Precious. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Λι Ντάνιελς. Σενάριο: Ντάμιεν Πολ, από μυθ. Sapphire. Ηθοποιοί: Γκαμπούρι «Γκάμπι» Σιντίμπε, Μο'Νικ, Πόλα Πάτον, Μαράια Κάρεϊ, Λένι Κράβιτς, Σερί Σέπερντ. 109'

Το σπαραχτικό δράμα μιας απελπισμένης, χωρίς μέλλον, νεαρής Αφροαμερικανίδας, δοσμένο με δύναμη και με συγκινητική ερμηνεία από την Γκαμπούρι Σιντίμπε -ταινία υποψήφια για 9 Οσκαρ.

Ο κόσμος του Χάρλεμ, όπου ζει η νεαρή, αγράμματη, υπερβολικά χοντρή, έφηβη Κλαρίς Τζόουνς, είναι φριχτός, βίαιος, απάνθρωπος. Ξεκινά από την ίδια τη μητέρα της, που την κακοποιεί, την εξευτελίζει και την αντιμετωπίζει σαν σκουπίδι. Ενώ όντας θύμα βιασμού από τον εξαφανισμένο πατέρα της, έχει αποκτήσει το παιδί του και τώρα περιμένει και δεύτερο. Παρόμοια αντιμετώπιση έχει η Κλαρίς και από τους συμμαθητές και τους ανθρώπους γύρω της. Το παρατσούκλι Μονάκριβη, με το οποίο την αποκαλεί η μητέρα της, είναι περισσότερο κατ' ευφημισμό, μια και η Κλαρίς είναι στην πραγματικότητα ένα εγκαταλειμμένο, κακοποιημένο παιδί, που δεν έχει στον ήλιο μοίρα.

Παρά την εξευτελιστική της κατάσταση, η Μονάκριβη βρίσκει διέξοδο στη φαντασία της, όπου, αδύνατη και όμορφη, χορεύει παρέα με ωραίους άντρες που τη θαυμάζουν. Μόνο μια κοινωνική λειτουργός (Μαράια Κάρεϊ) κι αργότερα η δασκάλα (Πόλα Πάτον) ενός σχολείου για ειδικά άτομα θα κάνουν ό,τι μπορούν για να τη βοηθήσουν. Με αποτέλεσμα η Μονάκριβη ν' αρχίσει μιαν άλλη, πιο αισιόδοξη πορεία, στην οποία, από ένα σημείο κι ύστερα, αρχίζουν να βοηθούν και οι υπόλοιποι, προβληματικοί συμμαθητές και συμμαθήτριές της. Η αισιοδοξία της, όμως, αυτή έχει δυστυχώς τα όριά της, μια και τα χτυπήματα που έχει δεχτεί έχουν τον θλιβερό αντίκτυπό τους. Γιατί οι άνθρωποι γύρω της, εκείνοι που έπρεπε να την αγαπούν και να τη φροντίζουν, κάνουν το παν για να την καταστρέψουν.

Ο σκηνοθέτης Λι Ντάνιελς κατάφερε να δώσει, με τρόπο σχεδόν νατουραλιστικό, την αθλιότητα και τη δυστυχία του περιβάλλοντος στο οποίο ζει και κινείται η τραγική ηρωίδα του. Ενώ, ταυτόχρονα, κατάφερε να συνδυάσει με τρόπο θαυμάσιο διάφορα άσχετα μεταξύ τους στοιχεία καθώς και να δημιουργήσει την απαιτούμενη αρμονία ανάμεσα σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς. Σ' αυτό είχε τη μοναδική Γκαμπούρι Σιντίμπε, που δίνει τέλεια τον σπαρακτικό χαρακτήρα της Μονάκριβης, με τα αισθήματα και τις μεταπτώσεις της, με εκπληκτική αμεσότητα και δύναμη (της αξίζει σίγουρα το Οσκαρ).

Εξαιρετικές είναι και οι υπόλοιπες ερμηνείες. Αξίζει να αναφερθώ ιδιαίτερα σ' εκείνη της κωμικού Μο'Νικ, στον ρόλο της μητέρας της Μονάκριβης -η σκηνή της, στο φινάλε, όταν, στη συνάντησή της με την κοινωνική λειτουργό, αναγκάζεται, συντετριμμένη πια, να παραδεχτεί την απάνθρωπη στάση της, αλλά και να μας αποκαλύψει τα δικά της προβλήματα, δείχνει μιαν ηθοποιό που έχει πλήρη έλεγχο των μέσων της. Ο Ντάνιελς επέλεξε ένα θέμα που σίγουρα προκαλεί δυσφορία. Κατάφερε, όμως, να το επενδύσει με ειλικρίνεια, συγκίνηση και, τελικά, μια παράξενη γοητεία, που δεν σ' αφήνει να στρέψεις το βλέμμα σου αλλού, ακόμη και στις πιο ανυπόφορες σκηνές του.

