Sommer '04. Γερμανία, 2006. Σκηνοθεσία: Στέφαν Κρόμερ. Σενάριο: Ντανιέλ Νόκε. Ηθοποιοί: Μαρτίνα Γκέντεκ, Ρόμπερτ Σίλιγκερ, Πέτερ Ντάβορ, Σβέα Λόντε, Λούκας Κοταράνιν. 97 λεπτά.

Χαμηλών τόνων, με ωραίους, προσεγμένους διαλόγους, δραματική κομεντί γύρω από τις εύθραυστες (ερωτικές) σχέσεις ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας και δύο απρόσμενους «εισβολείς» (ένα 12χρονο κορίτσι κι έναν 30χρονο γείτονα).

Χρησιμοποιώντας μια ομάδα πολύ καλών ηθοποιών, με επικεφαλής τη γνωστή μας από τις «Ζωές των άλλων» Μαρτίνα Γκέντεκ, ο νέος Γερμανός σκηνοθέτης Στέφαν Κρόμερ και ο σεναριογράφος του, Ντανιέλ Νόκε, έφτιαξαν μια χαμηλών τόνων, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, δραματική κομεντί, γύρω από την ανατροπή που προκαλεί στις σχέσεις ανάμεσα σε μια ομάδα ανθρώπων η εμφάνιση ενός 12χρονου κοριτσιού στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών τους.

Στη διάρκεια των διακοπών αυτών, κάπου στις ακτές της Βαλτικής, η 40χρονη Μίριαμ (Γκέντεκ) και ο πολιτικός ερευνητής σύζυγός της, Αντρέ (Ντάβορ), δέχονται την επίσκεψη του 18χρονου γιου τους, Νιλς (Κοταράνιν), και της 12χρονης (που πλησιάζει τα 13) φιλενάδας του, Λίβιας (Λόντε). Η παρουσία τής πρόωρα ανεπτυγμένης σεξουαλικά Λίβιας, που αρχίζει να συναναστρέφεται τον ελκυστικό 30χρονο γείτονά τους, Μπιλ (Σίλιγκερ), αρχίζει να δημιουργεί προβλήματα και υποψίες στις σχέσεις ανάμεσα στα άτομα: στη Μίριαμ, που, θέλοντας να προστατέψει τη Λίβια, έρχεται σε σύγκρουση με τον Μπιλ, τον οποίο σταδιακά αρχίζει να ερωτεύεται, στον Αντρέ, που αντιμετωπίζει τα πάντα και τους πάντες με ψυχρότητα και αδιαφορία, στον Νιλς, το μοναδικό ειλικρινές μέλος της οικογένειας, και στον Μπιλ, που στο πρόσωπο της Λίβιας βρίσκει ένα ώριμο άτομο με το οποίο μπορεί να συνεννοηθεί. Ωσπου μια απρόσμενη τραγωδία βγάζει στην επιφάνεια τις διαφορές, τις συναισθηματικές συγκρούσεις και τις προδοσίες τους, καταλήγοντας σε μια, το ίδιο απρόσμενη, αποκάλυψη. Με ένα στιλ που φέρνει στον νου τον κινηματογράφο του Ρομέρ, με ωραίους -που έχουν τη γεύση τής αυθεντικότητας- διαλόγους, διανθισμένους με ένα πολύ λεπτό χιούμορ, ο Κρόμερ καταγράφει με λεπτομέρεια, επιμονή, αλλά και διακριτικότητα τις σχέσεις αυτές ανάμεσα στα πρόσωπά του, περνώντας σταδιακά από μια αρχικά ρόδινη ατμόσφαιρα σε μια πιο σκοτεινή στο δεύτερο μέρος, επιβεβαιώνοντας με την ταινία του ότι ο νέος γερμανικός κινηματογράφος βρίσκεται σε μια νέα άνθηση.

