The Ghost Writer. ΗΠΑ, 2010. Σκηνοθεσία: Ρόμαν Πολάνσκι. Σενάριο: Ρόμπερτ Χάρις, Ρόμαν Πολάνσκι. Ηθοποιοί: Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Πιρς Μπρόσναν, Κιμ Κατράλ, Ολίβια Γουίλιαμς, Τομ Γουίλκινσον, Τίμοθι Χάτον. 128'

Συναρπαστικό, με εξαιρετικές ερμηνείες πολιτικό θρίλερ γύρω από ένα συγγραφέα που αναλαμβάνει να γράψει τα απομνημονεύματα ενός πρώην Βρετανού πρωθυπουργού, παραπλήσιου με τον Τόνι Μπλερ, για να μπλέξει σε μια θανάσιμη περιπέτεια - βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Βερολίνου.

Ο Ρομάν Πολάνσκι για άλλη μια φορά επιβεβαιώνει τη μοναδική αίσθηση filmmaking. Ο πρωτοποριακός σκηνοθέτης του ΜΑΧΑΙΡΙ ΣΤΟ ΝΕΡΟ (μέσα στις 10 καλύτερες όλων των εποχών κατά την ταπεινή μου εκτίμηση) δεν προδίδει τις αρχές, τα ιδανικά και δεν ξεπουλά εύκολα το ταλέντο του. Ένας μετρ που δεν "χαρίζει κάστανα" . Εύκολα μπορεί κάποιος να εξηγήσει την αδυναμία που τρέφω για τον Πολάνσκι. Όλα ξεκινούν τη δεκαετία του '60 και ακμάζουν το '70 όταν αρχίζει η φυγή του από τον Αμερικάνικο ... σινε-παράδεισο, για να γλιτώσει τη σίγουρη καταδίκη της σεξουαλικής ασέλγειας επί ανηλίκου. Περιέργως, ο καλλιτέχνης που βρίσκεται τόσα χρόνια κάτω από ένα τέτοιο στρες, μεγαλουργεί χαρίζοντάς μας μικρά και μεγάλα διαμαντάκια. Ο ΑΟΡΑΤΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ένα θρίλερ που βασίζεται στο bestseller μυθιστόρημα του συγγραφέα Ρόμπερτ Χάρις, ξεδιπλώνει για άλλη μια φορά το εξαιρετικό του ταλέντο στη σκηνοθεσία και την μεστότητα της δημιουργικής του έμπνευσης. Με ακρίβεια ελβετικού ρολογιού και σασπένς η σεναριακή πλοκή του φιλμ, δεν σου αφήνει χρόνο για ...λιποψυχία. Μοντάζ και παράλληλη δράση στους αφηγηματικούς χρόνους είναι στα επίπεδα που σου μένουν βαθιά χαραγμένα στη μνήμη και αφού τελειώσει η προβολή. Το ώριμο τάιμινγκ είναι το θαυματουργό του όπλο, ενώ η δαιδαλώδης μουσική του Ντεσπλά απογειώνει το ύφος του φιλμ με το ανάλογο μοτίβο. Μια καλή ευκαιρία για ...εγκεφαλική εξάσκηση, ποιοτικού επιπέδου με κάπως ανάλαφρο χαρακτήρα (χωρίς όμως καμία παραχώρηση στις ευκολίες και στα κλισέ), όπως στα πιο δημοφιλή κατασκοπικά διηγήματα. Με ένταση, διάρκεια, απρόβλεπτη εξέλιξη, αγωνία και σταδιακή κορύφωση, έως το συναρπαστικό αλληγορικό φινάλε.

