*Lilja 4-Ever. Σουηδία, 2002. Σκηνοθεσία-σενάριο: Λούκας Μούντισον. Ηθοποιοί: Οξάνα Ακινσίνα, Αρτιομ Μπουκουσάρσκι, Λιούμποφ Αγκάποβα, Λίλια Σινκαρίοβα. 109 λεπτά.

Η πορνεία και η εκμετάλλευση των νεαρών Ρωσίδων σε μια πλούσια χώρα όπως η Σουηδία, σε μια συγκλονιστική, σπαρακτική, δοσμένη με ειλικρίνεια και δύναμη, ταινία.

Ο Σουηδός Λούκας Μούντισον («Fucking Amal», «Together») στρέφεται για μία ακόμη φορά στα προβλήματα των τινέιτζερ, τη φορά αυτή εκείνα των νεαρών Ρωσίδων που πέφτουν θύματα νταβατζήδων και διάφορων απατεώνων, σε μια ταινία βουτηγμένη σε μαύρη ατμόσφαιρα. Η ταινία αρχίζει με τη 16χρονη ηρωίδα του, τη Λίλια (σπαρακτική ερμηνεία από τη νέα και όμορφη ηθοποιό Οξάνα Ακινσίνα), να τρέχει τραυματισμένη και με άθλια ρούχα στους ρυθμούς της μουσικής μέταλ και να πλησιάζει ένα γεφύρι, δίνοντας την εντύπωση ότι ετοιμάζεται ν' αυτοκτονήσει.

Επιστρέφουμε τρεις μήνες πιο πριν, όπου βρίσκουμε τη Λίλια να ζει σ' ένα μίζερο, σταλινικού στιλ, θλιβερό διαμέρισμα κάπου στην πρώην Σοβιετική Ενωση. Εγκαταλειμμένη από τη μητέρα της -φεύγει με τον εραστή της για την Αμερική και σ' ένα γράμμα που της στέλνει αργότερα της αποκαλύπτει ότι ήταν ανεπιθύμητο παιδί- αλλά κι από τη θεία της, αναγκασμένη να ζει στο διαμέρισμα-τρύπα ενός γέρου που μόλις πέθανε. Μόνη της συντροφιά ο Βολόντια, ένας νεαρός, πολύ μικρότερός της, που εισπνέει κόλλα, κάνει διάφορες απατεωνιές και μικροκλοπές. Ωσπου εμφανίζεται ένας ωραίος άντρας που της προτείνει να πάει μαζί του στη Σουηδία όπου θα μπορέσει να βρει δουλειά και να βγάζει αρκετά χρήματα, για να την οδηγήσει, στην πραγματικότητα, στην πορνεία, όπου αρχίζει ο σταδιακός ξεπεσμός της.

Πρόκειται για μια πολύ σκληρή ταινία, όπου ο Μούντισον αποφεύγει τον οποιοδήποτε μελοδραματισμό, προτιμώντας να σκιτσάρει με ρεαλισμό τη σταδιακή αυτή κάθοδο της Λίλια σε μια ανθρώπινη κόλαση, δημιουργώντας με τη φωτογραφία του Ουλφ Μπράντας ένα νατουραλισμό και μίαν αυθεντικότητα που συγκλονίζουν. Τα πρόσωπά του, ιδιαίτερα η Λίλια, είναι πρόσωπα μοναχικά, που ζουν στη μιζέρια και την εξαθλίωση και που ονειρεύονται κάτι καλύτερο αλλά τελικά αναγκάζονται να πουλήσουν τον εαυτό τους, τα όργανά τους, τη ζωή τους και να οδηγηθούν στην απελπισία και τον αφανισμό. Μια ταινία συγκλονιστική, δοσμένη με δύναμη και ειλικρίνεια, δριμύ κατηγορώ μιας κοινωνίας που εκμεταλλεύεται τους φτωχότερους συνανθρώπους της. Ταινία απ' αυτές που δεν βλέπεις στην τηλεόραση, που σε βαρά ανελέητα στο στομάχι αλλά που αξίζει να τη δει κανείς.

Ρωσική γλύκα ετών (μόλις) δεκαέξι

Την εξαπάτησαν, την διακόρευσαν, την εκπόρνευσαν, την εκμεταλλεύτηκαν. Η νέα εποχή της Ρωσίας είναι αποτυπωμένη στο ακραίο ντοκουμέντο του Σουηδού Λούκας Μούντισον «Lilya 4-ever». Λίλια για πάντα. Ένας 16χρονος θηλυκός, κατάξανθος άγγελος, με καρδιά στο σχήμα του φεγγαριού. Μόνη, παρέα μ' έναν δεκάχρονο πιτσιρικά, να μετράει τα άστρα και να περιμένει τη στιγμή που το american dream θα την εκτοξεύσει στο Διάστημα.

