Rumba

Γαλλία/Βέλγιο, 2008. Σκηνοθεσία -σενάριο: Ντομινίκ Αμπέλ, Φιόνα Γκόρντον, Μπρούνο Ρομί. Ηθοποιοί: Ντομινίκ Αμπέλ, Φιόνα Γκόρντον. 77'

Από την εβδομάδα της Κριτικής του φεστιβάλ Κανών 2008 μας έρχεται η απολαυστική αυτή ταινία, εμπνευσμένη από την κλασική βουβή κωμωδία, που έγραψαν και σκηνοθέτησαν οι Βέλγοι Ντομινίκ Αμπέλ και Μπρούνο Ρομί και η Καναδή Φιόνα Γκόρντον. Οι δύο απ' αυτούς, ο Ντομινίκ Αμπέλ και η Φιόνα Γκόρντον, ερμηνεύουν και τους δύο βασικούς πρωταγωνιστές, ένα ζευγάρι δασκάλων σε σχολείο σε κάποια επαρχιακή πόλη του Βελγίου. Ο Ντομ (Αμπέλ) είναι δάσκαλος γυμναστικής και η Φιόνα (Γκόρντον) δασκάλα αγγλικών, ενώ ταυτόχρονα κάνουν πρόβες για να πάρουν μέρος σε διαγωνισμό λατινοαμερικανικού χορού. Λίγο μετά που κερδίζουν το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό ρούμπας, το ζευγάρι μπλέκει σ' ένα αυτοκινητικό δυστύχημα, όπου η Φιόνα χάνει το ένα της πόδι ενώ ο Ντομ παθαίνει αμνησία. Παρ' όλα αυτά, το ζευγάρι εξακολουθεί ν' αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία.

Οι δημιουργοί της ταινίας στρέφονται στα οπτικά κωμικά γκαγκ για να περιγράψουν τη, συχνά καταστροφική, κατάσταση του ζευγαριού: με τη Φιόνα να προσπαθεί, όρθια στο ένα πόδι, μπλεγμένη με τα δεκανίκια της, να διδάξει τους μαθητές της, κι αργότερα, όταν έχει αποκτήσει ξύλινο πόδι να του βάζει άθελά της φωτιά, ενώ ο αφηρημένος Ντομ, προσπαθώντας να σβήσει τη φωτιά, κάνει στάχτη το σπίτι τους. Με τη ρούμπα, σαν λάιτ-μοτίβ, να δίνει έναν μουσικό, συχνά μελαγχολικό, τόνο στην ταινία - η σκηνή όπου το «ακρωτηριασμένο» σωματικά και ψυχικά ζευγάρι κάθεται κάπως απελπισμένα σε μια γωνιά, ενώ πίσω στον τοίχο εξακολουθούν να χορεύουν ρούμπα οι σκιές τους, είναι από τις πιο όμορφες της ταινίας.

Από τις πρώτες ώς τις τελευταίες σκηνές της πολύ σύντομης πρέπει να πω κωμωδίας του (κρατάει μόλις 77 λεπτά), οι δημιουργοί της ταινίας αναπτύσσουν με φαντασία και ευρηματικότητα διάφορα οπτικά γκαγκ, με λιγοστούς διαλόγους, έξοχη χρήση του ήχου και μουσικότητα στον ρυθμό, για να δημιουργήσουν μιαν όμορφη κωμωδία, στο πνεύμα των απολαυστικών βουβών κωμωδιών του Μπάστερ Κίτον αλλά και εκείνων του Ζακ Τατί, προκαλώντας το αβίαστο γέλιο.