Στο όργιο σκηνοθετικής επιδεξιότητας, μόνο ο Χίτσκοκ, μπορείς να ομολογήσεις ότι ξεπερνά τούτο το κομψοτέχνημα. Γιατί πολλές λεπτομέρειες (που αποκαλύπτονται, προς έκπληξη μπροστά στα μάτια του θεατή), η ανάπτυξη των χαρακτήρων, οι σκηνές αναζήτησης της τελικής λύσης και της αλήθειας ακολούθησαν τα ίχνη του μέγα διδάσκαλου των "ΣΑΜΠΟΤΑΖ" και "Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΓΝΩΡΙΖΕ ΠΟΛΛΑ". Ο Ρομάν Πολάνσκι είναι από τους λίγους σκηνοθέτες που παραμένει ανατρεπτικός κι ασυμβίβαστος, ενώ οι δίαυλοι επικοινωνίας του διευρύνονται πολυδιάστατα και πολυεπίπεδα σε κάθε άξονα της φιλμικής κατασκευής.

Στο δια ταύτα παρακολουθείς, ένα δριμύ κατηγορώ στις κυβερνήσεις και τους ανθρώπους που συνεργάστηκαν με τις Μυστικές Υπηρεσίες των ΗΠΑ. Με αταλάντευτη τόλμη, απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία έκφρασης και πολιτικώς ορθή, πυξίδα, καταγγέλει ευθέως - μέσα από το ευφυέστατο μυθιστόρημα (που του "πάει κουτί") - τη CIA και τις μεθόδους της. Δεν διαστάζει να επιχειρηματολογήσει πολλές φορές φτάνοντας σε ακτιβιστικούς συνειρμούς σχετικά με τις σχέσεις Θεάτρου και Πολιτικής. Μια "ωρολογιακή βόμβα" υπαινιγμών που πετάει ο διάσημος οτέρ, με το χαρακτηριστικό γνώριμο κυνικό ύφος, στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού. Για άλλη μια φορά προκαλεί το άλλοθι της καταδίωξης, μέσα από τα μάτια του κεντρικού του ήρωα... Λες και το "Φάντασμα - Συγγραφέας" είναι ο ίδιος. Η επικαιρότητα είναι τρομακτικά επώδυνη και επισφαλής. Ο Πολάνσκι θα απολογηθεί στο επόμενό του φιλμ ! Θυμηθείτε με. Οι λάτρεις των πολιτικών και παραδοσιακών αστυνομικών περιπετειών θα μείνουν απόλυτα ικανοποιημένοι. Αν είστε και φαν του στυλ γραφής και ύφους του Πολωνού, θα παρασυρθείτε στο δαιμονικό του ρυθμό, οξύνοντας τις αισθήσεις σας κάθε δευτερόλεπτο. Οι ευκαιρίες για να απορροφηθείς βαθύτερα σε φιλμ, σήμερα είναι ελάχιστες όμως εγγυημένα κανείς δεν περνάει αλώβητος από τον ΑΟΡΑΤΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ. Όσοι αναζητούν χαλάρωμα και επιφανειακή ψυχαγωγία να μείνουν ....μακριά!

Πολάνσκι όπως Χίτσκοκ

Πώς λέμε «με το άγγιγμα του Μίδα»; Έτσι και με τον «Αόρατο συγγραφέα» (Ghost writer).

Σκηνοθεσία με το άγγιγμα του Χίτσκοκ. Η πιο πολιτική ταινία του Ρομάν Πολάνσκι.

Όπου πλαγίως ο πρώην πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, τουτέστιν ο Τόνι Μπλερ, καταδιώκεται από χωρίου εις χωρίον για εγκλήματα πολέμου στο Ιράκ. Ρομάν, από το στόμα σου και στου Θεού τ΄ αυτί!

Απίθανο; Εντελώς. Μπορεί στον άλλο κόσμο. Σ΄ αυτό τον γήινο και πραγματικό, εντελώς παρανοϊκό. Να καθήσουν Τζορτζ Μπους παρέα με Τόνι Μπλερ στα εδώλια κατηγορουμένων του Δικαστηρίου της Χάγης; Πλάκα κάνεις. Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια! Τέτοια πράγματα ονειρεύεται η φαντασία ενός διάσημου Βρετανού δημοσιογράφου με το όνομα Ρόμπερτ Χάρις. Του συγγραφέα ενός φανταστικού πολιτικού θρίλερ με τίτλο «Ghost» (φάντασμα). Το έγραψε για να τιμωρήσει- έστω με τη φαντασία του- τον πρωθυπουργό που κατά τη γνώμη του καταξευτέλισε με τη δουλοπρέπειά του μια πρώην αυτοκρατορία!

