Lourdes. Γαλλία, 2009. Σκηνοθεσία - σενάριο: Τζέσικα Χάουσνερ. Ηθοποιοί: Σιλβί Τεστού, Λέα Σεντού, Μπρούνο Τοντεσκίνι, Ελίνα Λόβενσον. 96'

Με αφορμή μια νεαρή ανάπηρη γυναίκα που φτάνει για προσκύνημα στη Λούρδη, η Χάουσνερ έφτιαξε μια προκλητική, διανθισμένη με κωμικά στοιχεία ταινία, που θέτει ερωτήματα γύρω από τη θρησκεία, την πίστη και τα θαύματα.

«Σκληρό παραμύθι, το όνειρο μιας μέρας ή ένας εφιάλτης», χαρακτηρίζει η σκηνοθέτρια Τζέσικα Χάουσνερ τη βραβευμένη στη Βενετία ταινία της, «Προσκύνημα στη Λούρδη». Η Παναγία της Λούρδης (κάτι αντίστοιχο με τη δική μας Παναγία της Τήνου) είναι για τους ένα περίπου εκατομμύριο καθολικούς «προσκυνητές» που προσέρχονται κάθε χρόνο ιερός χώρος, όπου ένα θαύμα μπορεί να θεραπεύσει τις σωματικές ή τις πνευματικές αρρώστιες τους. Ανάμεσα στα άτομα με τις διάφορες αναπηρίες είναι και η Κριστίν (μια συγκρατημένη, συγκινητική Σιλβί Τεστού), μια όμορφη νέα γυναίκα, ακινητοποιημένη σε αναπηρική καρέκλα από σκλήρυνση κατά πλάκας. Στις μέρες της διαμονής της στη Λούρδη, η Κριστίν βασίζεται στη βοήθεια μιας εθελόντριας, της Μαρίας (Λέα Σεντού), που έχει αναλάβει να την ταΐζει και να την ντύνει.

Για την αυστριακής καταγωγής σκηνοθέτρια Τζέσικα Χάουσνερ, η Λούρδη είναι «μια θεατρική σκηνή όπου παίζεται η ανθρώπινη αυτή κωμωδία», μια ευκαιρία για να θέσει, μέσα από τη φαινομενικά απλή πλοκή της, διάφορα ουσιαστικά στον άνθρωπο ερωτήματα, φιλοσοφικά και θρησκευτικά, όπως αυτά για την πίστη, τον πόνο, τις αρρώστιες και το ακατανόητο των θαυμάτων, αλλά και να σχολιάσει την εμπορευματοποίησή τους και να εξερευνήσει τις αντιφάσεις της θρησκείας. Η Χάουσνερ παρακολουθεί με ένα σχεδόν ντοκιμαντερίστικο, διανθισμένο με κωμικά στοιχεία, στιλ τη συχνά παράλογη «παρέλαση» των προσκυνητών, με το πανηγύρι που αναπτύσσεται γύρω τους, ενώ παράλληλα καταγράφει τη ζωή της Κριστίν, της Μαρίας και της Σεσίλ (μιας ψυχολογικά άρρωστης γυναίκας που κάνει παρέα στην Κριστίν), στη διάρκεια της παραμονής τους στη Λούρδη, καθώς και τη δίψα τους για ένα θαύμα αλλά και τις αμφιβολίες και τις απογοητεύσεις τους.

Τα θαύματα είναι μέσα μας

Το συνιστώ. Οχι σε όλους. Μόνο σε απαιτητικούς και ολίγους. Εξηγούμαι για να μην παρεξηγηθώ. «Το προσκύνημα στη Λούρδη» (Lourdes) της Τζέσικα Χάουσνερ. Σε μια γαλλο-αυστριακή συμπαραγωγή που κατά τη διάρκεια της προβολής με άφηνε- ενίοτε- με το στόμα ανοικτό!

Τι έκανε αυτό το άγνωστο στο ευρύτερο κοινό θηλυκό; Ακολούθησε πιστά το δίδαγμα του Ρομπέρ Μπρεσόν (1901-1999, ανάμεσα στις άλλες κλασικές, ο «Πορτοφολάς» του 1959). Μόνο το φιλέτο. Χωρίς τίποτε το περιττό.

