Πλαγίως

Sideways. ΗΠΑ, 2004. Σκηνοθεσία: Αλεξάντερ Πέιν. Σενάριο: Αλεξάντερ Πέιν, Τζιμ Τέιλορ. Ηθοποιοί: Πολ Τζιαμάτι, Τόμας Χέιντεν Τσερτς, Βιρτζίνια Μάντσεν, Σάντρα Ο. 124 λεπτά.

 Εκπληκτικό οδοιπορικό στην αυτογνωσία και τη γευσιγνωσία αλλά και σχόλιο πάνω στη μοναξιά και τον έρωτα, δοσμένο με τρυφερότητα, άφθονο χιούμορ και οξυδέρκεια. Εξοχες όλες οι ερμηνείες.

 Ταινία που απολαύσαμε για πρώτη φορά στο πρόσφατο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και που έχει κερδίσει τις καρδιές κοινού και κριτικών όπου κι αν προβλήθηκε, καταφέρνοντας να αποσπάσει ήδη αρκετά βραβεία και να είναι το μεγάλο φαβορί για τις υποψηφιότητες στα Οσκαρ.

Πρέπει από την αρχή να πω ότι έχω καιρό να αφεθώ με τόση άνεση στη γοητεία μιας ταινίας. Βασικά έχουμε να κάνουμε με μια ταινία που συνδυάζει το κρασί με τη χαρά της ζωής και τον έρωτα. Πρωταγωνιστές, δύο φίλοι από τα παλιά, που ζουν στο Λος Αντζελες: ο Μάιλς (Πολ Τζιαμάτι), καθηγητής σε Γυμνάσιο, συγγραφέας μυθιστορημάτων που δεν δημοσιεύονται, μ' έναν αποτυχημένο γάμο που ακόμα δεν τον έχει ξεπεράσει, και ο Τζακ (Τόμας Χέιντεν Τσερτς), αποτυχημένος ηθοποιός της τηλεόρασης που έχει περιοριστεί σε διαφημιστικά σποτ, τύπος γυναικά που παντρεύεται σε μια βδομάδα. Ο Μάιλς παίρνει τον Τζακ σ' ένα σύντομο ταξίδι, είδος πάρτι γεροντοπαλίκαρων, στους αμπελώνες της Καλιφόρνια, για να πιουν διάφορα κρασιά. Ταξίδι γευσιγνωσίας αλλά και γνωριμίας με δύο γυναίκες, τη Μάγια (Βιρτζίνια Μάντσεν), γκαρσόνα σε εστιατόριο που συχνά επισκέπτεται ο Μάιλς, και τη Στέφανι (Σάντρα Ο), υπάλληλο στο τμήμα γευσιγνωσίας μιας κάβας.

 Με βάση ένα μυθιστόρημα του Ρεξ Πίκετ, ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης Αλεξάντερ Πέιν («Σχετικά με τον Σμιτ») έφτιαξε μία από τις πιο όμορφες, τρυφερές μαζί και απολαυστικές ρομαντικές κωμωδίες που βγήκαν από το Χόλιγουντ τα τελευταία χρόνια. Η κάμερά του (η θαυμάσια φωτογραφία είναι του επίσης ελληνικής καταγωγής Φαίδωνα Παπαμιχαήλ) ακολουθεί τους τέσσερις χαρακτήρες -όλους βασικούς στην πλοκή- στην περιπλάνησή τους, καταγράφοντας τις σχέσεις τους, μαζί και τις παρεξηγήσεις και τις συγκρούσεις τους, πάντα με συμπάθεια, συχνά με χιούμορ (άλλοτε πικρό κι άλλοτε να αγγίζει το σλάπστικ), κάπου κάπου και με συγκίνηση. Το κρασί χρησιμοποιείται σαν είδος μεταφοράς για την κατάστασή τους, την αυτογνωσία, αλλά και του έρωτα που αρχίζει να γεννιέται ανάμεσα στον Μάιλς και τη Στέφανι (παράδειγμα, η εξαιρετική σκηνή όπου οι δυο τους χορεύουν, με τον Μάιλς να της μιλά για το κρασί «πινό»).

 Από τα δυνατά στοιχεία του μικρού αυτού αριστουργήματος είναι τόσο το σενάριο (υπόδειγμα διασκευής μυθιστορήματος) όσο και οι ερμηνείες και των τεσσάρων πρωταγωνιστών: ερμηνείες συγκρατημένες, ανθρώπινες, δοσμένες με λεπτότητα και εσωτερικότητα. Ηδη η Μάντσεν έχει προταθεί για Χρυσή Σφαίρα β' ρόλου, αν και αξίζει βραβείο συνόλου και στους τέσσερις πρωταγωνιστές. Μη χάσετε την ταινία! Γιατί χαμένοι θα είστε εσείς.

 Ποιος είμαι εγώ και πού πάω...

 «Σε όλα του κόσμου τα ποτάμια η θλίψη βαραίνει το ίδιο στην καρδιά μας» και να που ένας "μακρινός" Έλληνας κι ένας Iταλός πάνε «Πλαγίως» και δίνουν «Tο τελευταίο φιλί» κάνοντας τις καλύτερες νέες ταινίες αυτής της εβδομάδας

«Και στην πέτρα να φυτρώνεις ευλογημένο» έλεγε ο παππούς μου πίνοντας ευχαριστημένος το κρασάκι του στα χωριά της Καλαμάτας κι ας μην είχε να βάλει παπούτσια στα πόδια του. Κι ένας ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης, ο Αλεξάντερ Πέιν, καταφέρνει να δώσει νόημα στη ζωή των δύο «αποτυχημένων» ηρώων της ταινίας του «Πλαγίως» («Sideways»), μέσα από το οδοιπορικό τους στους αμπελώνες της Αμερικής. Με κρασοκατανύξεις, κουβέντες και επαφές που θα τους κάνουν να επαναπροσδιορίσουν τους εαυτούς τους.

