4 Months, 3 Weeks & 2 Days/4 luni, 3 saptamani si 2 zile. Ρουμανία, 2007. Σκηνοθεσία-σενάριο: Κρίστιαν Μουντζίου. Ηθοποιοί: Ανναμαρία Μαρίνκα, Λάουρα Βασιλείου, Βλαντ Ιβάνοφ, Αλεξάντρου Προτοκέαν. 113'

Το δράμα μιας φοιτήτριας που υποβάλλεται σε παράνομη έκτρωση στη διάρκεια του καθεστώτος του Τσαουσέσκου, σε μια συγκλονιστική, βραβευμένη με τον Χρυσό Φοίνικα των Κανών, ταινία.

Από το φεστιβάλ των Κανών, όπου κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα, μας έρχεται, μετά το εξαιρετικό «Η οδύσσεια του κυρίου Λαζαρέσκου» του Κρίστι Πούιου, μία ακόμη έκπληξη από τη Ρουμανία. Τη φορά αυτή η συγκλονιστική, δοσμένη με ειλικρίνεια και δύναμη, ταινία «4 μήνες, 3 βδομάδες & 2 μέρες» του Κρίστιαν Μουντζίου, γύρω από την παράνομη έκτρωση στην οποία υποβάλλεται μία φοιτήτρια στο Βουκουρέστι, το 1987, τελευταία περίοδο του κομμουνιστικού καθεστώτος του Τσαουσέσκου.

Η ιστορία αρχίζει στο οικοτροφείο του κολεγίου, όπου η νεαρή Γκαμπίτα (Λάουρα Βασιλείου), με τη βοήθεια της συμφοιτήτριάς της, Οτίλια (Ανναμαρία Μαρίνκα), σχεδιάζει να συναντήσει, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου, τον άγνωστο κύριο Μπέμπε που αναλαμβάνει την παράνομη έκτρωσή της. Ο Μουντζίου περιγράφει τους φόβους μαζί και τη μυστικότητα γύρω από το σχέδιο των δύο κοριτσιών, καταγράφοντας με νατουραλιστικό τρόπο, και με κάθε λεπτομέρεια, την όλη διαδικασία της έκτρωσης, διανθίζοντας με χιούμορ ορισμένες σκηνές του και τονίζοντας με λεπτή ειρωνεία την καταπιεστική, μικροαστικής νοοτροπίας, ατμόσφαιρα που κυριαρχεί σε άλλες, όπως στη σκηνή όπου η Οτίλια επισκέπτεται την οικογένεια του συμφοιτητή και αγαπημένου της.

Η κάμερα του Μουντζίου (με διευθυντή φωτογραφίας τον Ολέγκ Μούτου, που φωτογράφισε και τον «Κύριο Λαζαρέσκου») ακολουθεί με λεπτότητα αλλά σιγουριά τα πρόσωπα, προσπαθώντας να διεισδύσει στους χαρακτήρες τους και μέσα απ' αυτούς να βγάλει στην επιφάνεια την όλη ατμόσφαιρα φόβου και καταπίεσης που κυριαρχούσε στο τότε καθεστώς. Το θέμα της ταινίας θυμίζει τη θαυμάσια «Βέρα Ντρέικ» του Μάικ Λι, ο Μουντζίου όμως χρησιμοποιεί μια πιο απλή, απαλλαγμένη από οποιαδήποτε άλλα παρεμβατικά στοιχεία, σκηνοθεσία, τοποθετώντας τους χαρακτήρες του σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον. Ταυτόχρονα καταφέρνει να αποσπάσει εξαιρετικές ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς του, ιδιαίτερα από τις δύο νεαρές πρωταγωνίστριές του αλλά και από τον Βλαντ Ιβάνοφ στον ρόλο του Μπέμπε, που άλλοτε χρησιμοποιεί μία μειλίχια συμπεριφορά κι άλλοτε γίνεται απάνθρωπα σκληρός, όπως στις σκηνές που, όταν ανακαλύπτει πως η Γκαμπίτα έχει ξεπεράσει την προβλεπόμενη για έκτρωση περίοδο, όχι μόνο αρχίζει να ζητεί περισσότερα χρήματα αλλά και απαιτεί σεξουαλικές ικανοποιήσεις και από τα δύο κορίτσια.

