Mon colonel. Γαλλία/Βέλγιο, 2006. Σκηνοθεσία: Λοράν Ερμπιέ. Σενάριο: Κώστας Γαβράς, Ζαν-Κλοντ Γκρουμπέργκ, από μυθ. Φρανσίς Ζαμπονί. Ηθοποιοί: Ολιβιέ Γκουρμέ, Ρομπινσόν Στεβενέν, Σεσίλ ντε Φρανς, Σαρλ Αζναβούρ, Ζορζ Σιατίδης. 111 λεπτά.

Αποκαλυπτικό επεισόδιο από τον πόλεμο της Αλγερίας, γύρω από τις απάνθρωπες μεθόδους των Γάλλων στρατιωτικών, σε μια δοσμένη με δύναμη αλλά και καλές ερμηνείες ταινία.

Πολύ επίκαιρος αυτός ο «Συνταγματάρχης» του πρωτοεμφανιζόμενου Λοράν Ερμπιέ (βοηθού σκηνοθέτη στην τελευταία ταινία του Αλέν Ρενέ), που αν και αφηγείται μια ιστορία από την περίοδο του πολέμου της Αλγερίας, κάνει έμμεση αναφορά στις μεθόδους των Αμερικανών στρατιωτών και της κυβέρνησης του Μπους στον πόλεμο του Ιράκ και αλλού. Η ταινία, βασισμένη σ' ένα μυθιστόρημα που διασκεύασαν ο Κώστας Γαβράς και ο τακτικός σεναριογράφος του Ζαν-Κλοντ Γκρουμπέργκ, παρακολουθεί ένα νεαρό Γάλλο υπολοχαγό (Ρομπινσόν Στεβενέν), που μπλέκεται στην απαράδεκτη, απάνθρωπη τακτική βασανιστηρίων που χρησιμοποιεί ο συνταγματάρχης του (Ολιβιέ Γκουρμέ), στη διάρκεια του πολέμου της Αλγερίας. Υστερα από μια εισαγωγή, με τη δολοφονία, στις μέρες μας, του απόστρατου συνταγματάρχη, την έρευνα αναλαμβάνει εκ μέρους του στρατού μια υπολοχαγός (Σεσίλ ντε Φρανς), ενώ, στη συνέχεια, και μέσα από τα ημερολόγια του «αγνοούμενου» υπολοχαγού, μαθαίνουμε την αλήθεια για τα γεγονότα της δεκαετίας του '50 στην Αγλερία που οδήγησαν στον φόνο του συνταγματάρχη.

Με εξαιρετικούς, πειστικούς διαλόγους και χαρακτήρες σωστά αναπτυγμένους -ιδιαίτερα εκείνος του συνταγματάρχη, επαγγελματία στρατιωτικού, που πιστεύει και υποστηρίζει με δυνατούς ισχυρισμούς τη συμπςριφορά του σε μια γαλλική «αποικία»- με πολύ καλές ερμηνείες (ιδιαίτερα του Ολιβιέ Γκουρμέ στο ρόλο του συνταγματάρχη) και χρησιμοποιώντας το στιλ της αστυνομικής έρευνας, ο Ερμπιέ έφτιαξε με εντυπωσιακή για πρώτη ταινία σιγουριά, με τόλμη και έντονο ρεαλισμό, μια δυνατή, αποκαλυπτική ταινία, γύρω από το ρόλο του γαλλικού στρατού στην Αλγερία την περίοδο του πολέμου της ανεξαρτησίας.

«Ο συνταγματάρχης»

Αυταρχική εξουσία Ανεκτική γαλλική δημοκρατία Ποια η σωστή γραμμή για τη συντήρηση μιας αποικίας; Νομίμως εκτελούσαν, δικαίως απαντούσαν

Νομίμως οι εντεταλμένοι Γάλλοι στρατιωτικοί εκτελούσαν Αλγερινούς αντάρτες. Δικαίως εκείνοι τοποθετούσαν βόμβες και τρομοκρατούσαν τους Γάλλους αποικιοκράτες. Το δίκαιο του λαού, το ταμείο του αρχηγού! Κρυστάλλινος ο διαχωρισμός. Διατυπωμένος με ωμό ρεαλισμό από τον ίδιο τον «Συνταγματάρχη» (Μon Colonel) που τον υποδύεται μοναδικά ο Βέλγος Ολιβιέ Γκουρμέ, ο μεγαλύτερος χαμαιλέων του σύγχρονου διεθνούς σινεμά. Από τον εχθρό μαθαίνεις την αλήθεια. Μια ταινία του ταλαντούχου Λοράν Ερμπιέ, επίγονου του Costas Gavras, πάνω σε σενάριο του ίδιου του Γαβρά από σελίδα του γαλλικού Βιετνάμ στην Αλγερία. Επίγονος γιατί το στυλ είναι κομμένο πάνω στις διαστάσεις και το ύφος του πολιτικού θρίλερ και κάπου ακουμπάει στο «Ζ» και τον Γρηγόρη Λαμπράκη.

