Cassandra's Dream. Γαλλία/ΗΠΑ, 2007. Σκηνοθεσία: Γούντι Αλεν. Ηθοποιοί: Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Κόλιν Φαρέλ, Τομ Γουίλκινσον, Χέιλι Ατγουελ. 108 λεπτά.

Μαύρη κωμωδία, με τους Γιούαν ΜακΓκρέγκορ και Κόλιν Φαρέλ στους ρόλους δύο μικροαστικής τάξης αδερφών που μπλέκονται σ' ένα έγκλημα, με τον Γούντι Αλεν σε εξαιρετική φόρμα.

Πικρή, δραματική κωμωδία, διανθισμένη με μαύρο χιούμορ, χωρίς όμως το συνηθισμένο γέλιο που περιμένει κανείς από το σκηνοθέτη της, είναι η νέα ταινία του Γούντι Αλεν «Το όνειρο της Κασσάνδρας», που πρωτοείδαμε στο Φεστιβάλ Βενετίας. Στο επίκεντρο η ιστορία δύο αδερφών, του Ιαν (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ), διευθυντή στο εστιατόριο του πατέρα του, και του Τέρι (Κόλιν Φαρέλ), μηχανικού αυτοκινήτων, που τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα του Τέρι (χάνει πολλές χιλιάδες λίρες στο πόκερ) τους αναγκάζουν να δεχτούν την πρόταση του πάμπλουτου, μπερδεμένου σε μια βρόμικη υπόθεση για την οποία κινδυνεύει να περάσει την υπόλοιπη ζωή του στη φυλακή, θείου τους, Χάουορντ (Τομ Γουίλκινσον), να σκοτώσουν ένα συνεργάτη του για να μην καταθέσει εναντίον του στο δικαστήριο.

Εδώ βρισκόμαστε μακριά από την ανώτερη τάξη των πρωταγωνιστών του «Match Point» σε έναν κόσμο πιο λαϊκό (ο πατέρας των δύο νέων προέρχεται από την εργατική τάξη), που τονίζεται κι από τον εξαιρετικό, ολοζώντανο, με λαϊκή προφορά διάλογο, με τους Ιαν και Τέρι να ζουν μια φαινομενικά ικανοποιητική ζωή -χάρη στον τζόγο ο Τέρι έχει καταφέρει ν' αγοράσει ένα μικρό γιοτ, το «Ονειρο της Κασσάνδρας»- ώσπου τα χρέη του Τέρι αλλά και τα μεγαλεπήβολα σχέδια του Ιαν τούς οδηγούν στη δραματική τους απόφαση, ανατρέποντας αμετάκλητα τη ζωή τους.

Ο Αλεν φτιάχνει μια από τις πιο σοβαρές, πολύ διαφορετική από τις προηγούμενες, ταινίες του, είδος σκοτεινού δράματος, πιο κοντά στο «Match Point», όπου κυριαρχεί το μαύρο χιούμορ. Η κάμερά του καταγράφει με οξυδέρκεια, κριτικό μάτι αλλά και λεπτή ειρωνεία τη συμπεριφορά των προσώπων του, τόσο των δύο αδερφών και της φτωχής τους μικροαστικής οικογένειας που στηρίζεται στον πλούσιο θείο για να επιβιώσει, όσο και του πάμπλουτου, απαιτητικού θείου, αλλά και της νεαρής, όχι ιδιαίτερα ταλαντούχας, ηθοποιού (Χέιλι Ατγουελ), την οποία ερωτεύεται ο Ιαν. Οι έξοχες ερμηνείες των ηθοποιών, ιδιαίτερα εκείνες του ΜακΓκρέγκορ, στο ρόλο του γεμάτου αυτοπεποίθηση Ιαν, έτοιμου να κάνει υποχωρήσεις στις ηθικές αξίες του, και του Φαρέλ, στο ρόλο του Τέρι, ιδιαίτερα στο δεύτερο μέρος, όταν από τις τύψεις αρχίζει να μετατρέπεται σε ψυχικό ράκος, μαζί με τη φωτογραφία του Βίλμος Ζίγκμοντ και την υποβλητική μουσική του Φίλιπ Γκλας, συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ανησυχητικής ατμόσφαιρας.