Πρώτα η εικόνα. Η πράξη. Χωρίς συναισθηματισμούς. Χωρίς πολλά λόγια. Χωρίς ρητορείες. Χωρίς να ασκεί- με κάθε τρόπο- πίεση στον θεατή. Το ακριβώς αντίθετο του Χόλιγουντ και του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού». Ας πούμε. Ο Τζιμ Τζάρμους στα ίδια μονοπάτια με τη δική του ματιά. Η Χάουσνερ λοιπόν στη Λούρδη. Μια πόλη της Νότιας Γαλλίας που από τον 19ο αιώνα αναγορεύθηκε σε πρωτεύουσα των θαυμάτων της Καθολικής Εκκλησίας. Οπως συμβαίνει με την Παναγία της Τήνου. Πριν από δύο αιώνες λοιπόν, μια άρρωστη χωριατοπούλα είδε στο όνειρό της την Παναγία. Την επομένη πίνοντας νερό από μια κρυμμένη πηγή θεραπεύτηκε. Εκτοτε τα πλήθη των πιστών - παραπληγικών, αόμματων και καρκινοπαθών- συρρέουν με έναν σκοπό: το θαύμα το θεϊκό!

Πολλές οι αρετές. Εξαιρετικός ο χειρισμός του πλήθους των πιστών. Εξαιρετικός ο περίγυρος ο επιχειρηματικός. Εδώ είναι το ψητό. Χωρίς μεγαλοστομίες και «αριστερές» καταγγελίες. Ατελείωτες σειρές ξενοδοχείων, εστιατορίων, μπαρ και καφενείων. Ατελείωτα τα μαγαζιά με κάθε είδους εμπορεύματα. Φωτογράφοι, κεριά, στάδια, εκκλησίες, ιαματικά λουτρά, παπάδες. Ενα αξιοσέβαστο πανηγύρι επικών διαστάσεων. Κύριε, σε αγαπάμε. Κύριε, σε δοξάζουμε. Ο τάφος το ενδιάμεσο στάδιο για το πέρασμα στην αθανασία. Από τις πιο οργανωμένες μπίζνες της Γαλλίας, στημένη υπό τις ευλογίες της Εκκλησίας. Χρήμα με ουρά. Εξαιρετικά επίσης τα σχόλια με τους συνοδούς που φλερτάρουν, χορεύουν και μπεκροπίνουν. Ολα φευγαλέα. Διακριτικά. Με βλέμματα που πετάνε μικρά καρφιά.

Αποκορύφωμα αυτής της διακριτικής απομυθοποίησης είναι η περίπτωση της παραπληγικής ηρωίδας. Το θαύμα συμπίπτει με το φλερτ. Από τη στιγμή που ο ωραίος τής συνοδείας τής δίνει σημασία, η Κριστίν σηκώνεται, περπατάει και στο αποχαιρετιστήριο πάρτι αρχίζει να χορεύει. Τα αισθήματα λοιπόν. Η ευαισθησία. Η στέρηση. Η συνάντηση με τον Αλλο. Ο έρωτας. Η ελπίδα. Η συντροφιά. Ολα αυτά. Τα ανθρώπινα. Τα καθημερινά. Τα απαραίτητα. Τα στοιχειώδη. Αυτό είναι το κίνητρο της Κριστίν. Αυτό το κουράγιο. Αυτό το θαύμα. Εδώ και η εξαιρετική αναγωγή. Γιατί η Λούρδη είναι όπως το Παρίσι, το Λονδίνο, η Αθήνα. Μια αγορά γιγαντιαίων διαστάσεων. Εκατομμύρια κουβαλάνε τον σταυρό του μαρτυρίου τους. Ψωνίζουν εμπορεύματα. Ψωνίζουν μεταφυσική πίστη. Ψωνίζουν ελπίδα. Πελάτες μιας σχιζοφρενικής, υποκριτικής κοινωνίας. Ελπίζοντας σ΄ ένα θαύμα από το πουθενά. «Λάθος», λέει η Χάουσνερ. «Πλάνη. Το θαύμα κατοικεί μέσα μας». Λίγα ψίχουλα αγάπης σου γυρεύω. Ολα τ΄ άλλα είναι περιττά!