Revolutionary Road. ΗΠΑ, 2008. Σκηνοθεσία: Σαμ Μέντες. Σενάριο: Τζάστιν Χέιθ, από μυθ. Ρίτσαρντ Γέιτς. Ηθοποιοί: Λεονάρντο ΝτιΚάπριο, Κέιτ Γουίνσλετ, Κάθι Μπέιτς, Μάικλ Σάνον. 117'

Ένα συνηθισμένο ζευγάρι μεσοαστικής τάξης προσπαθεί απελπισμένα να ξεφύγει από την ανιαρή ζωή του, σε μια ταινία με δυνατές ερμηνείες από το δίδυμο Γουίνσλετ - ΝτιΚάπριο.

Τι κάνεις όταν νομίζεις πως δεν μοιάζεις με όλους τους άλλους και πως είσαι ξεχωριστό πρόσωπο που μπορεί να κάνει μια διαφορετική ζωή, ενώ στην πραγματικότητα είσαι το ίδιο μέτριος με τους άλλους; Αυτό ήταν το θέμα ενός χωρίς υποχωρήσεις, αρκετά σκληρού κατά γενική παραδοχή, βιβλίου του Ρίτσαρντ Γέιτς (κυκλοφόρησε το 1961) που αναφέρεται σε ένα γοητευτικό, με δύο μικρά παιδιά, ζευγάρι, τον Φρανκ και την Εϊπριλ Χουίλερ, που η προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την καθημερινότητα μιας ανιαρής μεσοαστικής ζωής τούς οδήγησε σε τραγωδία.

Τόσο η Εϊπριλ όσο και ο Φρανκ, κάτοικοι μιας μικρής επαρχιακής πόλης, αισθάνονται κάποια στιγμή πως είναι ξεχωριστοί άνθρωποι, πράγμα που τους σπρώχνει να προσπαθήσουν να βγουν από την κοινοτοπία της ζωής τους και να επιδοθούν σε πράγματα χωρίς αντίκρισμα, για να οδηγηθούν σε αδιέξοδα, στην απογοήτευση και τελικά στο δράμα. Από τα πρώτα πλάνα, με τις θεατρικές σκηνές μιας αποτυχημένης παράστασης του έργου «Απολιθωμένο δάσος» του Ρόμπερτ Σέργουντ, στην οποία συμμετέχει η πρώην ηθοποιός Εϊπριλ, ο θεατής αισθάνεται από τη μια την αγωνία της Εϊπριλ να ξεφύγει από την καθημερινότητά της, κι από την άλλη εκείνη του Φρανκ να την πείσει πως είναι ατάλαντη και δεν έχει μέλλον ως ηθοποιός. Σταδιακά η Εϊπριλ θα τον πείσει να αναβιώσει το όνειρό του για να πάνε στο Παρίσι, όπου εκείνος θα μπορέσει να κάνει κάτι το δημιουργικό, ενώ εκείνη θα εργάζεται σε αμερικανική υπηρεσία. Ετσι αρχίζει ο αγώνας τους για αλλαγή.

Στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας δεν συμβαίνει τίποτα το σημαντικό. Εκείνο που παρακολουθούμε είναι η σταδιακή αλλαγή στις σχέσεις των δύο και ο τρόπος με τον οποίο ο Φρανκ αρχίζει να υποχωρεί, προκαλώντας την τελική σύγκρουση. Βρισκόμαστε σε μια μεταπολεμική, «αϊζενχαουερική» περίοδο, περίοδο κοινωνικής ευημερίας, με τους ευκατάστατους πρωταγωνιστές να προσπαθούν να δώσουν κάποιο σημαντικό στόχο στη ζωή τους. Στο νου έρχονται οι ταινίες του Ντάγκλας Σερκ, με πρωταγωνιστές που ζούσαν στην ίδια εποχή, σ' ένα παρόμοιο κοινωνικό περιβάλλον. Μόνο που εδώ δεν υπάρχει ο μεγάλος έρωτας που άλλοτε τους έσωζε ή, έστω, τους οδηγούσε τελικά στον γκρεμό. Εδώ οι σχέσεις μεταβάλλονται, σκληραίνουν, αγριεύουν, οδηγούν σε συγκρούσεις και ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Με τις σχέσεις με συγγενείς και φίλους, όπως και την εφήμερη σχέση του Φρανκ με μιαν άλλη γυναίκα, να χειροτερεύουν την κατάσταση. Σημαντικό ρόλο παίζουν τόσο η δημιουργία της σωστής ατμόσφαιρας, πράγμα που ο σκηνοθέτης Σαμ Μέντες («American Beauty») πετυχαίνει αρκετά καλά, όσο και οι ερμηνείες, ιδιαίτερα εκείνες της Κέιτ Γουίνσλετ (βραβείο Χρυσής Σφαίρας για την ερμηνεία της) και του Λεονάρντο ΝτιΚάπριο. Ερμηνείες δυνατές, με τη Γουίνσλετ να κρατά την πρωτιά στις αλά Βιρτζίνια Γουλφ συγκρούσεις της με τον πρώην σύντροφό της στον «Τιτανικό» και η οποία δίκαια απέσπασε, μόλις πρόσφατα, τη Χρυσή Σφαίρα για το ρόλο της αυτό.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Υπόθεση: Αμερική 1955: Ένα παντρεμένο ζευγάρι, ο Φρανκ (Λεονάρντο Ντι Κάπριο) και η Έιπριλ Γουίλερ (Κέιτ Γουίνσλετ) δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τη ζωή που κάνει, καθώς νιώθει πως δεν έχει τίποτε κοινό με τους γείτονές του στο Κονέκτικατ, στο δρόμο της Επανάστασης, όπου κατοικεί. Ο γάμος των δύο νεαρών δοκιμάζεται καθώς, συνειδητοποιώντας πως έχουν αφομοιωθεί από το περιβάλλον και έχουν γίνει ακριβώς αυτό που απεύχονταν, έρχονται αντιμέτωποι με τις αποτυχίες και τις ανασφάλειές τους, προσπαθώντας να κάνουν μια νέα αρχή μακριά από τη μονότονη καθημερινότητά τους. Θα καταφέρουν άραγε να ξεπεράσουν την κρίση και να συνεχίσουν τη ζωή τους από εκεί που την άφησαν; Και ακόμα, μπορούν άραγε τελικά δύο άνθρωποι να ξεφύγουν από την καθημερινότητά τους δίχως να απομακρυνθούν ο ένας από τον άλλο;

Η πρώτη "μεγάλη" ταινία του 2009 Ισάξια της "Ανταλλαγής" του Κλιντ, στη δραματουργική εξέλιξη και στην ερμηνεία του Α΄γυναικείου ρόλου από τη συγκλονιστική Κέιτ Γουίνσλετ, κι έναν σοβαρό λόγο επιπλέον, που ακούει στο όνομα Λεονάρντο Ντι Κάπριο. Είναι αυτό που λέμε : "γεμάτη" ταινία, ολοκληρωμένη κι άψογη, όπως και να τη δεις!

Ο δρόμος της Επανάστασης

Ο θεατής, ευαίσθητος άνθρωπος ο ίδιος, δεν μπορεί παρά να αγαπάει τον άνθρωπο και να πονάει με τον πόνο του! Επομένως, βλέποντας το νεαρό ζευγάρι «Του Δρόμου της Επανάστασης» να περιστρέφει ατέρμονα την αδιέξοδη μεσοαστική δυστυχία του γύρω από τον άξονα της αδιέξοδης μεσοαστικής ζωής, δεν μπορεί παρά να πληγωθεί και να πονέσει! Η αστική κοινωνία δεν έχει λύσεις ούτε για τα προβλήματα που δημιουργεί η ίδια. Ο μόνος τρόπος για να βγει κανείς από αυτό το τέλμα που βιώνει σχεδόν το σύνολο της αστικής κοινωνίας, είναι ο Δρόμος της Επανάστασης. Ο Δρόμος της Επανάστασης που οδηγεί σε μια άλλη, σε μια πιο αναπτυγμένη κοινωνία, σε μια ανθρώπινη κοινωνία με άλλες αρχές, με άλλους στόχους και σκοπούς, με άλλες αξίες, χωρίς ανταγωνισμούς και χωρίς ανήθικες ηθικές (ο θάνατός σου η ζωή μου). Σε μια κοινωνία που δε θα αγωνίζεσαι για να κατατροπώσεις και για να αποδείξεις κάτι στους άλλους, αλλά θα αγωνίζεσαι να ζήσεις αρμονικά με τους άλλους (και με τον εαυτό σου).

