Iron Island. Ιράν, 2005. Σκηνοθεσία-σενάριο: Μοχάμεντ Ρασούλοφ. Ηθοποιοί: Αλί Νασίριαν, Χοσεΐν Φαρζί-Ζάντεχ, Νέντα Πακνταμάν. 90 λεπτά.

Η προσπάθεια δημιουργίας μιας ουτοπιστικής κοινωνίας πάνω σ' ένα εγκαταλελειμμένο πετρελαιοφόρο, σε μια αλληγορική, εικαστικά όμορφη ταινία από έναν νέο Ιρανό σκηνοθέτη.

Το «νησί» του τίτλου της λυρικής, αλληγορικής αυτής ταινίας του Μοχάμεντ Ρασούλοφ είναι ένα πετρελαιοφόρο, αφημένο στη μέση της θάλασσας του Ιράν, στο οποίο προσπαθεί να επιβιώσει μια μειονότητα Αράβων. Είναι ένα είδος κοινοβίου, όπου άντρες, γυναίκες και παιδιά εργάζονται για το κοινό καλό, μαζεύοντας και

πουλώντας ό,τι βρουν στο καράβι, από παλιά σιδερικά και άλλα άχρηστα αντικείμενα μέχρι το λιγοστό πετρέλαιο, με τα παιδιά να παρακολουθούν παράλληλα μαθήματα από έναν δάσκαλο. Επικεφαλής μεν ο «καπετάνιος», άνθρωπος που τον σέβονται όλοι και που αντιμετωπίζει με πατρική στοργή τα προβλήματα των «κατοίκων» της παράξενης αυτής πολιτείας, βοηθώντας τις γυναίκες, φροντίζοντας τους αρρώστους και προσφέροντάς τους όλα όσα χρειάζονται.

Η φαινομενικά ήρεμη κατάσταση θ' αλλάξει όταν ένας νεαρός, προστατευόμενος του καπετάνιου, ερωτευτεί μια νεαρή κοπέλα που ο πατέρας της (με τη βοήθεια του καπετάνιου) θέλει να παντρέψει μ' έναν μεγαλύτερό της -αλλά με χρήματα- άντρα. Η αφορμή αυτή οδηγεί σε σύγκρουση αλλά και σε εξέγερση, με αποτέλεσμα ο καπετάνιος ν' αντιτάξει την ωμή καταπίεση, που ανατρέπει τη μέχρι τότε αρμονική ζωή της κοινότητας και μας αποκαλύπτει την αυταρχική πλευρά του, ενώ, παράλληλα, όταν λήγει το συμβόλαιο του καπετάνιου με τους ιδιοκτήτες του πλοίου, οι άνθρωποι που ζουν εκεί είναι αναγκασμένοι να το εγκαταλείψουν.

Αντιλαμβάνεται κανείς την αλληγορική σημασία που έχει η ιστορία για το σύγχρονο Ιράν, με μειονότητα -όπως αυτή των Αράβων- να αντιμετωπίζει προβλήματα επιβίωσης και να απομονώνεται σ' ένα είδος «σιδερένιου νησιού», ώσπου να βρεθεί τρόπος ένταξής της στην υπόλοιπη κοινωνία. Ο σκηνοθέτης αφηγείται την ιστορία του με λιτότητα και άνεση, όπου σημασία έχουν ο άνθρωπος και η σχέση του με τους άλλους αλλά και με το περιβάλλον, προσφέροντάς μας ταυτόχρονα όμορφες οπτικά εικόνες, όπως εκείνη με τα παιδιά να κυλάνε τα μισογεμάτα με πετρέλαιο βαρέλια στο πλοίο και να τα ρίχνουν στη θάλασσα, ενώ στη συνέχεια πέφτουν κι αυτά σ' αυτήν για να τα μεταφέρουν, σπρώχνοντάς τα, στην ξηρά.

Σιδερένιο νησί

Ηθογραφία, με λεπτό υποδόριο χιούμορ και αλληγορικές διαστάσεις για το σημερινό Ιράν, γυρισμένη από τον Μοχάμαντ Ρασουλόφ. Σε ένα παροπλισμένο σαπιοκάραβο, αγκυροβολημένο μερικές εκατοντάδες μέτρα από τις ιρανικές ακτές, ζουν στοιβαγμένοι εκατοντάδες φτωχοί άνθρωποι. Αρχηγός τούτης της μικρής πολιτείας είναι ένας παμπόνηρος γέροντας, ο «καπετάν» Νέματ. Οι «υπήκοοί» της είναι αγράμματοι και ευκολόπιστοι άνθρωποι, που διαλύουν κομμάτι κομμάτι το πλοίο, το οποίο στη συνέχεια το πουλάει για παλιοσίδερα ο Νεμάτ. Η σιδερένια πολιτεία βυθίζεται σιγά σιγά, αλλά ο αρχηγός της δεν δίνει σημασία στις προειδοποιήσεις ενός δασκάλου.

Οι πρώτες αναταράξεις θα έρθουν από την κοιλιά του σκαριού που αργοσαπίζει: Ενας νεαρός ερωτεύεται μια συνομήλική του. Ομως, δεν έχει υπολογίσει την αντίδραση του πατέρα της κοπέλας, ο οποίος τη θεωρεί μέρος της περιουσίας του, και τη διαμεσολάβηση του Νέματ που έχει έτοιμο το προξενιό. Οι αναταράξεις πληθαίνουν καθώς ο ιδιοκτήτης του σαπιοκάραβου απαιτεί την εκκένωσή του. Ο Ρασουλόφ κορυφώνει την αλληγορία του στον επίλογο της ταινίας, όταν ο απατεώνας Νέματ οδηγεί σαν γενάρχης τους απόκληρους στη στεριά προς αναζήτηση γης για να χτίσουν μια νέα πολιτεία.