H «ανδρική φιλία» και η «ανδρική θλίψη» κρύβουν τα μυστικά της ανδρικής φύσης και της αθωότητας που δεν μπορεί να ωριμάσει ποτέ. Πάνω σε αυτά τα δύο «μυστικά» οριοθετεί την προβληματική της και οριοθετείται η ίδια σαν δημιουργία η τέταρτη ταινία - «Πολίτης Ρουθ», «Election», «Σχετικά με τον Σμιντ» οι τρεις πρώτες - του «ωραίου σαν Έλληνα» Αλεξάντερ Πέιν. Κι έχει καταφέρει να πάρει επτά υποψηφιότητες για Χρυσές Σφαίρες.

«Επιτέλους, να και μια αμερικανική ταινία χωρίς βία, δολοφονίες, κυνηγητό! Μια ταινία που αναγνωρίζεις στους ήρωές της ανθρώπους σαν κι εσένα», λέει ενθουσιασμένη η Αντιγόνη, αλλά ο Δημήτρης - ο τρίτος φίλος της παρέας που ορισμένες φορές βλέπουμε μαζί τις νέες ταινίες στις δημοσιογραφικές προβολές κι ύστερα τις συζητάμε - διευκρινίζει: «Αυτό ισχύει για τις χολιγουντιανές παραγωγές, γιατί στις "ανεξάρτητες" αμερικανικές ταινίες οι ήρωες και η προβληματική τους είναι πολύ κοντά μας».

 Πλαγίως» θα καταφέρουν οι δύο «αποτυχημένοι» ήρωες της ταινίας του «δικού» μας Αλεξάντερ Πέιν να αποκτήσουν ένα νόημα στη ζωή τους και το φιλμ να οδεύει ολοταχώς για τα Όσκαρ...

Ένας 40αρης καθηγητής, πληγωμένος ζωντοχήρος κι επίδοξος συγγραφέας, με εμμονή στο κρασί, αποφασίζει να κάνει δώρο στον παλιό του φίλο απ' το πανεπιστήμιο και αποτυχημένο ηθοποιό, ένα πανηγυρικό ταξίδι στα αμπέλια της κοιλάδας Σάντα Ινέζ. Μία «ελεύθερη» εβδομάδα οι δυο τους πριν από τον γάμο του δεύτερου... Ένα αλλόκοτο δίδυμο καθώς ο υποψήφιος γαμπρός παραμένει το «αρσενικό κτήνος» που έχει το μυαλό του συνέχεια στο «πήδημα», ενώ ο καθηγητής διακατέχεται από μόνιμη κατάθλιψη και μιζέρια απογοήτευσης για την προσωπική του ζωή... Δύο τύποι που το μόνο κοινό τους είναι η απόλαυση του κρασιού και του μεθυσιού, σε συνδυασμό με τις αποτυχημένες προσωπικές φιλοδοξίες τους και την ξεθωριασμένη νιότη που η επίγνωσή της μόλις που συγκρατείται και δεν γίνεται υστερία...

Με «όπλο» την «μαύρη κωμωδία» και τον αυτοσαρκασμό, ο Αλεξάντερ Πέιν συγκρατεί τους ήρωές του - τους αγαπάει κι αυτό βγαίνει στο «πανί» - από την γελοιότητα. Παράλληλα, κριτικάρει την ηθική τής μέσης Αμερικής και γελοιοποιεί τον Μπους!

Και προς το τέλος, ο «αποτυχημένος συγγραφέας» θα τολμήσει να ξεπεράσει την μιζέρια του, να βγει από την κατάθλιψη και να χτυπήσει την πόρτα της νέας θηλυκής γνωριμίας του. Ενώ ο «αποτυχημένος ηθοποιός» θα γαντζωθεί από τον γάμο - λίγο πριν αρχίσει η ανδρική εμμηνόπαυση...

Κι αυτό το road movie του «αποχαιρετισμού στα όπλα» της ανδρικής ανεμελιάς, θα γίνει από τον Αλεξάντερ Πέιν ένα οδοιπορικό προς την αυτογνωσία - το σενάριο βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ρεξ Πίκετ. Έστω κι αν οι ήρωες - και οι άνδρες, μέσω αυτών... - δεν ωριμάζουν ποτέ. Οι ήρωες του Πέιν είναι «μικροί», σαν εμάς, και βαθιά μέσα τους ξέρουν ότι θα παραμείνουν για πάντα παιδιά. Και ερμηνεύονται έξοχα από τους Πολ Τζιαμάτι, Τόμας Χέιντεν Τσερτς. H διαφορά τους, όμως, από τους ήρωες άλλων, παρόμοιων, ταινιών - κι αυτό αποτελεί το σκηνοθετικό επίτευγμα του Πέιν - είναι ότι δεν θα γίνουν δυο μεσήλικοι-ξεμωραμένοι που μέχρι τα γεράματά τους θα παλιμπαιδίζουν και θα αποτελούν γραφικές, φολκλόρ φιγούρες δύο πάλαι ποτέ «περιθωριακών». Θα αποδεχτούν το «πέρασμα του χρόνου» πάνω τους και μέσα τους μόνο και μόνο για να μπορέσουν να σώσουν την αξιοπρέπειά τους.