Είναι από τις ταινίες που εκ φύσεως και αποτελέσματος δεν χρήζουν κριτικής αξιολογήσεως, παρεμβάσεως και μεσολαβήσεως. Του ενός, χυμώδους και πλήρους επιπέδου. Αυτό είναι και τίποτε άλλο. Σαν καυτό ρεπορτάζ γραμμένο με αίμα και ιδρώτα, σαν μαρτυρία επιζώντων ενός πυρηνικού πολέμου, σαν το μοναδικό μαρτυρημένο γεγονός κοσμογονικής καταστροφής. Όλα μπροστά σου, δίπλα σου, γύρω σου. Όλα κατανοητά, ακραία και αντιληπτά δι' απλού οφθαλμού. Χωρίς περιστροφές, αλληγορίες, συμβολισμούς, σημειολογικές αναγνώσεις, χωρίς φιλοσοφίες και χωρίς αναφορές. Γυμνή η Λίλια, γυμνή και η ταινία. Γυμνοί ανάμεσα σε λύκους.

Μεγάλωσε σ' ένα «ακατοίκητο» διαμέρισμα κάποιας επαρχιακής κωμόπολης της πρώην Σοβιετίας. Πατέρα δεν γνώρισε και η μάνα της την εγκατέλειψε με τον ομορφονιό της, όταν η Λίλια ήταν δεκαέξι ετών. Την παράτησε, με την υπόσχεση να της τηλεφωνεί και να την χρηματοδοτεί από τις ΗΠΑ! Το πρώτο πράγμα που κάνει η Λίλια, είναι να σκίσει τη φωτογραφία. Το δεύτερο, να τρέξει με όλη τη δύναμη της ψυχής της, για ν' αγκαλιάσει τον άνθρωπο που την έφερε στον κόσμο. Και το τρίτο, να κολλήσει την σχισμένη φωτογραφία. Έστω κι έτσι, έστω και εγκαταλειμμένη και μόνη, εξακολουθεί να ελπίζει και να πιστεύει.

Με αυτή την καρδιά και οχυρωμένη με την ελπίδα του αμερικανικού ονείρου πέφτει πάνω στον Αντρέι. Όχι, μη φανταστείτε κάτι τιποτένιο ή κακό. Της εξομολογείται τον έρωτά του και της υπόσχεται να την πάρει μαζί του. Να της βρει δουλειά στη γειτονική Σουηδία. Στον προθάλαμο του american dream. Κανονίζει τα χαρτιά της, πληρώνει το εισιτήριό της και όταν την βλέπει, της εξηγεί πως εκείνος δεν μπορεί να την ακολουθήσει τώρα αμέσως, αλλά να μη φοβάται. Στο αεροδρόμιο θα την περιμένει άνθρωπος και φίλος δικός του. Σε δυο-τρεις μέρες το πολύ θα είναι μαζί. Έστω κι έτσι, η Λίλια φεύγει. Τι είναι δύο ημέρες μπροστά στην αιωνιότητα; Τίποτα. Με το που πατάει το πόδι της στο αεροδρόμιο της ξένης χώρας, ανοίγει η... φυλακή. Η δεύτερη ζωή της Λίλια είναι η καταπακτή!

Η μηχανή του Μούντισον μοιάζει με θερμόμετρο που κάθε στιγμή μετράει τον πυρετό της ηρωίδας του. Σωματική η σχέση του σκηνοθέτη με την ερμηνεία τής μικρής (και θαυματουργής) Ρωσίδας με το όνομα Οξάνα Ακινσίνα. Πάνω στους λεπτούς, εύθραυστους ώμους της στηρίζεται η απόδοση όλης της σουηδικής ομάδας. Σαρωτική η ερμηνεία της, σαρωτική και η επέλαση του ντοκιμαντερίστικου στυλ του Μούντισον. Μεταξύ μας, ο ρεαλισμός, ακραίων, καθημερινών καταστάσεων, είναι από τις ελάχιστες επεμβάσεις για τη σωτηρία του «απροστάτευτου» ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Όπως λέει και το ρητό, μια Λίλια την ημέρα κάνει το χάρτινο Χόλιγουντ λίγο πέρα!