Στην ταινία, δυστυχώς, «Ο Δρόμος της Επανάστασης», δεν είναι παρά το όνομα, η ταμπέλα της οδού στην οποία μένει το νεαρό ζευγάρι και ίσως, στο πολύ βάθος, ο υπαινιγμός των δημιουργών της ταινίας, για την πραγματική επανάσταση. Μόνον ο υπαινιγμός, όμως, αφού τίποτα άλλο στην ταινία δεν κατευθύνει το θεατή προς τη σωστή λύση, που είναι η ανατροπή του κοινωνικού συστήματος που γεννάει τα κοινωνικά και τα προσωπικά δράματα, που κάνει τους ανθρώπους δυστυχισμένους. Η ταινία δε μας αποκαλύπτει κάποια χαραμάδα. Δε σπρώχνει τους ήρωές της προς την ανατροπή. Αντίθετα, θεωρεί πως η λύση της δυστυχίας βρίσκεται μέσα στην ίδια την κοινωνία που τη γεννάει. Και δεν είναι παρά η κατανόηση, ο συμβιβασμός πως και χωρίς το Παρίσι, χωρίς την επανάσταση δηλαδή, μπορεί κάποιος να ευτυχίσει! Αντιδραστική άποψη, το δίχως άλλο.

Ενα νεαρό ζευγάρι, ευτυχισμένο επιφανειακά και πρότυπο για τη γειτονιά και τους φίλους, νιώθει σιγά - σιγά να βουλιάζει μέσα στη λάσπη της απελπισίας, του συμβιβασμού, των ανεκπλήρωτων ονείρων. Τίποτα από αυτά που επιθυμούσε να κάνει στη ζωή του, τα οποία βέβαια ήταν προσωπικά και όχι γενικά, ατομικά και όχι κοινωνικά, δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει. Στη θέση αυτών έβαλε το επιφανειακό λούστρο, την εξωτερική εικόνα, το συμβιβασμό.

Τα ανεκπλήρωτα όνειρα, όμως, ιδιαίτερα τα ατομικά ανεκπλήρωτα όνειρα που είναι εγωιστικά και συμφεροντολόγα, έχουν μεγάλες δαγκάνες! Δαγκάνες που με τον καιρό σε βουτάνε από το λαιμό και σε πάνε μπροστά στον καθρέφτη της συνείδησής σου. Εκεί σε αναγκάζουν να δεις πως, τελικά, ξύνοντας το λούστρο, τη γυαλιστερή επιδερμίδα, δεν είσαι παρά ένας φελλός. Ενας φελλός που μπορεί να μη βουλιάζει στα σκατά, ωστόσο, δεν έχει καμία ελπίδα για κάτι καλύτερο. Θα συνεχίσεις να επιπλέεις χωρίς κανόνες και χωρίς σκοπό. Από το σημείο αυτό και μετά, βέβαια, αρχίζει το δράμα. Τα βάζεις με τους γύρω σου, με την τύχη, με τον εαυτό σου. Μπαίνεις στην τροχιά της καθημερινής και αδιέξοδης δυστυχίας! Σιγά - σιγά αποδέχεσαι τον άθλιο τρόπο ζωής που βιώνεις και αναπαράγεις. Μέχρι που γίνεσαι ολοκληρωτικά δυστυχισμένος ή αυτοκτονείς!

Η ταινία, η οποία στηρίζεται στο ομότιτλο βιβλίο του Ρίτσαρντ Γέιτς (εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη το 1961 - κυκλοφορεί και στα ελληνικά) είναι άψογη στην καταγραφή και την περιγραφή της μεσοαστικής απελπισίας. Αδυνατεί, όμως, ή δε θέλει να δώσει απαντήσεις. Δε βλέπει ή δε θέλει να δει διέξοδο. Περιορίζει και παγιδεύει τους ήρωές της και τους θεατές της στην αδιέξοδη μεσοαστική λογική. Κρατάει το νεαρό ζευγάρι κλεισμένο στο σπίτι του και στον εαυτό του, δεν το σπρώχνει προς την κοινωνία, δεν το αναγκάζει να μετατρέψει το προσωπικό σε γενικό, το ατομικό σε κοινωνικό, να μεγαλώσει το εύρος του αγώνα του. Η ατομική ευτυχία είναι αποτέλεσμα της κοινωνικής ευτυχίας. Μοιραία, λοιπόν, αυτό το ζευγάρι, αυτή η κοινωνία που αναζητά ατομική λύση σε κοινωνικά ζητήματα, θα αυτομαχαιρωθεί.

Ο προσεχτικός θεατής έχει πολλά να κερδίσει από τη συγκεκριμένη ταινία. Πρώτα θα εδραιώσει την άποψή του πως η αστική κοινωνία είναι φορέας και πηγή κακών και δεύτερον πως η διέξοδος είναι ο κοινωνικός αγώνας και όχι ο προσωπικός, ο οποίος προσωπικός αγώνας σε αποπροσανατολίζει και, τελικά, σε απογοητεύει.