4 μήνες, 3 εβδομάδες, 2 μέρες

Όλα τα Όσκαρ στη Ρουμανία και φυσικά στην ηθοποιάρα με το όνομα Ανναμαρία Μαρίνκα
Σαν να λέμε, η Dacia από την κατεστραμμένη Ρουμανία να κερδίζει στα ίσα τον Σούμαχερ στη Formula 1! Γι΄ αυτό λατρεύω το σινεμά. Εκεί που δεν το περιμένεις, έρχεται μια σακαράκα και ανατρέπει τα προγνωστικά
Συνέβη τον περασμένο Μάιο όταν η εν λόγω σακαράκα κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα των Καννών. Συμβαίνει κι αυτή την εβδομάδα όπου τυλίγονται στη σκόνη της θηριώδη ονόματα, από Τζόντι Φόστερ και Νιλ Τζόρνταν μέχρι Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ και Ναόμι Ουότς. Έτσι λοιπόν και χωρίς δισταγμό «4 μήνες, 3 εβδομάδες, 2 μέρες» του παγκοσμίως άγνωστου Κριστιάν Μουνγκίου. Ίσως η σπουδαιότερη στιγμή της περιόδου 2007-8!
Να τα πάρω με τη σειρά. Σημείο πρώτο και εντελώς στοιχηματικό. Ο τριαντάρης Μουνγκίου συλλαμβάνει την ιδέα τον Αύγουστο του 2006, γράφει το σενάριο «βιαστικά», βρίσκει μερικές πενταροδεκάρες στα πεταχτά και μέσα σε δύο μήνες γυρίζει, μοντάρει, πακετάρει, παραδίδει και τον Χρυσό Φοίνικα κερδίζει. Φουριόζος σαν τον παλιό Ροναλντίνιο που έβαζε γκολ με μια κατεβασιά. Πατ κιουτ!
Σημείο δεύτερο, το ρίσκο. Όλα, από την ιδέα μέχρι την σκηνοθεσία, κόντρα στο κύμα. Δηλαδή θέμα μια έκτρωση που πάει να πει «ούτε να το σκέφτεσαι, μακριά». Δηλαδή μονοπλάνα που πάει να πει «πλήξη και τα ταμεία με κατεβασμένα ρολά». Δηλαδή δύο δωμάτια, ένας διάδρομος και μερικά εξωτερικά. Το τίποτα χωρίς φράγκα πολλά. Δηλαδή Ρουμανία του 1987 που πάει να πει, μιζέρια, μονοτονία, μελαγχολία «ωχ, Θεέ μου, πάλι εκείνα τα ίδια και σοσιαλιστικά».
Σημείο τρίτο, η μεγάλη ανατροπή. Γιατί τα μονοπλάνα στάζουν σάρκα, ιδρώτα, αίμα. Άρα το γνωστό, πως δηλαδή στην Τέχνη όλα ανατρέπονται και όλα επιτρέπονται αρκεί η σύνθεση να είναι συμπαγής σαν μια γροθιά. Δηλαδή ομοιογένεια, κλιμακώσεις, πρωτοτυπία και δραματουργική ουσία. Γιατί, ακόμα το ίδιο θέμα της έκτρωσης δεν ήταν αποκλειστικό ρουμάνικο προνόμιο της τερατικής συνύπαρξης Τσαουσέσκου με Πάπα, αλλά και της Ισπανίας και της Ιρλανδίας, αλλά- όπως είδαμε στη «Βέρα Ντρέικ» - και της Αγγλίας. Γιατί, από τα χαμηλά και τις «λεπτομέρειες» κρίνονται τα ψηλά. Μ΄ ένα λόγο, ο Μουνγκίου απαντάει πλαγίως και υπογείως στις «ζωές των άλλων». Χωρίς κοριούς, πράκτορες, κοιλιόδουλους υπουργούς. Χωρίς θεατρικούς συγγραφείς και χωρίς μελοδραματικές ευκολίες, κάνει φύλλο και φτερό ένα σύστημα που υποτίθεται ότι εγκαταστάθηκε προκειμένου να υπηρετήσει τον απλό, φτωχό λαό.
