(Laitakaupungin Valot/Lights in the Dusk). Φινλανδία, 2006. Σκηνοθεσία-σενάριο-μοντάζ: Ακι Καουρισμάκι. Ηθοποιοί: Γιάνε Χουτιένεν, Μαρία Γιαρβενχάιμι, Μαρία Χαϊσκάνεν. 80 λεπτά.

Ενας ασήμαντος ανθρωπάκος, που θυμίζει τον ανθρωπάκο του Τσάπλιν, προσπαθεί να επιβιώσει σε έναν αδιάφορο, σκληρό κόσμο, σε μια ατμοσφαιρική ταινία δοσμένη με το στεγνό, ιδιόμορφο χιούμορ του σκηνοθέτη της.

Το θέμα της μοναξιάς και της αναζήτησης στοργής και κατανόησης είναι στο επίκεντρο της νέας, θαυμάσιας ταινίας του γνωστού μας στην Ελλάδα Φινλανδού σκηνοθέτη Ακι Καουρισμάκι («Οι Λένινγκραντ καουμπόις πάνε Αμέρικα», «Το κορίτσι με τα σπίρτα», «Ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν»). Η ταινία αφηγείται το δράμα ενός ασήμαντου, πολύ συμπαθητικού ανθρωπάκου (στον νου έρχεται ο Τσάπλιν), του Κοϊστίνεν (στον ρόλο ένας πολύ καλός Γιάνε Χουτιένεν), φρουρού ασφαλείας, που προσπαθεί να επιβιώσει μέσα σ' έναν αδιάφορο, συχνά σκληρό, κόσμο. Κάποτε θα παρασυρθεί από μια μοιραία γυναίκα για να βοηθήσει αυτήν αλλά και τους εγκληματίες συντρόφους της σε μια ληστεία, για την οποία τελικά ο Κοϊστίνεν θα συλληφθεί και θα φυλακιστεί. Ομως, το δράμα του δεν σταματά εδώ.

Ο Καουρισμάκι (βραβευμένος το 2002 με το ειδικό βραβείο της επιτροπής των Κανών για την ταινία του «Ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν») είναι σκηνοθέτης που δεν έπαψε να μας παρουσιάζει τη δική του, εντελώς προσωπική ματιά πάνω στον κόσμο μας. Ματιά ενός ρομαντικού, θα έλεγα «περιθωριακού» (κάτι όπως ο δικός μας Σταύρος Τορνές), που επιμένει σ' έναν ανεξάρτητο, χαμηλού κόστους κινηματογράφο.

Τα «Φώτα στο σούρουπο» είναι το τρίτο μέρος μιας τριλογίας -γνωστή ως «τριλογία των χαμένων»- που τα πρώτα δύο μέρη της καταπιάστηκαν με την ανεργία και τους άστεγους, ενώ αυτή εδώ καταπιάνεται με το θέμα της μοναξιάς. Με ένα στιλ απλό, απαλλαγμένο από οποιαδήποτε στολίδια, χωρίς συναισθηματισμούς, με σκηνές μικρές, διανθισμένες με το στεγνό, ιδιόμορφο χιούμορ του, που εστιάζονται στα πρόσωπα, με χαρακτήρες συχνά εξωφρενικούς, με λιγοστή αλλά ωραία μουσική υπόκρουση που άλλοτε σχολιάζει ειρωνικά (η λατινοαμερικανική μουσική της αρχής) κι άλλοτε δημιουργεί την ατμόσφαιρα, ο Καουρισμάκι φτιάχνει με σιγουριά και έμπνευση την ταινία του, για να τελειώσει με μια νότα αισιόδοξη.

Φινλανδικό τάνγκο φτωχών εραστών

Εξωφρενικό κι αυτό. Φινλανδός ο πιο ρομαντικός. Και τόσο ζεστός σαν μεσογειακός. Φινλανδός ο DJ του βαλς και του τάνγκο των φτωχών εραστών. Έτσι, ακόμα και ένας δεξιός μια ευχή θα έκανε συνοδευόμενη από λυγμό. Θα ξανάρθει, όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα ξανάρθει!

Είπαμε, διαφορετικές συχνότητες πλέκονται και στροβιλίζονται ψηλά σε ελεύθερους καταγάλανους ουρανούς. Μακρινός εξάδελφος του πρωτοεμφανιζόμενου Αμερικανού Ράιαν Τζόνσον του «Brick», ο Φινλανδός Άκι Καουρισμάκι τού «Lights in the dusk» (Φώτα στο σούρουπο). Αθώα η διαπλοκή. Τόσο στη μουσική, όσο στο αίσθημα και στο φιλμ νουάρ. Βάλτε το καλά στο μυαλό σας. Μόνο δημιουργικοί DJ της εικόνας πηγαίνουν κόντρα στο σημερινό ρεύμα.

Ένας απ' αυτούς, τους ελάχιστους και μοναχικούς, ο μονόχνοτος, παλιομοδίτης Άκι. Αθεράπευτος νοσταλγός των παλιών ηθικών αξιών των θρυλικών, αμερικανικών ταινιών. Για να καταλάβετε, είναι σαν να μεταφέρεις τον σκελετό του «Body and soul» (Δάφνες στο ρινγκ) του Ρόμπερτ Ρόσεν και του 1947 στο Ελσίνκι του 2006. Με όλα τα μοτίβα. Απλώς στη θέση τού πυγμάχου ένας ταλαίπωρος φρουρός ιδιωτικής ασφάλειας, ένας ευαίσθητος bodyguard που πιστεύει πως με ένα μικρό δάνειο από την τράπεζα και με άφθονο κόπο μπορεί να κτίσει το δικό του μικρομάγαζο και να πιάσει την καλή. Η αυταπάτη πληρώνεται μερικές φορές με φυλακή!

Η αισθητική του Καουρισμάκι γνωστή. Άλλοτε, όπως στον «Άνθρωπο χωρίς παρελθόν», αριστουργηματική. Άλλοτε, όπως εδώ, απλή σαν μελαγχολικό τάνγκο. Δηλαδή παγωμένες εικόνες, που παραπέμπουν στη δυτική κοινωνική και πολιτική ακινησία. Αλλεπάλληλες πόζες των πρωταγωνιστών που παραπέμπουν στη μοναξιά μοναχικών, ευαίσθητων ψυχών. Έντονα χρώματα και άφθονα μελοδραματικά στοιχεία που θυμίζουν Ντάγκλας Σερκ και «Γραμμένο στον άνεμο». Το λέω με το σώμα και όχι με το μυαλό. Αν και το έργο «μικρό», φτωχό και εντελώς γυμνό, δυο - τρία δάκρυα κύλησαν γι' αυτόν τον αθεράπευτο νοσταλγό!