Το όνειρο της Κασσάνδρας

Το όνειρο δύο αδελφών (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ- Κόλιν Φάρελ) γίνεται εφιάλτης
Κασσάνδρα ο Γούντι Άλεν; Όχι ακριβώς. Απλώς η φωνή της συνείδησης. Οι Ερινύες από το αριστουργηματικό «Μatch point» επανέρχονται με τη μορφή ενός ονείρου που μετεξελίσσεται σε εφιάλτη. Άλλωστε ο τίτλος είναι ανάποδος και ειρωνικός, «Το όνειρο της Κασσάνδρας».
Όμως η Κασσάνδρα είναι προάγγελος δεινών καταστροφών!
Να πω την αλήθεια μου, την πρώτη φορά στη Βενετία το είδα σαν πρόχειρο, άνισο και φτωχό αδελφό τού «Μatch point». Τη δεύτερη, εδώ στην Αθήνα και συγκριτικά με όσες ταινίες έχουν εξέλθει στις οθόνες, το μπόι της Κασσάνδρας μεγάλωσε τόσο ώστε να μπει δικαιωματικά μέσα στις καλύτερες της χρονιάς. Μοιάζει με ουρά, με επανάληψη, με επαναφορά του «Μatch point», αλλά αυτό με τίποτα δεν στοιχειοθετεί ποινικό αδίκημα και κατηγορία. Οι περισσότεροι σκηνοθέτες επανέρχονται με τα ίδια μοτίβα χωρίς αυτό να αφαιρεί σταγόνα από την προσωπική δημιουργία τους. Τρία τα κλειδιά για να ανοίξει κάποιος την πόρτα της ιστορίας. Πρώτο, η ονομασία του μικρού ιστιοπλοϊκού που αγοράζουν με δανεικά αυτά τα δύο αδέλφια, τα εντελώς διαφορετικά. Κασσάνδρα λοιπόν και μάλιστα «Το όνειρο της Κασσάνδρας» (Cassandra΄s dream). Επειδή, όπως είπαμε, η Κασσάνδρα είναι προπομπός πολλών δεινών. Επειδή το πλιάτσικο, η φιλαργυρία, η απληστία και η ραδιουργία συντελούνται από καταβολής του ανθρωπίνου είδους. Επειδή ένα τέτοιο σκάφος είναι είδος πολυτελείας. Και επειδή η θάλασσα είναι σύμβολο διπλής σημασίας. Και Ιστορία (άρα ο Γούντι Άλεν παραπέμπει σε μια διαχρονική, του Ανθρώπου, διαδρομή) αλλά και βυθός, θάνατος, σκοτάδι και πνιγμός.
Διπλής σημασίας και το δεύτερο κλειδί της Κασσάνδρας. Δύο τα πρόσωπα, δύο οι πρωταγωνιστές, δύο αδέλφια, δύο κόσμοι χωριστά επί της ουσίας. Οι προσωπικότητες που προκύπτουν από τις πράξεις, τις αντιδράσεις και τις σχέσεις διαμορφώνουν δύο διαφορετικούς χαρακτήρες. Προερχόμενοι και οι δύο από την ίδια, οικογενειακή, μικρομεσαίαοικονομικά- μήτρα. Ο Τέρι (Κόλιν Φάρελ) εργάζεται σε συνεργείο αυτοκινήτων. Ο προλετάριος ας πούμε. Ο Ίαν (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ) αν και βοηθάει τον πατέρα του σε ένα μικρό, μισοχρεοκοπημένο εστιατόριο, εν τούτοις περιμένει στη γωνία να πιάσει την καλή με προοπτική να συμμετάσχει σε όμιλο επενδυτών ξενοδοχειακής μονάδας στην Καλιφόρνια της Αμερικής. Ο μεγαλοπιασμένος ας πούμε. Ο πρώτος εθισμένος στον τζόγο. Ο δεύτερος στη μεγάλη ζωή. Ο πρώτος παίζει με την τύχη. Ο δεύτερος φλερτάρει με το Αmerican dream. Εξωτερικά μοιάζουν να προέρχονται από διαφορετικούς σπόρους. Λερωμένος, σκούρος, στενόχωρος ο Τέρι. Ξανθός, καθαρός, άνετος, χαμογελαστός, καλοντυμένος, μοδάτος ο Ίαν. Έτσι φαίνονται, αλλά έτσι δεν είναι! Επί της ουσίας, τα πράγματα έρχονται τούμπα. Ο πρώτος (ο προλετάριος) οργανώνει τη συνωμοσία, συμμετέχει στη ραδιουργία, διαπράττει έγκλημα, αλλά τρελαίνεται από τις τύψεις και την ατιμωρησία. Το παρελθόν του Τέρι είναι διαχρονικό, είναι συνηθισμένο, είναι ανθρώπινο και είναι καθορισμένο. Από τι; Από την ανθρώπινη μοίρα. Παίζουμε, χάνουμε και για να ξεπληρώσουμε μπορεί κα να σκοτώσουμε. Αδικαιολόγητο αλλά εξηγήσιμο. Τρομερό και δυσάρεστο αλλά ανθρώπινο. Γι΄ αυτό ο Τέρι πνίγεται στις ενοχές του. Γι΄ αυτό οι Ερινύες σκοτώνουν τον ύπνο και την ασφάλειά του. Ο Τέρι είναι πλάσμα και ήρωας όλων των εποχών. Του Χθες, του Σήμερα, του Αύριο.
