατημένα και με λιγοστές εντάσεις από τον σκηνοθέτη του ευαίσθητου «The Lunchbox».

Ο Τόνι Γουέμπστερ ζει μια απομονωμένη, ήρεμη ζωή ώσπου η είδηση για την ύπαρξη μιας ασυνήθιστης διαθήκης, τον «επιστρέφει» στο παρελθόν και τον αναγκάζει να αναλογιστεί για ορισμένα νεανικά λάθη του. Το βασικότερο όλων σχετίζεται με τον πρώτο και επώδυνο έρωτα του για την μυστηριώδη Βερόνικα.
Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζούλιαν Μπαρνς (κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο) η λιτή και χαμηλόφωνη ταινία του ινδού Ρίτες Μπάτρα μιλάει κατευθείαν στην καρδιά. Είναι δύσκολο να αντισταθείς στη γοητεία ενός δεξιοτεχνικά φτιαγμένου φιλμ που πίσω από το ράθυμη φινέτσα και τον κυνικό βηματισμό του κρύβει ένα μεγαλείο ψυχής που μπορεί να συγκριθεί με τα έργα του Καμί, του Φρις, του Μπάνβιλ. Ο σκηνοθέτης Ρίτες Μπάτρα που προ 4ετίας είχε κατασκευάσει το ιδιότυπο θαυμάσιο ρομάντζο «Lunchbox», χωρίζει το φιλμ σε δύο μέρη, ακολουθεί τη λογική του μυθιστορήματος και βάζει το παρελθόν του ήρωα να τον στοιχειώνει. Η πλάνη της μνήμης δεν πρόκειται απλώς για ένα αθώο παιχνίδι που παίζει ο χρόνος με το μυαλό του Τόνι. Είναι η υποψία που θα τον οδηγήσει σε ριζική ανατροπή της βεβαιότητας μιας ζωής και η αναγκαστική αμφισβήτηση όλων όσων γνωρίζει. Τα μυστικά του έργου αργούν να αποκαλυφθούν και ακολουθούν τη λογική ενός ψυχολογικού θρίλερ. Η δομή του μυθιστορήματος είναι αφιλόξενη για κινηματογραφική μεταφορά αλλά χάρη στις εξαίσιες ερμηνείες – ειδικά ο Τζιμ Μπρόαντμπεντ είναι συγκινητικός- τη σκηνοθετική διαύγεια που δίνει απρόσμενη τροπή στο δρόμο προς την αυτογνωσία και την επείγουσα ανάγκη να αναμετρηθούμε με τις φοβίες και τα λάθη του παρελθόντος στο χρόνο που απομένει («όσο λίγος χρόνος σου απομένει να ζήσεις, τόσο λογότερο διατεθειμένος είσαι να τον σπαταλάς» ακούγεται σε κάποια σκηνή) κάνουν το φιλμ όχι απλώς μιας ευπρεπέστατη διασκευή του μυθιστορήματος του Μπαρνς αλλά το ιδανικό συμπλήρωμα του.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Το «The Sense of an Ending» είναι η δεύτερη σκηνοθετική προσπάθεια του Ritesh Batra ο οποίος φαίνεται μέχρι στιγμής να κινείται σε συγκεκριμένα μονοπάτια, επιλέγοντας συγκινητικές, χαμηλών τόνων ιστορίες τις οποίες διαχειρίζεται με την ίδια λιτότητα στην αφήγηση αλλά και την αισθητική του. Σκηνοθετικά η συγκεκριμένη ταινία είναι πάρα πολύ ικανοποιητική και ο Batra διαχειρίζεται με υπέροχο τρόπο τα χρονικά «σκαμπανεβάσματα» που απαιτεί η ιστορία. Υπάρχουν στιγμές που οπτικοποιεί άριστα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η μνήμη, στιγμές που τοποθετεί τον γερασμένο πια Tony μέσα στον «κόσμο της μνήμης του» και στιγμές που ακολουθεί πιο παραδοσιακή αφήγηση με απλά flashbacks. Το γεγονός είναι όμως ότι μάλλον προσπαθεί να καλύψει με τη σκηνοθεσία το κενό που προκύπτει από την αδυναμία του σεναρίου να μεταδώσει το πνεύμα του βιβλίου.

Ο σεναριογράφος Nick Payne κάνει μια φιλότιμη προσπάθεια η οποία όμως αποδεικνύεται ανεπαρκής. Φυσικά, καμία κινηματογραφική μεταφορά λογοτεχνικού έργου (ιδιαίτερα αν πρόκειται για αξιόλογο λογοτεχνικό έργο) δεν μπορεί ποτέ να αγγίξει το εκατό τοις εκατό της πρώτης ύλης, όμως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην παράληψη στοιχείων, που δεν αλλοιώνουν το νόημα του αρχικού έργου, και στην αλλοίωση αυτού του νοήματος προς χάριν της κινηματογραφικής αφήγησης.

Αναμφίβολα πάντως το δυνατό χαρτί της ταινίας είναι οι ερμηνείες της και συγκεκριμένα ο Jim Broadbent. Ένας ηθοποιός που τον έχουμε συνηθίσει σε μικρότερους αλλά αξιομνημόνευτους ρόλους, ο Broadbent δίνει εδώ μια άρτια ερμηνεία, που αντλεί τη δυναμική της περισσότερο από τη θεατρική, παρά από την κινηματογραφική καριέρα του. Αν και χαμηλών τόνων, είναι μια ερμηνεία γεμάτη γεμάτη από ειλικρίνεια και αυθεντικότητα που, ίσως και λόγω θέματος, φαίνεται να είναι η πιο προσωπική και εύθραυστη που έχουμε δει ποτέ από αυτόν. Αξιέπαινες είναι και οι ερμηνείες των νεαρών ηθοποιών που υποδύονται τους χαρακτήρες στις αναδρομές, ενώ τις εντυπώσεις κερδίζει, όπως πάντα, η εκπληκτική Charlotte Rampling, σε ένα ρόλο μικρό αλλά κρίσιμο. Το υπόλοιπο καστ συμπληρώνουν η Harriet Walter, η Michelle Dockery και η Emily Mortimer.
Η μουσική είναι λιτή και κομψή, δένει με την εικόνα και επιτυγχάνει γενικά το σκοπό της, χωρίς να είναι κάτι το αξιομνημόνευτο.