The Woodsman

ΗΠΑ, 2004. Σκηνοθεσία: Νικόλ Κασέλ. Σενάριο: Νικόλ Κασέλ, Στίβεν Φέτσερ. Ηθοποιοί: Κέβιν Μπέικον, Κίρα Σέντζγουικ, Μπέντζαμιν Μπρατ, Μος Ντεφ, Ιβ. 87 λεπτά.

 Συγκλονιστικός ο Κέβιν Μπέικον στον ρόλο του παιδεραστή που με την αποφυλάκισή του προσπαθεί να επανενταχθεί στην κοινωνία.

 Μια σοβαρή, δοσμένη με συμπάθεια αλλά και ειλικρίνεια, ψυχολογική μελέτη ενός παιδεραστή, βασισμένη σ' ένα θεατρικό έργο του Στίβεν Φέτσερ, είναι η ταινία της πρωτοεμφανιζόμενης, απόφοιτης της κινηματογραφικής σχολής της Νέας Υόρκης, Νικόλ Κασέλ. Η ταινία αρχίζει με τον Γουόλτερ (Κέβιν Μπέικον) να προσπαθεί να επανενταχθεί στην κοινωνία ύστερα από 12ετή φυλάκιση. Νοικιάζει ένα διαμέρισμα απέναντι από ένα σχολείο (είναι το μόνο όπου τον δέχονται) κι αρχίζει να εργάζεται σε ένα ξυλουργείο. Η αδερφή του, παντρεμένη και με παιδί, αρνείται να τον δει. Οι μόνοι που τον επισκέπτονται είναι ο γαμπρός του (Μπέντζχαμιν Μπρατ) κι ένας μαύρος αστυνομικός (Μος Ντεφ) που του φέρεται εχθρικά. Στο ξυλουργείο, ο Γουόλτερ θα γνωρίσει μια εργάτρια, τη Βίκι (Κίρα Σέντζγουικ), με την οποία θ' αρχίσει σταδιακά και κάπως επιφυλακτικά ένα δεσμό. Στην αρχή η γυναίκα δεν γνωρίζει για το παρελθόν του Γουόλτερ. Εκείνος όμως τελικά αποφασίζει να της το αποκαλύψει.

 Παράλληλα ο Γουόλτερ έχει ν' αντιμετωπίσει τους δαίμονές του. Δεν ξέρουμε αν τελικά θα το πετύχει. Πάντως κάνει συνεχείς, ειλικρινείς προσπάθειες. Οπως όταν παρακολουθεί την αυλή του σχολείου ή έναν άλλο άντρα που προσπαθεί να παρασύρει τα παιδιά ή σ' εκείνη τη σκηνή όπου ακολουθεί ένα κοριτσάκι, τη Ρόμπιν, στο δάσος (από τις πιο τρυφερές της ταινίας). Εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο τη σκηνοθέτιδα δεν είναι τόσο η παιδεραστία (θέμα που είχε αγγίξει και ο Κλιντ Ιστγουντ στην ταινία του «Σκοτεινό ποτάμι», όπου συμπρωταγωνιστούσε και ο Μπέικον) όσο οι σκέψεις του Γουόλτερ, τι ακριβώς υπάρχει στο μυαλό του, η ψυχική του κατάσταση. Η ταινία δεν προσπαθεί να δικαιολογήσει τον Γουόλτερ ή να πάρει το μέρος του. Απλά μας αποκαλύπτει τις σκέψεις του, την προσπάθειά του να περάσει σε μια φυσιολογική ζωή (και ξέρουμε ότι θέλει να ξεπεράσει το πρόβλημά του). Η Κασέλ αντιμετωπίζει το θέμα της με εξαιρετική λιτότητα, σχεδόν αφαιρετικότητα, αποφεύγοντας την οποιαδήποτε προκλητικότητα ή τις εύκολες λύσεις. Ο Κέβιν Μπέικον κατάφερε να μπει στο πετσί του ρόλου του, δίνοντας μέσα από τις σιωπές, το βλέμμα και τις αντιδράσεις του, τις εσωτερικές, ψυχικές ανησυχίες και τους φόβους του, προκαλώντας άλλοτε την απέχθεια κι άλλοτε τον οίκτο και τη συμπάθεια του θεατή. Σε μια ερμηνεία που του άξιζε να προταθεί για Οσκαρ.

 Σεξουαλικά κακοποιημένοι... όλοι!

 Στην αρχή - μέχρι τη μέση - δεν του φαίνεται, αλλά στο τέλος είναι. Ό,τι περίπου με περισσότερους και διασημότερους προσπάθησε να πει ο Κλιντ Ίστγουντ στο «Σκοτεινό ποτάμι», με φτωχότερα μέσα και ακόμα πιο χαμηλόφωνους τόνους ψιθυρίζει η πρωτοεμφανιζόμενη Νικόλ Κασέλ στη μικρή, ανεξάρτητη, αμερικανική παραγωγή «The woodsman»!

Παιδεραστής, εκτοπισμένος από τους συγγενείς του, στοιχειωμένος από το πάθος του, αποφυλακισμένος με αναστολή, επιτηρούμενος από το αστυνομικό τμήμα της περιοχής και ψυχαναλυόμενος από ειδικούς, εργάζεται σε ξυλουργείο μικρής πόλης, κλεισμένος στον εαυτό του και στο μικρό διαμέρισμά του. Απέναντι ακριβώς από το Δημοτικό σχολείο της γειτονιάς του! Τις ελεύθερες ώρες παρατηρεί αδέσποτο... συνάδελφό του να ψαρεύει με καραμέλες αγοράκια, όπως τα ψάρια τσιμπάνε τα σκουλήκια. Παράλληλα μια συνάδελφός του, η πιο ατίθαση απ' όλες, καταλήγει στο κρεβάτι του σκαλίζοντας διακριτικά το σκοτεινό παρελθόν του. Ώσπου στο τέλος σαν αυτόματος πιλότος παρακολουθεί μικρό, απροστάτευτο κορίτσι κι έτσι λίγο λίγο αρχίζει να επιστρέφει στον προηγούμενο εαυτό του. Άραγε στο πάρκο, όπου μαζί πιάνουν κουβέντα για τα πουλιά, θα το... ολοκληρώσει ή θα μετανιώσει;

 Το «θέμα» σκανδαλίζει, η σκηνοθεσία καταπραΰνει. Σπανίως έχω δει τέτοια ή ανάλογη ακραία ιστορία που ο σκηνοθέτης της να μην υποκύπτει στον εμπορικό πειρασμό. Σαν ταινία με σίριαλ κίλερ χωρίς να πέφτει σταγόνα αίματος - ούτε μισό φονικό. Αξιομνημόνευτη η συνέπεια της Νικόλ Κασέλ. Πρώτα μεταφέρει την πάλη (ανάμεσα στον στιγματισμένο παιδεραστή και την κοινωνία) μέσα στον ίδιο τον ήρωά της. Έπειτα μετακινεί το πρόβλημα από το Άτομο στο Σύνολο, δηλαδή από τον συγκεκριμένο παιδεραστή στο κακοφορμισμένο σώμα της ίδιας της αμερικανικής (και όχι μόνο) πραγματικότητας. Και τρίτο αχρηστεύει με διακριτικό ύφος όλες τις νόμιμες μεθόδους θεραπείας και κοινωνικής αποκατάστασης (ψυχανάλυση, σωφρονιστικά ιδρύματα, αστυνομική επιτήρηση).

Αργά, ήπια, προσεκτικά, ίσως περισσότερο απ' όσο αντέχει ο φυσιολογικός, ανθρώπινος ρυθμός, υπονομεύει την αθεράπευτη ασθένεια της αμερικανικής κινηματογραφικής «περιπτωσιολογίας» και του νατουραλισμού. Άρρωστος δεν είναι ο ένας (Κέβιν Μπέικον), αλλά ο πυρήνας της κοινωνίας. Μέσα από ανατριχιαστικές εξομολογήσεις, σχεδόν με καθημερινότητα διατυπωμένες ώστε να ενσωματώνονται στο χαμηλόφωνο ύφος της ταινίας, όλοι με το στίγμα της σεξουαλικής κακοποίησης. Χαλασμένος ιστός, χαλασμένες ψυχές, χαλασμένη κοινωνία. Ο αδέσποτος παιδεραστής, που ντάλα μεσημέρι ψάχνει στο σχολείο το φαΐ του. T αδέλφια της κοπέλας που ξεπαρθενεύτηκαν και ανδρώθηκαν εισβάλλοντας στην αδελφή τους. Ο πατέρας της μικρής (του πάρκου) που ηδονίζεται να την παίρνει στα γόνατά του. Όλοι περισσότερο ένοχοι από τον στιγματισμένο. Κι εκείνος όσο περισσότερα μαθαίνει από τα κακουργήματα των άλλων, τόσο περισσότερη ντροπή αισθάνεται μέσα του!

Για πρώτη ταινία, με τέτοια συγκρατημένη ερμηνεία (Κέβιν Μπέικον) και με τόσο ισορροπημένο έλεγχο των ρυθμών, αλλά και με αδιόρατη κορύφωση που καταλήγει σε μια ποιητική, ανατρεπτική τελευταία σκηνή, εκεί όπου ο παιδεραστής φλερτάρει με την Κόλαση και τον Παράδεισο, η ταινία της Νικόλ Κασέλ αξίζει όσο ελάχιστες από τα έργα της ανεξάρτητης, αμερικανικής, σκηνής. Αλλά για να την δεις πρέπει και εσύ, ο θεατής, να διαθέτεις ανάλογη αρετή!