Even the rain/Tambien la lluvia. Ισπανία, 2010. Σκηνοθεσία: Ισιαρ Μπολάιν. Σενάριο: Πολ Λάβερτι. Ηθοποιοί: Γκάελ Γκαρσία Μπερνάλ, Λούις Τόσαρ, Χουάν Κάρλος Αντουβίρι, Κάρα Ελεγιάλντε. 104'

Η καταστροφική παρουσία του Χριστόφορου Κολόμβου στην Αμερική αντιπαραβάλλεται με την εκμετάλλευση και τη μιζέρια των σύγχρονων Ινδιάνων σε μια δυνατή, με καλές ερμηνείες, πολιτική ταινία.

Το ανελέητο πλιάτσικο του Κολόµβου έγινε για το χρυσάφι. Η εισβολή των πολυεθνικών για το νερό. Αιφνιδιάστηκα. Το οµολογώ. Μια ιστορία κάτι λιγότερο από δύο ώρες διασχίζει µε δηµιουργικό οίστρο και άφθονη οργανωµένη φαντασία πέντε αιώνες Ιστορίας. Το λένε «Ακόµα και η βροχή» (Even the rain), είναι ισπανικό και όσοι το δουν θα βγουν ευλογηµένοι από έναν εξαιρετικό συνδυασµό απόλαυσης και αλήθειας!

Με το που έφυγα ταραγµένος µετά το τέλος της προβολής έσπευσα να µάθω τι κρύβεται πίσω από το όνοµα Iciar Bollain, που έχει υπογράψει τη σκηνοθεσία. Ασε που δεν ήξερα να το προφέρω σωστά. Ετσι έπεσα πάνω στη Μαρία Ιθιάρ Μπολέν Περέζ Μινγκέζ. Μια σαρανταπεντάχρονη κούκλα. Που µέχρι τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα είχε παίξει σε πολλές ταινίες. Ανάµεσά τους και η «Γη και Ελευθερία» του Κεν Λόουτς. Ετσι εξηγείται, είπαµέσα µου, ησυνεργασία της µε τον Βρετανό Πολ Λάβερτι, µόνιµο σεναριογράφο του Λόουτς. Και έτσι εξηγείται ο έντονος και λεπτεπίλεπτα επεξεργασµένος κοινωνικός προβληµατισµός της. Για να µην πολυλογώ, ένα το δεδοµένο τοµοναδικό. Αυτή η ιστορία, ανώτερη από το «Γη και Ελευθερία». Που σηµαίνει ότι ο µαθητής ξεπέρασε τον καθηγητή!

Το στόρι που έγραψε ο Πολ Λάβερτι είναι ο πλήρης ορισµός τηςµεγάλης τέχνης της κινηµατογραφικής παραµυθίας. Πώς να σας το πω. Το ζήλεψα γιατί κατά βάθος θα ήθελα να το είχα επινοήσει και να το είχα γράψει εγώ. Λοιπόν, έχουµε και λέµε. Ενα συνεργείο Ισπανών καταφθάνει σε µια φτωχική πόλη της Βολιβίας, υψόµετρο 2.120. Προορισµός τους να γυρίσουν µε ιστορική ακρίβεια την επέλαση του Χριστόφορου Κολόµβου στις χώρες της Νότιας Αµερικής. ∆ηλαδή, να τον αποκαθηλώσουν από το βάθρο του εξερευνητή. Ποιος;