Μικρό διαμάντι με μελαγχολικά χαμόγελα

Με την παντομίμα του Μαρσέλ Μαρσό. Την αθάνατη και βουβή μελαγχολία του Μπάστερ Κίτον. Τη λαϊκή λυρική ευαισθησία του Άκι Καουρισμάκι. Το γλυκόπικρο σχόλιο του Ζακ Τατί. Και με την επιτηδευμένη σχηματοποίηση του κόμικς. Όλα αυτά μαζί στο «Rumba», σε μια συνάθροιση εξαιρετική. Από δύο ονόματα που ουδείς άκουσε στην Ελλάδα μέχρι στιγμής: Ντομινίκ Αμπέλ και Φιόνα Γκόρντον. Αυτοί οι εμπνευστές, οι σεναριογράφοι, οι χορευτές, οι μοναδικοί πρωταγωνιστές. Οι άγνωστοι έσονται πρώτοι!

Το στόρι της μίας γραμμής. Ζευγάρι καλοκουρδισμένων πλασμάτων- όπως εσείς κι εμείς- εναποθέτει τα όνειρά του σε χορούς της Λατινικής Αμερικής. Πρωταθλητές χοροδιδασκαλείου με ρούμπα, σάλσα και τσα τσα. Ώσπου ένα βράδυ, ύστερα από θρίαμβο χορευτικό, τη στιγμή που οδηγούσαν μέσα στο σκοτάδι πέφτουν ξαφνικά πάνω σ΄ έναν απελπισμένο αυτόχειρα. Έτσι, για να τον αποφύγουν, ντελαπάρουν. Και στο νοσοκομείο καταλήγουν. Ξεκούρδιστοι, σακατεμένοι, στο κρεβάτι καθηλωμένοι. Με αμνησία ο Ντομινίκ, χωρίς πόδι η Φιόνα. Σμπαράλια τα όνειρά τους. Και είναι μόνο η αρχή. Ακόμα και το σπίτι τους καταλήγει στάχτες και αποκαΐδια από μια φλόγα που άναψε από το ξύλινο πόδι της Φιόνας. Η ζωή τούς χορεύει στο ταψί. Τώρα για να την κερδίσουν πρέπει με το ένστικτο και την καρδιά τους να ξαναρχίσουν. Η δοκιμασία είναι ανθρώπινη και μερικές φορές ευεργετική!

Αντιφατικές οι αντιδράσεις που προκαλεί η συνάντηση μ΄ αυτή την ασυνήθιστη ταινία. Στην αρχή έκπληξη και απώθηση μαζί. Μα, τώρα, τι παριστάνουν. Τους ζογκλέρ του τσίρκου Μεντράνο; Έπειτα, για μια στιγμή. Α, κάτι θέλει να πει ο ποιητής. Όσο περνάει η ώρα τόσο ο ρεαλισμός εκπίπτει χάριν σουρεαλισμού. Στο τέλος, αιχμάλωτος της τέχνης αυτού του ντουέτου του μοναδικού. Μπράβο στα παιδιά. Με ελάχιστες ατάκες επιστρέφουν στη χρυσή, βουβή, εποχή.

Πολλές οι αρετές αυτού του απροσδόκητου κομψοτεχνήματος. Πρώτα απ΄ όλα το σώμα. Αφού χορεύουν, αυτονόητο είναι πως από το σώμα των ηθοποιών θα προκύψει η γλώσσα των δημιουργών. Οργανικά, λοιπόν, ενταγμένη στην ταινία η αναφορά στη βωβή κωμωδία και τη γαλλική παντομίμα. Χέρια, πόδια, αντί για ατάκες και για λόγια. Κοντά σ΄ αυτό και ένα δεύτερο σχόλιο κοινωνικό. Όσο το ζευγάρι- στην αρχή- είναι κουρδισμένο και τυποποιημένο, δηλαδή επίπλαστα ευτυχισμένο, ανάμεσά τους ουδεμία πραγματική επαφή. Γι΄ αυτό δεν ανταλλάσσουν ούτε μία κουβέντα στην καθημερινή τους ζωή.