Έρωτας με απάτη και προδοσία

«Καλοκαίρι στα Βόρεια»: Οι μεγάλοι «σκοτώνουν» τα παιδιά

Το «Μαχαίρι στο νερό», η πρώτη - πολωνική- σκηνοθεσία του Ρομάν Πολάνσκι (του πιο κοντοπίθαρου, τελειομανούς μισάνθρωπου από καταβολής οθόνης) μοιάζει με πείραμα Χημείας. Ένας τρίτος παρεμβαίνει, αλλάζει, καταλύει τη σχέση και την πραγματικότητα των δύο άλλων «στοιχείων». Ο τρίτος διαλύει έναν συνηθισμένο, συμβατικό γάμο. Ο Στέφαν Κρόμερ (Κrohmer) στο «Καλοκαίρι στα Βόρεια» («Summer ΄04») αν και έλαβε σοβαρά υπόψη του αυτήν τη χημική διαδικασία, εν τούτοις από άκαμπτο γερμανικό ορθολογισμό ο οποίος στις τάξεις των προοδευτικών πορεύεται με τον ανθρωπισμό, καταλήγει στην ελπίδα διά μέσου της απάτης και της προδοσίας!

Μπερδευτήκατε; Το εξηγώ: ο Πολάνσκι, αν και «φαίνεται» παράλογος, κατά βάθος είναι ορθολογιστής. Δηλαδή αμείλικτος. Το νερό είναι η Ιστορία. Το ιστιοπλοϊκό η Πολωνία. Το συμβατικό ζευγάρι, η ιντελιγκέντσια της χώρας. Ο τρίτος είναι το περιθώριο της σελίδας, ο ξένος, ο καλλιτέχνης, το απρόβλεπτο, το νέο, το μέλλον, το επίφοβο. Η σχέση του παντρεμένου ζευγαριού διαλύεται, αλλά και ο νέος τον οποίο ερωτεύεται η σύζυγος είναι κι αυτός δυνάστης, καταπιεστής, εξουσιαστής. Επομένως, κάθε τύπος εξουσίας είναι εχθρικός. Καλός έξω από αυτήν. Κακός μέσα σε αυτήν. Οι σχέσεις- λέει ο Πολάνσκι- διαμορφώνονται από τα αντικειμενικά δεδομένα, όχι από τους χαρακτήρες των ανθρώπων. Όταν ο ξένος διεκδικεί τη γυναίκα του καπετάνιου, είναι επαναστατικός. Όταν την κερδίζει, γίνεται συντηρητικός. Η εξουσία πορεύεται με τη συντήρηση και η συντήρηση με την αντίδραση.

Ο Κρόμερ, αν και επηρεασμένος, δεν κατάλαβε σε βάθος και σε πλάτος τον Πολάνσκι. Μεταφέρει τη σύγκρουση σε επίπεδο ανθρωποκεντρικό και υφαίνει την ιστορία πάνω στο χάσμα των γενεών. Δηλαδή η Μαρτίνα Γκέντεκ (αυτό το σαραντάχρονο χυμώδες πλάσμα που κάνει τους τοίχους στις «Ζωές των άλλων» να στάζουν από αισθησιασμό) πέφτει στην αγκαλιά ενός ξένου με τον οποίο φλερτάρει η πιτσιρίκα Λίβια, η προσκεκλημένη της οικογένειας και φίλη του Νιλς, του παιδιού της Γκέντεκ. Η μεγάλη συνωμοτεί εναντίον της μικρής. Όμως η μικρή είναι εκείνη που φέρνει τον ξένο στο σπίτι. Έτσι, χωρίς να το καταλάβει, καταλύει τη συμβατική σχέση της Γκέντεκ με τον άντρα της τον πολιτικό αναλυτή. Κι έτσι, σπρώχνει τον ξένο στην αγκαλιά της Γκέντεκ. Επομένως το τρίτο «στοιχείο», δηλαδή η Λίβια, παρεμβαίνει, καταλύει και διαμορφώνει μια νέα σχέση ανάμεσα στην Γκέντεκ και τον ξένο, τον Μπιλ. Εδώ ακριβώς ο Κρόμερ απορρίπτει τον Πολάνσκι και ικανοποιεί τη θετική ενέργεια του θεατή. Απάτη και προδοσία, αιτίες μιας αληθινής ερωτικής ιστορίας. Μα, είναι δυνατόν; Γι΄ αυτό διαφωνώ. Αλλά με την κατασκευή και τις ερμηνείες, συμφωνώ και πλειοδοτώ!