Αυτός; Μα ήταν µακελάρης. Αφού πρώτα κορόιδεψε τους Ινδιάνους µε καθρεφτάκια και µπιχλιµπίδια, στη συνέχεια άρπαξε χρυσάφι και επιδόθηκε στο σπορ της γενοκτονίας. Ενα κτήνος σωστό. Σκηνοθέτης αυτής της ταινίας, ο Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ. Παραγωγός, ο ακόµα καλύτερος ως ηθοποιός Λούις Τόζαρ. Το πρώτο που κάνουν είναι να προσλάβουν µερικές εκατοντάδες κοµπάρσους από ρακένδυτους Ινδιάνους. Το δεύτερο, να αναθέσουν έναν από τους βασικούς ρόλους των «εσταυρωµένων» Ινδιάνων σε κάποιον ταραξία της περιοχής. Σαν να λέµεσε κάποιον «τροµοκράτη». Που η δυσµορφία του και τα έντοναχαρακτηριστικά του τον κάνουν να καρφώνεται στη µνήµη του θεατή. Εντάξει; Καθόλου. Γιατί αυτοί οι δήθεν προοδευτικοί τύποι φροντίζουν σαν τους νέους Κολόµβους να πληρώνουν τους ιθαγενείς µε δύο δολάρια την ηµέρα. Τσάµπα. Αυτό δεν είναι τίποτα µπροστά στη συνέχεια. Γιατί, παράλληλα µε τη µυθοπλασία, δηλαδή µε τα γυρίσµατα της ταινίας, αρχίζει να ξετυλίγεται µια σηµερινή αληθινή ιστορία. Ενα απότα κορυφαία γεγονότα της επέλασης των σύγχρονων βαρβάρων της παγκοσµιοποιηµένης οικονοµίας. Το οποίο συνέβη στην πόλη Κουτσάµπαµπα, όπου χιλιάδες πάµπτωχοι Ινδιάνοι ξεσηκώθηκαν για έναν και µοναδικό σκοπό. Να µπορούν τουλάχιστον να πίνουν βρόχινο νερό από τα πηγάδια τους. Καταλάβατε; Οχι;

Η κυβέρνηση της Βολιβίας ξεπουλάει όλους τους υδάτινους πόρους σε µια πολυεθνική. Ετσι, ο λογαριασµός της εταιρείας υδάτων κοπανάει ταβάνι300%. Και έτσι, η Αστυνοµία σφραγίζει όλα τα πηγάδια. Σας το είπα. Ο Κολόµβος για το χρυσάφι, οι πολυεθνικές ακόµα και τη βροχή. Σε λίγο θα πληρώνουµεκαι τον αέρα που αναπνέουµε. Ετσι, από τη µια οι καλλιτέχνες µε τον Κολόµβο. Τον χαβά τους. Από την άλλη διαδηλώσεις, ταραχές, εξεγέρσεις και στρατιωτικός νόµος. Ο «εσταυρωµένος» Ινδιάνος φυλακίζεται και βασανίζεται.Ο παραγωγός τρέχει στον διοικητή και µε δυο χιλιάρικα αποφυλακίζειπροσωρινά τον «ηθοποιό» του.«Οταν τελειώσουντα γυρίσµατα θα τον µπαγλαρώσουµε», λέει ο µπάτσος. Τι να κάνει ο παραγωγός; Βάζει την ουρά κάτω από τα σκέλια και φεύγει. Οι παράπλευρες απώλειες της µεγάλης τέχνης. Το αποτέλεσµα συναρπαστικό. Από αυτό το χάος και το ανακάτεµα τέχνης και πραγµατικότητας προκύπτει αρµονία σαν την ενάτη συµφωνία του Μπετόβεν. Ετσι, η πραγµατικότητα επαναφέρει σε κυκλοφορία το φάντασµα του Κολόµβου.Το πλιάτσικο και η βία δεν τελείωσαν µε το κούρσεµα της Νότιας Αµερικής από τον Κολόµβο. Ετσι, η τέχνη και η µυθοπλασία λειτουργούν ως εργαλεία αποκωδικοποίησης της Ιστορίας. Ετσι, οι προοδευτικοί καλλιτέχνες αποκαλύπτονται ως φιλοτοµαριστές. Και έτσι, αυτό το αληθινό γεγονός λειτουργεί ταυτόχρονα και ως τεστ κρίσεως του καθενός αλλά και ως καθρέφτης της σηµερινής πραγµατικότητας του µεγάλου σοκ!

Η κλιµάκωση των ρυθµών. Η καθοδήγηση των ερµηνευτών. Το ξετύλιγµα των γεγονότων χωρίς ίχνος παρέµβασης και ρητορείας. Η υποδειγµατική αναπαράσταση τόσο των σκηνών µε τον Κολόµβο (µυθοπλασία) όσο και των ταραχών (πραγµατικότητα). Η δραµατουργία των χαρακτήρων του συνεργείου που στην αρχή, γύρω από το τραπέζι,εκτοξεύουν αριστερές παρόλες και στη συνέχεια, όταν η αντιπαράθεση κλιµακώνεται, τρέχουν να την κοπανήσουν αδιαφορώντας για τους ινδιάνους κοµπάρσους. Και, τέλος, η γεωγραφία του τοπίου και της πόλης, όλα µαόλα ενορχηστρωµένα µε µια ισορροπία που θα τη ζήλευε ακόµα και ο Φράνσις Φορντ Κόπολα. Με έναν λόγο, όταν η µεγάλη κινηµατογραφία συναντά τον Ανθρωπο και την Ιστορία. Ανάµεσα στις δέκα καλύτερες ταινίες του 2011!

ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ Η ΒΡΟΧΗ

EVEN THE RAIN / TAMBIÈN LA LLUVIA

της Ισιάρ Μπολέιν

Ένας σκηνοθέτης, ο Σεμπάστιαν , πηγαίνει στην Βολιβία για να γυρίσει μια ταινία για τον Χριστόφορο Κολόμβο πέρα από τον μύθο. Για τον εξερευνητή των θαλασσών που δεν ήθελε απλά να εκχριστιανίσει τους ινδιάνους αλλά είχε εμμονή με τον χρυσό και έκανε σκλάβους τους Ιθαγενείς που του αντιστάθηκαν. Όμως στην πόλη όπου πραγματοποιούνται τα γυρίσματα τα αποθέματα νερού πωλούνται σε μια πολυεθνική και οι ιθαγενείς καλούνται 500 χρόνια μετά από την έλευση του Κολόμβου να παλέψουν όχι για το χρυσαφί αυτή τη φορά αλλά για το πιο απλό αλλά πολύτιμο αγαθό, το νερό.

Διαβολικά επίκαιρη ταινία!

Μία σπουδαία ταινία της πραγματίστριας Ισιάρ Μπολέιν και του οραματιστή σεναριογράφου Πολ Λάβερτι που αφηγείται δύο ιστορίες με χρονική απόσταση 500 ετών. Όμως, με το πέρασμα του χρόνου, διαπιστώνουμε πως και οι δυό αφηγήσεις που τέμνονται, έχουν πολλά κοινά σημεία, που σε κάποια στιγμή σε κάνουν να αναρωτιέσαι μήπως αντί στο 2000 (στο παρόν της ταινίας), ζούμε στο 1511!

Μετά την άφιξη του Κολόμβου στην Αμερική, οι Ισπανοί κατακτητές απαιτούν από τους ιθαγενείς φόρους! Μια ουγγιά χρυσό ο καθένας πάνω από 14 ετών. Αυτή η ιστορία γυρίζεται σε ταινία "μέσα στην ταινία μας" από ένα συνεργείο που παρακολουθεί τα τεκταινόμενα, εντός και εκτός.

Η άλλη ιστορία συμβαίνει στη σημερινή εποχή. Το 2000 μια ιδιωτική εταιρία επιχειρεί να εκμεταλευτεί εμπορικά το νερό μιας πόλης (Κοτσαμπάμπα) στη Βολιβία, το 2000 (προ Έβο Μοράλες). Οι φτωχοί κάτοικοι αντιδρούν καθώς η εταιρεία απαιτεί ένα εξωφρενικό ποσό ετησίως. Τους απαγορεύεται να συλλέγουν ακόμα και το νερό της βροχής στα πηγάδια.

Οι δυό ιστορίες έχουν ομοιότητες. Κοινό σημείο (πρόσωπο κλειδί) ο κομπάρσος ιθαγενής που έχει τον ίδιο ρόλο και στις δύο: είναι ο καθοδηγητής της αντίστασης. Δηλαδή ο ρόλος που υποδύεται στην ταινία είναι παρόμοιος με την σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζει. Παρά την μεγάλη χρονική απόσταση μεταξύ των δύο ιστοριών, αναρωτιέσαι μήπως, τελικά, γυρνάμε 500 χρόνια πίσω; Τότε ήταν ο χρυσός, τώρα το νερό. Για το νερό λέγεται πως μπορεί μέχρι και παγκόσμιος πόλεμος να ξεσπάσει. Ο λαός επαναστατεί και στις δυό περιπτώσεις, όταν φτάνει στα όρια, εξαντλώντας τις αντοχές του. Και στις δύο δραματοποιημένες αφηγήσεις οι ανθρώπινες απώλειες είναι το αντίτιμο του αγώνα της αντίστασης. Γιατί, τότε οι κατακτητές στο Όνομα του Χριστού και του Βασιλέως παραλληλίζονται με τις Εταιρείες Ομίλους που ενεργούν με γνώμονα το κέρδος, ενώ συμπεριφέρονται απέναντι στον λαό με την ίδια τακτική, για τους ίδιους σκοπούς.

