Jas sum od Titov Veles. FYROM, 2008. Σκηνοθεσία-σενάριο: Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέβσκα. Ηθοποιοί: Λαμπίνα Μιτέβσκα, Ανα Κοστόβσκα, Νικολίνα Κουτζάκα. 102'

Μοναξιά, σεξ και οικολογία είναι στο επίκεντρο της εικαστικά όμορφης αυτής ταινίας γύρω από τρεις αδερφές που ζουν σε μια μολυσμένη, βιομηχανική πόλη.

Με τρεις νεαρές γυναίκες, αδερφές, που ζουν σε μια βιομηχανική πόλη που αργοπεθαίνει, καταπιάνεται στην ταινία της αυτή η Σκοπιανή σκηνοθέτρια Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέβσκα («Πώς δολοφόνησα έναν Αγιο»),. Στο επίκεντρο, η ονειροπόλα Αφροδίτη (μια πολύ καλή Λαμπίνα Μιτέβσκα, αδερφή της σκηνοθέτριας και συμπαραγωγός της ταινίας), που παρά τα 27 της χρόνια είναι ακόμη παρθένα και η οποία, για κάποιο ακαθόριστο λόγο (εξαιτίας ίσως ενός παιδικού τραύματος ή της μόλυνσης εξαιτίας του εργοστασίου), έχει πάψει να μιλάει από 5 χρόνων. Η Αφροδίτη ζει με τις δύο μεγαλύτερες αδερφές της, τη Σλάμπιτσα, μια πρώην ναρκομανή, που εργάζεται στο εργοστάσιο της περιοχής, και που σχεδιάζει να παντρευτεί τον Βίκτορ, και τη Σαπφώ, που για να πάρει βίζα και να φύγει από τη βαρετή αυτή πόλη είναι έτοιμη να κοιμηθεί με οποιονδήποτε.

Εκείνο που ενδιαφέρει τη σκηνοθέτρια είναι η σχέση ανάμεσα στις τρεις αδερφές και η ζωή τους στη μουντή, ανθυγιεινή πόλη (στο νου έρχεται ο Τσέχοφ). H Μιτέβσκα καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον του θεατή χάρη στις πανέμορφες, λυρικές εικόνες (η έξοχη φωτογραφία είναι της Βιρζινί Σεν Μαρτέν), μέσα στις οποίες περιφέρεται η Αφροδίτη - ανάμεσα στις λυρικές, σουρεαλιστικές σκηνές κι εκείνες με την Αφροδίτη που φαντάζεται ότι είναι έγκυος και γεννάει παιδιά που βγαίνουν από το στόμα της και τα μεταφέρουν φαλακροί άντρες.

Τρεις αδελφές αργοπεθαίνουν

Πλημμυρίδα ευαισθησίας. Ατελείωτη Πινακοθήκη μιας ανεκτίμητης έκθεσης φωτογραφίας. Από τα Σκόπια το κέντημα ύψιστης καλλιτεχνίας. Με το χέρι, την καρδιά και την καλλιτεχνική καλλιέργεια της Teona Strugar Μitevska, δηλαδή Θεώνης Μιτέφσκα. Υπό τον τίτλο «Jas sum od Τitov Veles». Γεννήθηκα στο Τίτο Βέλες.

Μικρό, χαμηλόφωνο, ευάλωτο, απροστάτευτο, θεσπέσιο. Αμ τι νομίζατε. Οι γείτονες με μεγαλύτερη Παιδεία φορτωμένοι. Επί Τίτο, τα πρωτοξάδελφα της μεγάλης Σχολής της Γιουγκοσλαβίας από την οποία προέκυψε ο Εμίρ Κουστουρίτσα. Για να υπενθυμίσω και την απληροφόρητη αμηχανία σας να διορθώσω. Πριν από 14 χρόνια ο Σκοπιανός Μίλτσο Μαντσέφσκι με το «Βefore the rain» (Πριν από τη βροχή) και με τη σημαία με το αστέρι της Βεργίνας να ανεμίζει στο φεστιβάλ της Βενετίας, κερδίζει Χρυσό Λιοντάρι καλύτερης ταινίας, διάκριση που δεν έχει συμβεί με κανέναν Έλληνα σκηνοθέτη, ούτε με τον Αγγελόπουλο (το Λιοντάρι που κέρδισε για τον «Μεγαλέξαντρο» ήταν ένα από τα τρία εκείνης της χρονιάς, του 1981).

Η μόλις 35 ετών Τeona- η σκηνοθέτις ντε- είναι η μεγαλύτερη αδελφή της Λαμπίνα Μιτέφσκα, πρωταγωνίστριας στη «Βροχή» του Μαντσέφσκι και μία από τις τρεις αδελφές του «Βέλες»... Γυναικεία συνωμοσία. Με εξαιρετική, μοναδική θα ΄λεγα, αίσθηση των όγκων, της γεωμετρίας, του κάδρου και των ήχων. Ταλεντάρα η Μιτέφσκα. Έχει αρπάξει καμβά και μπογιές και ζωγραφίζει όλα τα πλάνα με ελάχιστα υλικά και με φόντο τους τοίχους ενός καταρρέοντος σπιτιού όπως σήμερα είναι τα Σκόπια. Γράφει απίστευτα. Με μια μελωδία πιάνου. Αποτέλεσμα; Οι απλοί ήχοι μιας απλής μελωδίας να διαστέλλονται στον όγκο ορχήστρας δωματίου. Ως ατμόσφαιρα, μέσα ο Κισλόφσκι, μέσα ο Τσέχωφ, μέσα και ο Μπέργκμαν.

Με δυο λόγια: Τρεις αδελφές στη μελαγχολική, παρακμιακή πόλη Τίτο Βέλες. Η πρώτη εξαρτημένη και βουτηγμένη στα ναρκωτικά. Η δεύτερη σιωπηλή, φευγάτη, απογειωμένη. Η τρίτη, η μικρότερη, βγάζει το ψωμί της ως καθαρίστρια με στόχο να φύγει για Αθήνα. «Το κόλπο να πάρεις βίζα είναι να πεις Σκόπια, όχι Μακεδονία». Ν΄ απαρνηθείς την πατρίδα. Οι άντρες εκμεταλλευτές, βίαιοι, βρώμικοι, κακοί. Ένας εξ αυτών με αντάλλαγμα τον συχνό σεξουαλικό «βιασμό», εξασφαλίζει δωρεάν ουσίες για τη μεγάλη αδελφή των ναρκωτικών. Όλες οι πόρτες κλειστές. Επιθανάτιος ρόγχος και για τις τρεις αδελφές.