Ο Ίαν όμως είναι ολόιδιος και φτυστός με τον πρωταγωνιστή από το «Μatch point». Ο Ίαν είναι το άθροισμα και η σύνθεση των ριάλιτι σόου, του κυνισμού, της παγκοσμιοποίησης, της ηθικής απαξίωσης, της πασαρέλας, του λούστρου, του πλαστικού, της κομπίνας, της λαμογιάς, του χρηματιστηρίου, της βιτρίνας, της αφασίας, του γιαπισμού και της αγοροπωλησίας. Εverything for sale. Όλα για πούλημα. Ο Ίαν είναι η πεμπτουσία της εποχής μας. Με χαμόγελα και κοστούμι Ρrada μπορεί να πουλήσει τη μάνα του, τα αδέλφια του, τους φίλους του, τα πάντα και- φυσικάτην ψυχή του. Ο Ίαν είναι η φωτογραφία μιας λοβοτομής. Μια λοβοτομή που έχει αποσυνδέσει τον εγκέφαλο και την καρδιά από τη συνείδηση και την ανθρωπιά. Είναι ο Αmerican Ρsycho. Γυρίστε, κοιτάξτε και θα καταλάβετε. Μπορεί και μέσα σας να τον δείτε.
Τέλος, το τρίτο κλειδί είναι το ανθρώπινο τοπίο. Με εξαίρεση τον παλιομοδίτη και (οικονομικά) χρεοκοπημένο πατέρα, άπαντες και άπασες έτοιμοι για τη βουτιά σε οποιαδήποτε λαμογιά. Η μάνα που κάθε φορά κατηγορεί τον ανεπρόκοπο άντρα της με επιχείρημα τον μεγαλοπιασμένο πλαστικό χειρουργό αδελφό της που κάνει λαμπρή καριέρα στην Αμερική. Ο θείος (Τομ Γουίλκινσον) από την Αμερική που προσφέρει το δέλεαρ, που δίνει μεγάλη αμοιβή και διαφθείρει τα ανίψια του προκειμένου να βγει καθαρός από μια βρώμικη ιστορία φοροδιαφυγής. Το κορίτσι του Ίαν (Χέιλι Χάτγουελ), μια νεοφερμένη και φιλόδοξη ενζενί της αγγλικής σκηνής που κοιμάται με οποιονδήποτε μεγαλόσχημο, αρκεί να διαθέτει γνωριμίες και χοντρές περιουσίες. Όλοι και όλες έτοιμοι, με το δάχτυλο στην σκανδάλη να σκοτώσουν για να κερδίσουν. Γιατί, αγαπητοί μου, ο φόνος είναι πολυμορφικός. Πριν σκοτώσουμε χωρίς τύψεις, έχουμε σκοτώσει τα πάντα γύρω και μέσα στον εαυτό μας!
Με δυο λόγια: Δύο αδέλφια στο Λονδίνο του 2007 και οικονομικά ανοίγματα πολλά. Πρώτα αγοράζουν μικρό ιστιοφόρο με δανεικά. Έπειτα χάνουν στον τζόγο πολλά λεφτά. Και κάπου ενδιαμέσως, ο ένας εξ αυτών τα φτιάχνει με μια ελκυστική ενζενί και κάνει όνειρα Αμερικής. Τα χρέη όμως τους πνίγουν μέχρι τα αυτιά. Μοναδική έξοδος σωτηρίας, το έγκλημα χωρίς τιμωρία. Ένας θείος από την Αμερική, πλαστικός χειρουργός και αδελφός της μάνας τους, προτείνει στα ανίψια του κάτι εύκολο αλλά εγκληματικό. Στριμωγμένοι από τις συνθήκες και την επερχόμενη ντροπή, συμφωνούν να το διαπράξουν και να πιάσουν την καλή, αλλά μετά τον φόνο ο έτερος αδελφός πνίγεται στις τύψεις και την ντροπή. Αποφασισμένος να πάει στην αστυνομία και να παραδοθεί, δίνει προηγουμένως μια τελευταία ευκαιρία στον αδελφό του, μπας και βρουν την άκρη πριν καταλήξουν στη φυλακή. Έτσι ακόμα μία φορά επιβιβάζονται στο «Cassandra΄s dream» για μια βόλτα φιλική, αγαπησιάρικη και αδελφική!