Ενδιαφέρον αποκτά η θέση του σκηνοθέτη μέσα στην ταινία, που από υλιστής, καιροσκόπος και ουδέτερος, τελικά συμμετέχει ενεργά στον αγώνα βοηθώντας παράπλευρα, στην ανθρωπιστική του πλευρά.

Μια ταινία που σχολιάζει καυστικά το θέμα της υποδούλωσης από την βιομηχανική εκμετάλευση δικαιολογώντας την Επανάσταση του Αυτονόητου, όπως θα λέγαμε στη σημερινή πραγματικότητα. Χωρίς να γίνεται μελοδραματική και κουραστική, προπαγανδιστική ή φολκλορική, επισημαίνει τα ουσιώδη ανεξαρτήτως διαφορών στο χρόνο και στον τόπο. Θα έλεγα μια εξαιρετική οικουμενική ταινία που προσγειώνεται στον αέναο Κύκλο της Ιστορίας χωρίς να πέφτει στις εύκολες λύσεις του δημαγωγικού κομματισμού.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Η ταινία TAMBIÈN LA LLUVIA (EVEN THE RAIN), σε σκηνοθεσία Iciar Bollain και σενάριο από τον Σκωτσέζο Paul Laverty, είναι, σύμφωνα με τα λόγια του σκηνοθέτη: "αντίσταση και φιλία. Είναι ένα προσωπικό ταξίδι - μια περιπέτεια στην οποία εμπλέκονται οι χαρακτήρες που φέρνουν το παρελθόν στο παρόν". Η ιστορία χρησιμοποιεί την άφιξη του Κολόμβου στην Αμερική με τη δημιουργία μιας ταινίας. Αναμιγνύει την βιομηχανική εκμετάλευση του χρυσού στην Ισπανία του 16ου αιώνα με τον αγώνα για το νερό στην Κοτσαμπάμπα το έτος 2000. Η ταινία μας ταξιδεύει από το μύθο μιας ταινίας εποχής στην πραγματικότητα μιας ταινίας που διαδραματίζεται σε μια μικρή πόλη της Βολιβίας. Και από αυτή την πραγματικότητα σε μια άλλη η οποία είναι βαθύτερη και πιο δραματική, όπου άτομα χωρίς πρακτικά δικαιώματα, απαγορεύεται από το νόμο να συλλέγουν ακόμα και τη βροχή. Αλλά το φιλμ κάνει πολύ περισσότερα από ό, τι η σύγκριση ιστορικών γεγονότων. Ξεπερνά τις λεπτομέρειες και ερευνά σε κάτι πολύ βαθύτερο και πιο καθολικό. Κατά βάθος είναι μια ιστορία για την αφοσίωση, την συντροφικότητα, και την συναισθηματική συμμετοχή.

Η επίσημη πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας για τα Όσκαρ

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΙΝΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ 2011 (PANORAMA)

Σημείωμα της σκηνοθέτιδας:

Το “EVEN THE RAIN” είναι μακράν η πιο πολύπλοκή ταινία που έχω κάνει. Ήταν μια συναρπαστική περιπέτεια αλλά και πρόκληση για οποιονδήποτε που δούλεψε μέσα σε αυτή ή ενεπλάκει με κάποιον τρόπο. Πως τρως έναν ελέφαντα; μπουκιά-μπουκιά όπως λέει και το ρητό. Πως λοιπόν γυρίζεις μια ταινία με τόσα πολλά extras, τόσους πολλούς χαρακτήρες και τόση δράση; Σκηνή-σκηνή. Έτσι το αντιμετώπισα, σχεδιάζοντας κάθε σκηνή σχολαστικά διανέμοντας τους ρόλους και σκηνοθετώντας όλα τα extras ένα-ένα , ενώ δούλευα φράση –φράση με τους ηθοποιούς που δεν είχαν ξαναπαίξει ποτέ και κυρίως έχοντας εμπιστοσύνη στο αξιόλογο καστ και στο τεχνικό προσωπικό τόσο από την Ισπανία όσο και από την Βολιβία.