Το στόρι συναρπαστικό. Θηριώδης εκδοτικός οίκος, που έχει καταβάλει στον Βρετανό ex prime minister (με το όνομα Άνταμ Λανγκ, σκωτσέζικης καταγωγής, τον υποδύεται ο Πιρς Μπρόσναν) το γιγαντιαίο ποσό των δέκα εκατομμυρίων δολαρίων για την αποκλειστική έκδοση της αυτοβιογραφίας του, μισθώνει δημοσιογράφο (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ) με το ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων δολαρίων, προκειμένου ο τελευταίος να ρετουσάρει το υλικό ώστε αυτό να γίνει καταναλώσιμο για το ευρύτερο κοινό. Μια μέρα πριν απ΄ αυτή την ανάθεση, η θάλασσα ξεβράζει το πτώμα ενός άλλου συγγραφέα που είχε αναλάβει την αυτοβιογραφία του Λανγκ. Έτσι, ο δεύτερος δημοσιογράφος, που ενδιαφέρεται για την πολιτική όσο μια ξανθιά τρίχα στα τηλεοπτικά πρωινάδικα, καταλήγει σε μια πολυτελή έπαυλη, κάπου σ΄ ένα νησί των ΗΠΑ. Εκεί απομονωμένος ο Τόνι Μπλερ μετά της συζύγου του (Ολίβια Ουίλιαμς) και το πολυμελές προσωπικό του. Από γραμματείς, φαρισαίους, bodyguards και άλλους παρατρεχάμενους. Από την πρώτη στιγμή οσμίζεται πως κάτι περίεργο είναι «ενταφιασμένο» σ΄ αυτό το ογκώδες αυτοβιογραφικό πόνημα, φυλαγμένο σαν επτασφράγιστο μυστικό. Η συνέχεια ακόμα πιο δραματική. Ο υπουργός Εξωτερικών κατηγορεί δημοσίως τον Λανγκ- τον παλιόφιλο Άνταμ- για παράνομη απαγωγή τεσσάρων Βρετανών υπηκόων πακιστανικής καταγωγής και τη μεταφορά τους σε αμερικανική βάση, όπου και βασανίστηκαν για πράξεις τρομοκρατίας. Η έπαυλη του Λανγκ περικυκλώνεται από κανάλια και διαδηλωτές που τον χαρακτηρίζουν «ψεύτη» και δολοφόνο. Και ενδιαμέσως ό λων αυτών, η κυρία Μπλερ πέφτει στο κρεβάτι παρέα με τον δημοσιογράφο. Τίποτα απ΄ όλα αυτά δεν είναι αθώο, τίποτα άσχετο και συμπτωματικό. Η αποκάλυψη στο φινάλε σ΄ αφήνει με το στόμα ανοιχτό!

