The Quiet American. Αυστραλία-ΗΠΑ, 2002. Σκηνοθεσία: Φίλιπ Νόις. Σενάριο: Κρίστοφερ Χάμπτον, Ρόμπερτ Σένκα, από μυθ. Γκράχαμ Γκριν. Ηθοποιοί: Μάικλ Κέιν, Μπρένταν Φρέιζερ, Ντο Τι Χάι Γεν, Ρόμπερτ Στάντον. 101 λεπτά.

Στο υπό γαλλική κυριαρχία Βιετνάμ ένας «ήσυχος» Αμερικανός γίνεται αιτία για τρομοκρατικές ενέργειες που στόχο έχουν τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ. Ερωτες, αντιζηλίες και χιούμορ σ' ένα πολιτικό θρίλερ σκηνοθετημένο με έμπνευση. Εξαιρετικός ο Μάικλ Κέιν στο ρόλο του Βρετανού ανταποκριτή.

Η δεύτερη κινηματογράφηση (η πρώτη έγινε το 1958 από τον Τζόζεφ Μάνκιεβιτς) του ομότιτλου βιβλίου του Γκράχαμ Γκριν γύρω από τα πρώτα στάδια της αμερικανικής επέμβασης στο Βιετνάμ είναι μια σκηνοθετημένη με έμπνευση, με πολιτικές προεκτάσεις, τολμηρή, ιδιαίτερα μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, ταινία -εξ ου και ο λόγος που η εταιρεία Μίραμαξ κρατούσε την ταινία στα κουτιά έναν ολόκληρο χρόνο πριν τελικά αποφασίσει τη διανομή της κι αυτό μετά την επιτυχία της στο Φεστιβάλ του Τορόντο.

Βρισκόμαστε στο Βιετνάμ το 1952, δηλαδή όταν αυτό βρισκόταν ακόμη υπό γαλλική κατοχή. Η ταινία ξεκινά με το φόνο ενός νεαρού Αμερικανού, του Πάιλ (Μπρένταν Φρέιζερ), την ιστορία του οποίου αφηγείται, σε φλας μπακ, ο Φάουλερ (Κέιν), ένας μεσήλικας, κυνικός Αγγλος ανταποκριτής των «Τάιμς», ερωτευμένος με τη νεαρή Βιετναμέζα Φουόνγκ (Χάι Γιεν). Ο Πάιλ παρουσιάζεται αρχικά ως ένας ήσυχος, καλοπροαίρετος, αθώος Αμερικανός, μέλος μιας ιατρικής ομάδας που βρίσκεται στο Βιετνάμ για ανθρωπιστικούς λόγους. Στη συνέχεια όμως ο Φάουλερ ανακαλύπτει την «παράξενη» σχέση του με το μεγαλομανή στρατηγό Τε, αρχηγό μιας εκκολαπτόμενης «τρίτης δύναμης», για να αντικαταστήσει στο κοντινό μέλλον τους Γάλλους και τους κομμουνιστές, ιδιαίτερα όμως την παροχή από μέρους του των εκρηκτικών υλών που έχουν αποτέλεσμα τη φριχτή τρομοκρατική ενέργεια στην πλατεία της Σαϊγκόν, η οποία στοιχίζει το θάνατο σε εκατοντάδες αθώους, μετατρέποντας τον Πάιλ, που στο μεταξύ έχει καταφέρει να αποσπάσει τη Φουόνγκ από τον Φάουλερ, σε αληθινό τρομοκράτη.

Με βάση ένα γραμμένο με οξυδέρκεια και με αληθινούς χαρακτήρες, πολύ πιστό στο βιβλίο του Γκριν, σενάριο, γραμμένο από τους θεατρικούς συγγραφείς Κρίστοφερ Χάμπτον και Ρόμπερτ Σένκαν, ο Αυστραλός σκηνοθέτης Φίλιπ Νόις («Το μεγάλο ταξίδι του γυρισμού») έφτιαξε ένα καθαρά πολιτικό θρίλερ, από τα καλύτερα, και πιο τολμηρά που μας έδωσε τα τελευταία χρόνια το Χόλιγουντ. Με σωστή ατμόσφαιρα (η ταινία γυρίστηκε στο ίδιο το Βιετνάμ, χρησιμοποιήθηκαν μάλιστα αρκετά ντόπιοι για δεύτερους ρόλους και ως κομπάρσοι), με άνεση στην αφήγηση και το ρυθμό, ο Νόις σκιαγραφεί με λεπτομέρεια και σαφήνεια τη σχέση ανάμεσα στους δύο άντρες αλλά και με τη νεαρή Βιετναμέζα (η σχέση τους οδηγείται σε κρίση όταν ο Πάιλ, ερωτευμένος με τη σειρά του με τη Φουόνγκ, την πείθει να εγκαταλείψει τον Φάουλερ), αποσπώντας πολύ καλές ερμηνείες και από τους τρεις πρωταγωνιστές του, ιδιαίτερα από τον Μάικλ Κέιν, που δίνει με δύναμη αλλά και χιούμορ τον κυνικό μαζί και τραγικό μεσήλικα δημοσιογράφο, που μόνη του φυγή είναι το όπιο - ρόλο που του αξίζει, όπως και της ταινίας, να προταθεί για Οσκαρ.