Δύο οι γραμμές του «Colonel». Δύο και ευκρινείς σαν γάργαρο νεράκι. Η πρώτη γραμμή είναι ο πλήρης ορισμός της στρατοκρατίας. Δηλαδή καταπίεση, βία, βασανιστήρια, εκτελέσεις. Μόνο έτσι πίστευαν οι ανώτεροι αξιωματικοί- οι ίδιοι που συγκρότησαν την παραστρατιωτική οργάνωση ΟΑS, και σχεδίασαν την απόπειρα δολοφονίας του Ντε Γκωλ, όταν ο τελευταίος τους «πρόδωσε», εγκαταλείποντας την Αλγερία- εξασφαλίζεις εσαεί την αποικία. Πλάνη. Απλώς τροφοδότησαν το μίσος, επισπεύδοντας έτσι το τέλος της γαλλικής «αυτοκρατορίας». Η δεύτερη γραμμή προέρχεται από έναν εύθραυστο, σκεπτόμενο υπολοχαγό, ορντινάντσα του συνταγματάρχη, οπαδό μιας οφθαλμαπάτης. Πως δηλαδή η ανεκτικότητα από την μητροπολιτική δημοκρατία είναι αλάνθαστη μέθοδος για την διατήρηση μιας αποικίας. Δηλαδή δικτατορία με ανθρώπινο πρόσωπο. Πλάνη. Απλώς έτσι καθησυχάζεις τη συνείδησή σου, νίβεις τας χείρας σου, εξασφαλίζεις ασυλία στις ενοχές σου. Ο ωμός ρεαλισμός του συνταγματάρχη απεικονίζει την καρδιά του ερέβους. Δράση-αντίδραση. Αποικιοκρατία-ανταρσία. Απόδειξη; Ο φιλελεύθερος υπολοχαγός υποτάσσεται στον ανώτερό του, δηλαδή στην δικτατορία. Απόδειξη; Η λευκή επιταγή που είχε εκχωρήσει το γαλλικό Κοινοβούλιο στον στρατό της Αλγερίας. Απόδειξη; Οι πολιτικοί με τα καθαρά κοστούμια, ο συνταγματάρχης με τα λερωμένα, κόκκινα, χέρια. Σκούπιζε τις βρωμιές τους, καθάριζε τις κοπριές τους. Εγγυητής του μεγαλοϊδεατισμού της Ναπολεόντειας παντοκρατορίας!

 Έτσι- επειδή δεν είναι ορατό και έχει σημασία αυτό- η περιπέτεια του υπολοχαγού συνιστά δράμα υπαρξιακό, προσωπικό, ατομικό. Από τη μια συμβιβάζεται, από την άλλη τραμπαλίζεται. Κάπου εκεί προς το τέλος συναντάει το κενό. Στην περίπτωσή του όμως αντανακλάται- κατά τον Γαβρά- το αδιέξοδο της αστικής δημοκρατίας. Η παρουσία όμως του συνταγματάρχη συνιστά δράμα πολιτικό. Από τη μια βασανίζει, εκτελεί αδιακρίτως, από την άλλη οι ακραίες, κτηνώδεις, συμπεριφορές του τροφοδοτούν την ιδεολογία των επαναστατών και ενισχύουν το μίσος των Αλγερινών. Η περίπτωσή του προαναγγέλλει το τέλος κάθε Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και τον τάφο της δικής του δυναστείας!

Η αυθεντική, ασπρόμαυρη ανασύσταση της Αλγερίας του ΄50 και οι αρτιμελείς ερμηνείες συνθέτουν την πλήρη εικόνα της καλλιτεχνικής αρετής του νεαρού Γάλλου σκηνοθέτη, δημιουργού μιας ταινίας σοβαρών προθέσεων, και διεισδυτικής πολιτικής επεξεργασίας.

Με δυο λόγια: Πολιτικό δράμα σε ύφος θρίλερ. Μετά τον φόνο ενός απόστρατου συνταγματάρχη (Ολιβιέ Γκουρμέ) νεαρή αξιωματικός (Σεσίλ Ντε Φρανς) λαμβάνει ανώνυμες επιστολές που αναφέρονται στην περίπτωση ενός «εξαφανισμένου» υπολοχαγού (Ρομπενσόν Στεβενέν), που εργάζονταν στην Αλγερία, υπό τις διαταγές του ίδιου, του δολοφονημένου αξιωματικού. Έτσι και μέσα από τα γράμματα, αρχίζει η ανασύσταση μερικών περιστατικών. Τόσο για τις επιδόσεις του κατοχικού στρατού, όσο και για την σχέση του αυταρχικού συνταγματάρχη με τον φιλελεύθερο υπολοχαγό!