Κοκτέιλ απελπισίας και ελπίδας

Στην εποχή που μόνο οι ωραίοι «πουλάνε» και το σύστημα δεν σου επιτρέπει να βγεις από τα καλούπια γιατί θα σε φάει το σκοτάδι, η «Μονάκριβη» (Ρrecious), είναι σκέτη πρόκληση. Ποια είναι αυτή η «μονάκριβη»; Μια 16χρονη μαύρη και χοντρή κοπέλα που είναι έγκυος για δεύτερη φορά από τον «αόρατο» πατέρα της. Και σαν να μην έφθανε αυτό, η μητέρα της με την οποία ζουν στο ίδιο σπίτι της ασκεί λεκτική και σωματική βία, καθώς τη ζηλεύει που της έφαγε τον άντρα!

Και ξαφνικά, όταν η 16χρονη μονάκριβη- τι εύστοχη μετάφραση της λέξης Ρrecious- αποφασίζει να πάει σε ειδικό σχολείο για να μάθει να διαβάζει και να γράφει, ένας καινούργιος κόσμος, ή μάλλον ο κόσμος όλος, ανοίγεται μπροστά της. Επιτέλους. Μπορεί να μιλήσει και να εξομολογηθεί όλα όσα την πνίγουν σε μια μαύρη καθηγήτρια με κατανόηση. Και ο κόσμος παύει να είναι σκέτος εφιάλτης. Η μονάκριβη κάνει τη δική της ζηλευτή επανάσταση. Αποφασίζει να κρατήσει το δεύτερο παιδί που περιμένει και δυνατά να τραβήξει μόνη και ανεξάρτητη τον δρόμο της. Βασισμένο στο βιβλίο «Ρush» της Sapphire (τέως δασκάλας στο Χάρλεμ), η «Μονάκριβη»- στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη- είναι μια τρομακτικά και προκλητικά ανήσυχη και συγκινητική ταινία. Τολμάει κι έχει για ηρωίδα ένα τόσο «άθλιο» και «απόβλητο» κορίτσι. Αλλά ο 49χρονος Αφροαμερικανός σκηνοθέτης Λι Ντάνιελς δημιουργεί ένα ακαταμάχητο και λατρευτικό πορτρέτο των απόκληρων της ζωής. Ένα φιλμ κοινωνικό μανιφέστο, που μας δείχνει πως το αληθινό αμερικάνικο σινεμά είναι εκτός Χόλιγουντ. Ένα φιλμ που κερδίζει το ένα βραβείο μετά το άλλο σε όποιο φεστιβάλ παίζεται και, ανάμεσα στα άλλα, είναι υποψήφιο για Όσκαρ πρώτου ρόλου στην κόρη Γκάμπι Σιντιμπέ και δεύτερου ρόλου στη μάνα Μονίκ. Μπράβο για την τόλμη του.

ΜΟΝΑΚΡΙΒΗ

PRECIOUS: BASED ON THE NOVEL «PUSH» BY SAPPHIRE

του Λι Ντάνιελς

με τους Γκαμπόρεϊ "Γκάμπι" Σιντίμπε, Μονίκ, Πόλα Πάτον, Λένι Κράβιτζ, Μαράια Κάρεϊ, Σέρι Σέπερντ

Η Precious είναι ήδη έγκυος για δεύτερη φορά από τον απόντα πατέρα της, ενώ η μητέρα της είναι βίαιη λεκτικά και σωματικά απέναντι της. Όταν στα 16 της, η Precious μαθαίνει να διαβάζει και να γράφει, ένας καινούργιος κόσμος ανοίγεται μπροστά της. Ένας κόσμος όπου, επιτέλους, μπορεί να μιλήσει και να εξομολογηθεί όλα όσα την πνίγουν. Ένας κόσμος όπου όλα τα κορίτσια μπορούν να είναι όμορφα, δυνατά και ανεξάρτητα. Ακριβώς όπως η Precious.

For Every Precious Girls Everywhere

Συγκλονιστική ρεαλιστική δραματουργία φιλτραρισμένη, με μοναδική σκηνοθετική δεξιοτεχνία από τον Λι Ντάνιελς. Σενάριο, σκηνοθεσία και οι ερμηνείες της πρωτοεμφανιζόμενης Σιντίμπ Γκαμπούρι και Μο' νίκ τις δίνουν (πιστεύω και αντικειμενικά) τις περισσότερες πιθανότητες στις επερχόμενες Χρυσές Σφαίρες και Όσκαρ. Αυτό που αποκαλούμε "σινεμά δημιουργού" βρίσκει τον ορισμό του σε αυτή την ανεξάρτητη ταινία, που εκφράζει απόλυτα και το πνεύμα των Spirit Awards. Ταινία "ιδιαίτερη" και indie στον καλλιτεχνικό σχεδιασμό, απρόβλεπτη στην αφήγηση, σε στυλ "soul" και ρυθμό "r 'n' b funky" που σου ανεβάζει διάθεση, ενέργεια, συγκίνηση και αδρεναλίνη. Την πρώτη φορά που την είδα (αρχές Νοέμβρη) συνεκτίμησα το πρώιμο προβάδισμά της, επειδή με εντυπωσίασαν :