Πολύ απλά, ο Μουνγκίου εξηγεί δραματικά, αληθινά, αυθεντικά και πειστικά, τους λόγους που ένα τόσο θωρακισμένο σύστημα, όπως αυτό του «υπαρκτού σοσιαλισμού», γκρεμίστηκε τόσο γρήγορα, αναίμακτα και εύκολα. Χωρίς να το λέει, να το φωνάζει, να το διατυμπανίζει. Χωρίς μισή φορά κάποιος από τους ηθοποιούς του να κάνει κριτική, να σχολιάζει, να ειρωνεύεται κάποιον ή κάτι απ΄ όλα αυτά τα τάχα μου σοσιαλιστικά. Απίστευτο; Πού να δείτε τι θα δείτε. Αρκεί από το σοκ που θα υποστείτε να καταφέρετε σε βάθος να ψαχουλέψετε, έτσι ώστε τον θησαυρό να βρείτε. Φανταστείτε. Τον ανακάλυψα βλέποντας την ταινία για δεύτερη φορά. Τα παίρνω με τη σειρά.
Ο χορός των μεταμορφώσεων. Αποτέλεσμα των ιδεολογικών στρεβλώσεων και των κοινωνικών παραμορφώσεων. Έτσι, οι φοιτητικοί κοιτώνες είχαν μεταμορφωθεί σε ψιλικατζίδικα και σε μπακάλικα, απ΄ όπου ο φοιτητής εξασφάλιζε όσα στοιχειώδη δεν μπορούσε να προμηθευτεί στην κανονική αγορά. Όργιο παραοικονομίας λοιπόν. Πάμε παρακάτω. Έτσι το δωμάτιο του ξενοδοχείου μεταμορφώνεται σε πορνείο και σε αυτοσχέδιο χειρουργείο! Όργιο σκοταδισμού, αφού σ΄ αυτή την τόσο «σοσιαλιστική» χώρα ο Μαρξισμός πορευόταν με τον καθολικισμό και το Βατικανό. Πάμε τώρα στο ύφος. Ντελίριο μεταμορφώσεων και εδώ. Αφού η ιστορία αρχίζει σαν ντοκιμαντέρ, συνεχίζει με τους αδελφούς Νταρντέν, προχωράει προς τον Κισλόφσκι και κάπου προς το τέλος συναντάει το θρίλερ τρόμου και το «Μωρό της Ρόζμαρι» του Ρομάν Πολάνσκι. Όλοι μέσα, ενσωματωμένοι στα κύτταρα της προσωπικότητας του Μουνγκίου, σε ένα πρωτότυπο χαρμάνι!
Οι κοινωνικές διαφορές. Ποια ισότητα; Τρίχες κατσαρές. Οι προνομιούχοι (γιατροί, καθηγητές) από εδώ. Οι λαϊκοί από εκεί. Η μεγάλη σκηνή στο τραπέζι των γενεθλίων της μέλλουσας πεθεράς της πρωταγωνίστριας συνιστά εξαιρετικό κοινωνικό στριπτίζ. Δεν τελειώσαμε. Όχι μόνο κοινωνικές αλλά και χασματικές οι διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Γυναίκα υποφέρει. Γυναίκα χειρουργείται από χασάπικο μαχαίρι. Γυναίκα εκπορνεύεται προκειμένου τη φιλενάδα της να βοηθήσει. Γυναίκα κινδυνεύει στη φυλακή να πάει. Γυναίκα πληρώνει. Προσοχή όμως. Ο κύκλος δεν είναι φαύλος και κλειστός. Η ηθική του Μουνγκίου είναι κρυστάλλινη και λυτρωτική. Γυναίκα θυσιάζεται για μια άλλη γυναίκα ώστε το «είδος» να λυτρωθεί και η αλληλεγγύη να θριαμβεύσει!