Ταυτόχρονα, ο Νόις, σ' αντίθεση με την (εξαιρετική από πλευράς σκηνοθεσίας) ταινία του Μάνκιεβιτς που για λόγους τότε πολιτικούς παρουσίαζε τον Αμερικανό ως ιδεαλιστή που θυσιαζόταν για να σώσει τη νοτιοανατολική Ασία από τον «κόκκινο κίνδυνο», αντιμετωπίζει με ειλικρίνεια και διαύγεια το χαρακτήρα του Πάιλ (στην πραγματικότητα πράκτορας της CIA), που θεωρεί τη θέση του αναγκαία για να αντικαταστήσει τις δυο «αποτυχημένες» γι' αυτόν προτάσεις (εκείνες των Γάλλων και των κομμουνιστών), πιστεύοντας ότι με το θάνατο έστω και αθώων (αποτέλεσμα της έκρηξης βόμβας στην πλατεία της Σαϊγκόν) σώζει τελικά τη ζωή χιλιάδων άλλων, ενώ, στην πραγματικότητα, δεν κάνει τίποτε άλλο από τού να υποστηρίζει και να προωθεί την αποικιοκρατική πολιτική των ΗΠΑ, μαζί και τη στήριξη δικτατορικών καθεστώτων, που τελικά θα οδηγήσει στον καταστροφικό πόλεμο της επόμενης δεκαετίας - στον επίλογό του μάλιστα παρουσιάζει με αριθμούς τη σταδιακή αύξηση της παρουσίας των Αμερικανών στρατιωτών που θα πάρουν μέρος στο «βρώμικο πόλεμο».

Ο Άγγλος ασθενής

Τίμιο, σοβαρό και παλαιών αρχών. Ο Αυστραλός Φίλιπ Νόις εγκαταλείπει τα «Παιχνίδια ολέθρου» του Χόλιγουντ και επιστρέφει στην ακαδημία των σταθερών αξιών. Παρέα με τον Γκράχαμ Γκριν και τον «Ήσυχο Αμερικανό» (Τhe Quiet Αmerican).

Το ομότιτλο και κλασικό πλέον μυθιστόρημα του Γκριν αποτελεί ένα από τα αρτιότερα δείγματα οργανικής διαπλοκής μιας μυθιστορηματικής ερωτικής ιστορίας τριγώνου με την πολιτική, την αποικιοκρατία, τον επεκτατισμό και το Βιετνάμ. Ένας μεσόκοπος Βρετανός δημοσιογράφος, που ζει στη Σαϊγκόν του 1952 ως απεσταλμένος μεγάλης εφημερίδας, είναι ερωτευμένος με νεαρή Βιετναμέζα. Μαζί του κουβαλάει τις ασήκωτες αποσκευές ενός φιλελεύθερου πολίτη μιας παρηκμασμένης αυτοκρατορίας. Πλήξη, ανία, αυτοσαρκασμό αλλά και ακατανίκητες τάσεις φυγής. Όμηρος του παρελθόντος και αιχμάλωτος της γοητείας που ασκεί πάνω του το Βιετνάμ, στο πρόσωπο αυτής της γυναίκας. Εκείνη κουβαλάει το όνειρό της. Μια μέρα να τον παντρευτεί και ν' αλλάξει στρατόπεδο. Εκείνος με το Βιετνάμ, εκείνη με το Λονδίνο. Πάντα θέλουμε εκείνο που μας λείπει.

Η περίπλοκη και αντιφατική αυτή σχέση κορυφώνεται με τον ερχομό ενός νεαρού και... ήσυχου Αμερικανού. Με το πλεονέκτημα της ηλικίας του και με την υπεροψία και την ανωτερότητα της προέλευσής του θα διεκδικήσει το θηλυκό τρόπαιο για λογαριασμό του. Όχι μόνο να κατακτήσει εκείνη - το κορίτσι του συμμάχου και Βρετανού φίλου - αλλά και ολόκληρη τη χώρα. Είναι η περίοδος όπου οι Γάλλοι φεύγουν και οι Αμερικανοί καταφθάνουν. Με τους πράκτορες και τους στρατιωτικούς τους συμβούλους διεισδύουν στην Ινδοκίνα, αποφασισμένοι να αποκτήσουν αυτόν τον επίγειο παράδεισο που στο τέλος έγινε ο τάφος ενός εκατομμυρίου Βιετναμέζων και 60.000 Αμερικανών.

Η γοητεία της ταινίας προκαλείται από τη συνέπεια με την οποία ο Φίλιπ Νόις ακολουθεί όλους τους κανόνες μιας «σκουριασμένης», παλιομοδίτικης γραφής. Όμως, χωρίς την παρουσία του Μάικλ Κέιν, όλο το εγχείρημα θα κατέληγε στην πλήρη αδιαφορία. Κολλημένος στον ρόλο του και με τον αέρα ενός έμπειρου και βετεράνου αρσενικού (και ύστερα ηθοποιού) ενσαρκώνει όσο καλύτερα γίνεται τον κουρασμένο ήρωά του. Ο Βρετανός που δεν ήθελε να γυρίσει πίσω στο κρύο. Μια ερωτική ιστορία, που εικονογραφεί με πληρότητα τη μετάβαση του Τρίτου Κόσμου από την παρακμιακή βρετανική αποικιοκρατία, στον κυνισμό και τη βαρβαρότητα του Αmerican imperium!