η δυναμική συνολικά του καστ, (φαίνεται η εξαντλητική δουλειά και η επιμονή στην καθοδήγηση του σκηνοθέτη),

η εξαιρετική έμπνευση και ευρηματικότητα στο "δέσιμο" των σκηνών ονείρων της Κλαρίς Πρίσιους και της σκληρής πραγματικότητας που αντιμετωπίζει

εικαστικά από την επεξεργασμένη φωτογραφία στις λεπτομέρειες και τον αριστουργηματικό φωτισμό

και πάνω απ' όλα για το απίστευτο βάθος και τη σύνεση στο χτίσιμο των χαρακτήρων του.

Όσον αφορά το θέμα της, μπορεί να είναι σκληρό, καταθλιπτικό, "μαύρο" (χωρίς παρεξήγηση) μα στο τέλος έρχεται η κάθαρση όπως σε αρχαία τραγωδία. Με όμορφα και ευχάριστα εμβόλιμα ιντερλούδια (σκηνές ονείρων) ανακαλύπτει κανείς σταδιακά την αισιόδοξη πλευρά της ζωής, λίγο πριν το απόλυτα λυτρωτικό φινάλε, που ξέρεις πια πως είναι και ΤΡΑΓΙΚΟ! Μπορεί να απορείτε, που είναι η αισιοδοξία μέσα σε τόση "μαυρίλα". Κι όμως, στο τέλος κάπου φαίνεται φως στο τούνελ γιατί η ζωή δεν τελειώνει στην Κλαρίς "Precious" αφιερωμένη εξαιρετικά σε... ΟΛΑ ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΣΑΝ ΤΗΝ "ΜΟΝΑΚΡΙΒΗ", ΠΑΝΤΟΥ... Και υπάρχουν και τα κορίτσια του σχολείου, υπάρχει και η Μαράια Κάρεϊ ... μαντέψτε, όσο υπάρχουν αυτά, η ελπίδα μένει ζωντανή.

Δε λείπουν πινελιές έξυπνου χιούμορ, ενώ η λέξη "f**ck" και τα σύνθετά του ακούγονται πάνω από χίλες φορές, χωρίς να ενοχλεί, γιατί κάτω από την επιφάνεια υπάρχει ένα πολύ δυνατό οικογενειακό δράμα που μετατρέπεται σε κοινωνική (οργισμένη στιγμές - στιγμές) φωνή διαμαρτυρίας, που δεν εκβιάζει τη συγκίνηση όπως στα "τηλεριάλιτι" (ενώ κάλλιστα θα μπορούσε και μόνο από τη σπαρακτικό του θέμα). Αντιθέτως την αποβάλλει αυθεντικά σαν χείμαρρος, πράγμα όχι και τόσο συνηθισμένο, χωρίς τετριμμένες και εύκολες λύσεις ... Γιατί μην μου πείτε πως μια ηρωίδα 16χρονη, έγχρωμη, υπέρβαρη, με δυό παιδιά από τον ...πατέρα της, με σεξουαλική - σωματική κακοποίηση και ακόμη κάτι ... "χειρότερο" στο τέλος - που δεν σας αποκαλύπτω, φυσικά - στα χέρια κάποιου άλλου δε θα γινόταν το "γεννήθηκες για την καταστροφή" ! Μπράβο στον Λι Ντάνιελς, μπράβο στην Όπρα και τον Τάιλερ που τον εμπιστεύτηκαν. Θα την ξαναδώ. Μην την χάσετε! Μαζί με HURT LOCKER δίκαια, οι κορυφαίες Ανεξάρτητες του 2009.

Σ.Σ. Μην ξεχάσετε να πάρετε χαρτομάνδηλα μαζί σας, η Μο' νίκ αλλα και η Σιντίμπ, θα καταφέρουν να σας κάνουν να τα χρησιμοποιήσετε είτε έτσι - είτε αλλιώς - γι' αυτό, μη βάζετε στοίχημα για το αντίθετο γιατί θα χάσετε, εγγυημένα... Τρεις φορές το λιγότερο, με αποκορύφωμα το μονόλογο - εξομολόγηση της μάνας στην κοινωνική λειτουργό προς το τέλος (93'). "Αξέχαστη" (δεξιοτεχνικά πλάνα, χωρίς γυμνό) η σκηνή βιασμού από τον πατέρα με παράλληλο δέσιμο - εναλλαγή στο ...όνειρο της Precious - το κόκκινο χαλί του Παραδείσου!- στην αρχή, αξίζει να μπει σε ανθολογία.