Ο Πολάνσκι διαχειρίζεται το σενάριο αντιγράφοντας πλαγίως το στυλ του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Δηλαδή χωρίς πυροβολισμούς, αίματα, πτώματα, αποκεφαλισμούς και συγκρουόμενα αυτοκίνητα. Απλώς προσηλωμένος στον γρίφο. Πολλά ίχνη. Πολλά περιφερειακά περίεργα στοιχεία. Πολλοί ύποπτοι. Ο θεατής από τη μια παρακολουθεί μια ιστορία απλή και κατανοητή. Από την άλλη γρονθοκοπείται από τα ίχνη, τα στοιχεία και τους υπόπτους. Τρία τα κλειδιά για την ερμηνεία. Τρία κλειδιά για την ουσία. Έχει σημασία αυτό. Η πολιτική σ΄ αυτή την ταινία είναι αυτοκόλλητη με το θρίλερ. Το πρώτο, πως ο Άνταμ Λανγκ, απόφοιτος του Κέμπριτζ, ήταν εντελώς μα εντελώς αδιάφορος για τα κοινά. «Τότε που ήμουν φοιτητής πίστευα πώς αυτοί που ασχολούνται με την πολιτική είναι βλήτα». Και συνεχίζει: «Το μόνο που μ΄ ενδιέφερε ήταν να γίνω ηθοποιός για να χτυπάω καμιά γκόμενα». Το δεύτερο ο δημοσιογράφος. Απολίτικος κι αυτός. Το τρίτο η σύζυγος του Μπλερ. «Μια μέρα χτύπησε την πόρτα μου η Ρουθ και μου ζήτησε να πάμε να ψηφίσουμε για τις τοπικές εκλογές. Έτσι από έρωτα γράφτηκα στο κόμμα και ασχολήθηκα με την πολιτική» Α, ξέχασα. Απολίτικος στα φοιτητικά του χρόνια και ο Μπλερ. Ηθοποιός στις νεανικές του αναζητήσεις, επίσης ο Μπλερ. Καθόλου συμπτωματικές οι διαδρομές. Του αληθινού Μπλερ με τον φανταστικό Άνταμ Λανγκ.

Όμως το κορυφαίο σ΄ αυτή την ιστορία είναι η ιδιότητα του δημοσιογράφου. Ghost writer. Δηλαδή συγγραφέας-φάντασμα. Αφανής. Πίσω από τη βιτρίνα. Ο πρωθυπουργός καταφεύγει σε επαγγελματία, σε ένα φάντασμασυγγραφέα για να του γράψει τα απομνημονεύματα. Ο ίδιος ο πολιτικός δεν έχει σε βάθος σχέση με την πολιτική. Ήθελε να γίνει ηθοποιός. Άρα υποδύεται τον ρόλο τού πρωθυπουργού. Υποδύεται τον ρόλο του συγγραφέα. Υποδύεται τον ρόλο του πολιτικού. Μπας και το «Ghost» (φάντασμα) αναφέρεται σε κάποιο άλλο πρόσωπο; Μπας και κάποιος άλλος ασκούσε, επί της ουσίας, χρέη πρωθυπουργού; Μπας και το «Ghost» (φάντασμα) χαρακτηρίζει, επίσης, την οντότητα μιας χώρας; Μπας και η Μεγάλη Βρετανία είναι μια χώρα-φάντασμα; Η αλυσίδα πάει ως εξής: Ghost writer - Ghost prime minister- Ghost country. Δηλαδή Αόρατος συγγραφέας- Αόρατος πρωθυπουργός- Αόρατη χώρα!

Χωρίς συζήτηση η καλύτερη, από το 1988 με το «Frantic», σκηνοθεσία του Ρομάν Πολάνσκι. Κάθε στιγμή ξέρει τι κάνει. Εξαιρετικός ο χειρισμός των φακών, των πλάνων, των ρυθμών. Δεν είναι μέσα στα αριστουργήματά του. Καλή. Μέχρι εκεί. Και οι τρεις πρωταγωνιστές μέσα στους ρόλους της. Σχεδόν υπνωτισμένος ο Γιούαν ΜακΓκρέγκορ. Έπρεπε. Ο κόσμος της πολιτικής τόσο ξένος, σαν να βρίσκεται σε μια άλλη, εξωγήινη χώρα. Ο Πιρς Μπρόσναν με χαμόγελο ηθοποιού από διαφημιστικό για οδοντόκρεμα που λευκαίνει τα δόντια. Υπέροχος! Η Ολίβια Ουίλιαμς αισθησιακή, πανούργα, αίλουρος, επικίνδυνη. Θαυμάσιο «εργαλείο». Μια ταινία που ισορροπεί ανάμεσα σε δύο αρετές. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου!