Ο μικρός Σχίζο

Shiza/Schizo. Καζακστάν, 2004. Σκηνοθεσία: Γκούκα Ομάροβα. Σενάριο: Γκούκα Ομάροβα, Σεργκέι Μποντρόφ. Ηθοποιοί: Ολζας Νουσουπάεφ, Εντουαρντ Ταμπίσεφ, Ολγα Λαντίνα. 86 λεπτά.

 Σ' ένα κόσμο όπου κυριαρχούν η φτώχεια, η διαφθορά και το έγκλημα, ένας 15χρονος νέος προσπαθεί να επιβιώσει χωρίς να χάσει την αξιοπρέπειά του σε μία ταινία δοσμένη με έμπνευση και λυρισμό.

 Από το «Ενα κάποιο βλέμμα» των Καννών μάς έρχεται η ευπρόσδεκτη αυτή ταινία από το Καζακστάν. Σ' ένα έρημο, σχεδόν άγριο, σκεπασμένο με χαλασμένα μηχανήματα, βουτηγμένο σε χρώματα που θυμίζουν πίνακες του Βαν Γκογκ, τοπίο, περιφέρεται ο νεαρός πρωταγωνιστής της ταινίας, ο 15χρονος, κάπως αγαθιάρης, Μουσταφά, γνωστός ως Σχίζο (παρατσούκλι από τη λέξη «σχιζοφρενής», όπως τον φώναζαν στο σχολείο). Ενας φίλος της μητέρας του θα τον προσλάβει, για να βρίσκει παλαιστές για παράνομους αγώνες μποξ, ώσπου ο Μουσταφά ερωτεύεται τη Ζίνκα, μια μοναχική, αρκετά χαριτωμένη αν και κουτσή, μητέρα την οποία αρχικά συναντά για να της παραδώσει τα χρήματα που της άφησε ένας από τους μποξέρ πριν πεθάνει.

 Στην πρώτη της αυτή ταινία, η σκηνοθέτις Γκούκα Ομάροβα, προστατευόμενη του Σεργκέι Μποντρόφ (που είναι και συν-σεναριογράφος και παραγωγός στην ταινία), αφηγείται με γνώση και άνεση, την ιστορία, που την παρακολουθούμε βασικά μέσα από τα μάτια του νεαρού πρωταγωνιστή της. Ο μικρός Μουσταφά αλλά και η μεγαλύτερή του σε ηλικία Χίνκα, είναι στην πραγματικότητα δυο περιθωριακοί (η ιστορία τους θα άρεσε πολύ στον Παζολίνι), που κινούνται σ' ένα κόσμο όπου κυριαρχεί η απάτη, η απληστία, και η διαφθορά κι όπου οι φτωχοί και άνεργοι είναι έτοιμοι να κάνουν οτιδήποτε για να επιβιώσουν: να παλέψουν στο ρινγκ, χωρίς γάντια, μέχρι θανάτου, ή να κλέψουν τα καλώδια από τους ηλεκτρικούς στύλους (όπως ο θείος τού Μουσταφά). Η σκηνοθέτις χρησιμοποιεί με έμπνευση και λυρισμό τους φυσικούς χώρους, καταφέρνοντας ταυτόχρονα να αποσπάσει μια θαυμάσια ερμηνεία από το νεαρό Ολζας Νουσουπάεφ στον ρόλο του Σχίζο.

 Ωμός ρεαλισμός, ωμή ποίηση

 Με όρους καθαρά καλλιτεχνικούς, το «Schizo» («Ο μικρός Σχίζο») της πρωτοεμφανιζόμενης Ρωσίδας Γκούκα Ομάροβα, πάνω σε σενάριο του Σεργκέι Μποντρόφ και με ίχνη αλληγορικής κοινωνικής πλοήγησης από την αριστουργηματική «Επιστροφή»

Περίπου σαν ανελέητη, ρεαλιστική ρωσική απάντηση στο αισθηματικό, αμερικανικό φιλμ νουάρ «Million dollar baby». Έφηβος που δεν έχει στον ήλιο μοίρα, παρέα με τον εραστή της μάνας του, ψαρεύει θύματα για παράνομους, θανατηφόρους αγώνες πυγμαχίας. Άνεργοι, εργάτες, περιθωριακοί, ακόμα και αγρότες, υποψήφιοι να σκαρφαλώσουν στο ρινγκ του βάρβαρου καπιταλισμού. Ακόμα και να σκοτώσουν και να σκοτωθούν για μια δραχμή. Αδυσώπητη κοινωνική σχιζοφρένεια. Όπως περίπου είναι η σημερινή Ρωσία. Τα ερείπια του υπαρκτού σοσιαλισμού σε ρόλους απόλυτου, αμερικανικού ανταγωνισμού!

H πρωτοεμφανιζόμενη Γκούκα Ομάροβα συγκεντρώνει όλες τις δυνάμεις της πάνω στην ιστορία της. Άνθρωποι, σκουπίδια, ποντίκια, ένα πράγμα. Τη μια στιγμή ζωντανός την άλλη νεκρός. Το ημιχρόνιο του θανάτου. Ωμός ρεαλισμός, ωμή... ποίηση. Όλα ωμά. Μάτια υγρά χωρίς δάκρια για την κουρελαρία της κατάρρευσης και τη σχιζοφρένεια του σημερινού, ελεύθερου, ρωσικού «εκδημοκρατισμού». Million dollar baby, η πυγμάχος του Κλιντ Ίστγουντ. Μισό καπίκι, η ζωή του μικρού Σχίζο.