Περισσότερα για την ταινία (Δελτίο Τύπου)

* Το 1961 το πρώτο και βαθιά αισθηματικό μυθιστόρημα του 36χρονου τότε Νεοϋορκέζου Ρίτσαρντ Γέιτς (που κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ) τάραξε τον κόσμο της λογοτεχνίας και, σταδιακά, εξελίχθηκε σε ένα από τα πλέον σημαντικά μυθιστορήματα του αιώνα. Οι ήρωές του, απόλυτα ρεαλιστικοί, προσιτοί και διαχρονικοί στους αναγνώστες, πυροδότησαν πλήθος συζητήσεων αναφορικά με τη φύση του γάμου, τους ρόλους ανδρών και γυναικών στη σύγχρονη κοινωνία και τον τρόπο που μπορεί κανείς να συμβιβάσει οικογένεια, εργασία, ευθύνες με τα ιδεαλιστικά όνειρα της νιότης, θέτοντας ερωτήματα για τα θεμελιώδη ζητήματα της ανθρώπινης φύσης. Πρόκειται, μ άλλα λόγια, για ένα μυθιστόρημα που πραγματεύεται τον τρόπο που κάποιος καλείται να συμφιλιωθεί με τον εαυτό του, όντας ειλικρινής απέναντί του, αποδεχόμενος τα όριά του και προσπαθώντας σ αυτά τα πλαίσια ν αξιοποιήσει στο έπακρο την ύπαρξή του. Άλλωστε, όπως σημειώνει ο ίδιος ο Γέιτς, το χειρότερο λάθος που μπορεί να κάνει κάποιος στη ζωή του είναι να ζει ένα ψέμα… Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ συγγραφέας Ρίτσαρντ Φορντ σημειώνει «…πως πρόκειται για ένα από τα σπάνια Αμερικανικά μυθιστορήματα που κάθε συγγραφέας θα ευχόταν να έχει γράψει. Αναφέρεται και αποτυπώνει μια ιδιαίτερη περίοδο στην ιστορία της Αμερικής, όταν η μεσαία τάξη σταδιακά αποκτούσε μια νέα ζωή… Ο Τενεσί Γουίλιαμς το απεκάλεσε «έντονα, άμεσα και πανέξυπνα ζωντανό. Αν απαιτείται κάτι περισσότερο για να γίνει κάποιο μυθιστόρημα αριστούργημα της σύγχρονης Αμερικανικής μυθοπλασίας, είμαι σίγουρος πως δε γνωρίζω ποιο θα μπορούσε να είναι». Το 2005 στο περιοδικό Time γράφτηκε η ακόλουθη κριτική: Αν το Revolutionary Road δε δώσει στον Γέιτς την αθανασία, τότε η αθανασία δεν αξίζει.

* Η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος ήταν δύσκολη καθώς, από την αρχική του κυκλοφορία, πολλοί σκηνοθέτες (μεταξύ των οποίων και ο Τζον Φράνκενσταϊν) εξέφρασαν την επιθυμία να την πραγματοποιήσουν, αλλά δε βρισκόταν κατάλληλο σενάριο. Τα δικαιώματα είχαν αγοραστεί από τον παραγωγό Άλμπερτ Ρούντι, (ο οποίος με τη σειρά του τα μεταπούλησε στον Πάτρικ ΟΝιλ) αλλά ο Ρίτσαρντ Γέιτς, έως και το θάνατό του, προσπαθούσε, ανεπιτυχώς, να τα πάρει πίσω, προκειμένου να προχωρήσει ο ίδιος σε μια κινηματογραφική προσαρμογή του. Μετά από χρόνια, ο βραβευμένος με Όσκαρ Σαμ Μέντες με τον Τζάστιν Χέιθ στο σενάριο, και τους Κέιτ Γουίνσλετ και Λεονάρντο Ντι Κάπριο στους πρωταγωνιστικούς ρόλους πραγματοποιεί την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος και αποσπά 4 υποψηφιότητες για Χρυσές Σφαίρες.

* Ο σεναριογράφος Τζάστιν Χέιθ επισημαίνει «Μολονότι το μυθιστόρημα λαμβάνει χώρα στη δεκαετία του 50, οι χαρακτήρες είναι τόσο αναγνωρίσιμοι και στις ημέρες μας... Άξιζε να γίνει ταινία. Ποτέ δεν το προσέγγισα ως μια ιστορία της επαρχιακής ζωής. Είναι κάτι πολύ περισσότερο και ευρύτερο…»

* Ο σκηνοθέτης Σαμ Μέντες δεν είχε διαβάσει το βιβλίο ώσπου η σύζυγός του Κέιτ Γουίνσλετ του έφερε το σενάριο του Τζάστιν Χέιθ, λέγοντάς του πως πιστεύει ότι οφείλει να το σκηνοθετήσει εκείνος. «Όταν διάβασα το μυθιστόρημα κατάλαβα πως θα μπορούσε να γίνει μια καταπληκτική ταινία, μια συναρπαστική σύγχρονη ιστορία. Έχει τόση σοφία που νιώθεις υπέροχα μεταφέροντάς το στην οθόνη και σε ένα ευρύτερο κοινό. Αυτό που θεώρησα μεγάλη πρόκληση ήταν η δυνατότητα να μελετήσεις λεπτομερώς ένα γάμο…»

* Οι δύο πρωταγωνιστές, Λεονάρντο Ντι Κάπριο και Κέιτ Γουίνσλετ γνωρίζονται από είκοσι ετών. Είναι απόλυτα ειλικρινείς μεταξύ τους και συμπαραστέκεται ο ένας στον άλλο… Σημειώνει ο Μέντες «Όταν οι δυο τους συνεργάζονται προκύπτει κάτι νέο, παράξενο, μοναδικό…»

* Είναι η πρώτη φορά που ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο υποδύεται το σύζυγο και πατέρα. Τονίζει ο πρωταγωνιστής «Δεν έχω διαβάσει ποτέ κάτι ανάλογο...Μια ιστορία με πρωταγωνιστές δύο χαρακτήρες που δεν είναι ηρωικοί… Είναι απλώς δύο άνθρωποι που προσπαθούν απεγνωσμένα να τα καταφέρουν, παλεύοντας με τα όνειρά τους. Και απόλαυσα την όλη διαδικασία… Ποτέ άλλοτε δεν έχω συμμετάσχει σε μια ταινία με τόση ανάλυση χαρακτήρων…Η αναλυτική διαδικασία που ακολουθήσαμε στα γυρίσματα αυτής της ταινίας προέρχεται από την πλούσια θεατρική εμπειρία του Σαμ, τη μοναδική ικανότητά του να συνεργάζεται επί της ουσίας με τους ηθοποιούς, εμμένοντας στη λεπτομέρεια της ερμηνείας καθενός μας. Ενδιαφέρεται και καταφέρνει να βγάζει τον καλύτερο εαυτό των ηθοποιών»

* Η Έιπριλ είναι μια δυναμική γυναίκα που έχει όνειρα και δεν επιθυμεί να είναι μονάχα μια απλή νοικοκυρά. Νιώθει παγιδευμένη και θέλει να ξεφύγει, να πιστέψει σε κάτι και να αλλάξει την καθημερινότητά της. Τον απαιτητικό αυτό ρόλο αναλαμβάνει η Κέιτ Γουίνσλετ που δηλώνει «Ερωτεύτηκα την ειλικρίνειά της και την ακεραιότητα του χαρακτήρα της. Δε μοιάζει με τις άλλες γυναίκες της εποχής. Θέλει τόσα πολλά από τη ζωή της…Και πιστεύει πως με τον άντρα της μπορεί να τα καταφέρει. Η ιστορία είναι γεμάτη με χαρακτήρες που προσπαθούν να βρουν τη θέση τους στον κόσμο… Και είναι απολαυστικό που δουλεύω με το σύζυγό μου και ένα φίλο…»

* Το λαμπερό καστ συμπληρώνει η βραβευμένη με Όσκαρ Κάθι Μπέιτς στο ρόλο της σπιτονοικοκυράς του ζευγαριού που το μόνο που επιθυμεί είναι αυτό που τελικά, λόγω της ιδιάζουσας κατάστασης του ψυχικά διαταραγμένου γιου της, δεν μπορεί ποτέ να έχει: μια απόλυτα οργανωμένη ζωή. Πρωταγωνιστούν επίσης, οι Ντέιβιντ Χάρμπουρ, Κάθριν Χαν, η εγγονή του δικού μας Ηλία Καζάν, Ζωή Καζάν, καθώς και ο Μάικλ Σάνον στο ρόλο του τρελού της ιστορίας, μια φιγούρα χαρακτηριστική πολλών αριστουργημάτων της παγκόσμιας λογοτεχνίας που επιβεβαιώνουν τη ρήση «από μικρό κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια.»