Πεθαίνοντας σαν χώρα

Απ΄ αυτή τη γυναικεία περιπέτεια φτάνουμε στη μήτρα από την οποία προέκυψε αυτή η ιστορία. Απαγορευμένη η ερωτική πράξη. Παράνομη εγκυμοσύνη, παράνομη έκτρωση, παράνομη μήτρα. Πάρτε τα με τη σειρά. Παραοικονομία, παραμόρφωση, παρανομία. Κατάληξη; Μα φυσικά ο θάνατος. Νεκρή η αγορά, νεκρές οι σοσιαλιστικές διακηρύξεις περί ισονομίας, νεκρό το έμβρυο που προκύπτει απ΄ αυτή την παράνομη συνουσία. Έτσι, πλαγίως, αοράτως και διακριτικά, από ένα τόσο συνηθισμένο περιστατικό, ο Μουνγκίου καταλήγει επαγωγικά στην πεμπτουσία. Πεθαίνοντας σαν χώρα η Ρουμανία.
Το επιμύθιο σκληρό, τραγικό, σχεδόν παρανοϊκό. Δύο κορίτσια γυμνά ανάμεσα σε αρσενικούς λύκους. Άφαντος ο τύπος που γκάστρωσε την κοπελιά. Κυνικός, χασάπης και βιαστής ο «γιατρός» ο σκιτζής. Περί ανέμων τυρβάζουν οι χειρουργοί και οι καθηγητές στο τραπέζι των γενεθλίων της πεθεράς. Αδιάφορο το αγόρι της δεύτερης κοπελιάς. Μοναδική ελπίδα- λέει ο Μουνγκίου- ο μοναχικός αγώνας και η στοιχειώδης αλληλεγγύη. Ένα μυαλωμένο κορίτσι σπεύδει και τα δίνει όλα να βοηθήσει το άλλο, το επιπόλαιο που έχει γκαστρωθεί και κινδυνεύει. Δύο κορίτσια, δύο διαφορετικοί χαρακτήρες, δύο κόσμοι, δύο Ρουμανίες. Η μία άμυαλη, υποταγμένη. Η άλλη, έξυπνη, αλληλέγγυα και ξεσηκωμένη. Έτσι δεν γίνεται κι εδώ; Έτσι δεν γίνεται παντού; Άλλος τα σπάει, άλλος πληρώνει. Χωρίς φιλία, αλληλεγγύη και αγάπη, απόλυτο σκοτάδι. Άντεστε. Να σοκαριστείτε, να συγκινηθείτε, να καρφωθείτε!
Με δυο λόγια: Ρουμανία του 1987. Μια φοιτήτρια του Πολυτεχνείου (η εξαιρετική Ανναμαρία Μαρίνκα που κονιορτοποιεί όλες τις πρωτοκλασάτες και πασίγνωστες σταρ) τρέχει να κανονίσει όλα τα διαδικαστικά και οικονομικά για την έκτρωση της φιλενάδας της από έναν «μαιευτήρα» της παράνομης αγοράς. Η επέμβαση θα λάβει χώρα σε δωμάτιο ξενοδοχείου χωρίς λεφτά. Ο «γιατρός» γδύνεται, τακτοποιεί τα ρούχα του και εντελώς κυνικά σαν πελάτης πορνείου, ορμάει να πληρωθεί σε είδος. Έτσι από τη μια άφαντος ο τύπος που έχει γκαστρώσει την πρώτη. Εκμεταλλευτής ο δεύτερος που βιάζει την άλλη κοπελιά. Η κόλαση είναι μπροστά!