Δεύτερη αρετή- εύστοχη κι αυτή-, το περιεχόμενο το κοινωνικό. Ο προγραμματισμός είναι μηχανικός. Εξαρτήματα και βίδες το προλεταριάτο των «Μοντέρνων καιρών». Εξαρτήματα και βίδες ενός κοινωνικού θεσμού τα μοντέρνα ζευγάρια που για να κοροϊδέψουν την πλήξη τους χορεύουν Latin. Ο Ντομινίκ Αμπέλ και η Φιόνα Γκόρντον ενσωματώνουν τον Τσάρλι Τσάπλιν στη σημερινή πραγματικότητα. Όχι μόνο στην εργασία αλλά και στη συζυγική κατοικία. Μηχανάκια μια ζωή. Τρώμε, πίνουμε, ντυνόμαστε, γδυνόμαστε, κοιμόμαστε, ξυπνάμε. Αλλά τίποτα δεν αισθανόμαστε. Ο ένας από εδώ, ο άλλος από εκεί. Η αλλοτρίωση είναι αόρατη, υπόγεια και κρυφή. Γι΄ αυτό η «γλώσσα» της ταινίας είναι βουβή. Εξαιρετική επιλογή.

Τρίτη και καθόλου τελευταία αρετή, η αισθητική. Τρία τα βασικά, τα πρωταρχικά κριτήρια για να μετρήσεις το μπόι μιας ταινίας. Ομοιογένεια, αφαίρεση, συμπύκνωση. Και τα τρία αφομοιωμένα και εφαρμοσμένα από το λαμπερό ντουέτο αυτής της μελαγχολικής ρούμπας. Α ξέχασα, το τελευταίο, πλην όμως καθόλου αδιάφορο και τυχαίο. Ο χορόςκαι είναι διαπιστωμένο αυτό, αρκεί μια επίσκεψη σ΄ ένα χοροδιδασκαλείο για να πειστείς- δεν έχει να κάνει με το βάρος, την ομορφιά, τα καλλίγραμμα σώματα και τα κιλά. Ο χορός είναι απελευθερωτικός.

Ίσως η απόλυτη μέθοδος συμφιλίωσης με τα κιλά σου.

Την ηλικία, τη διαφορετικότητα και την προσωπικότητά σου. Έτσι ο χορός είναι λυτρωτικός. Γι΄ αυτό ερωτικός και γι΄ αυτό ταυτόχρονα και συλλογικός αλλά και προσωπικός. Το εγώ επιβεβαιώνεται και «λειώνει» μέσα από το συλλογικό. Και με διακόσια κιλά μπορώ να πετάξω. Και το κορίτσι που ονειρεύεται Μπραντ Πιτ να αγκαλιάσω!

Ο χορός Ρούμπα: Η Rumba περιγράφει την ερωτική ιστορία ανάμεσα στο ζευγάρι Εκπέμπει ερωτισμό χάρη στον αργό ρυθμό και την αισθησιακή κίνηση του γοφού. Οι φιγούρες βασίζονται στα τσαλίμια που κάνει κάθε θηλυκό για να κατακτήσει κάποιο αρσενικό. Η Rumba γεννήθηκε το 16ο αιώνα από τους νέγρους σκλάβους της Κούβας. Εξελίχθηκε σε ένα τελετουργικό λικνιστό χορό και σύντομα τα τραγούδια που τον συνόδευαν έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Κατέκλυσε την Αμερική το 1930, ως τη σημερινή κοινωνική rumba που όλοι γνωρίζουμε, απ' όπου προέκυψε και το Cha Cha. Η έμφαση δίνεται στο σώμα. Γι' αυτό και οι κινήσεις των γοφών θα πρέπει να είναι έντονες. Οι βηματισμοί θα πρέπει να είναι δυνατοί και ευθείς με ίσια πόδια. Το σώμα ποτέ δε σταματά να αλλάζει σχήμα. Η Fan position είναι από τις πιο γνωστές φιγούρες της Rumba.

Βραβεία- Συμμετοχές :

Συμμετοχή στην Εβδομάδα Κριτικής του φεστιβάλ των Καννών Βραβείο κοινού Νύχτες Πρεμιέρας (Αθήνα 2008) Επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης 2009 Καλύτερη ταινία στο Φεστιβάλ του Ζάγκρεμπ