Hors-la-loi. Γαλλία/Αλγερία, 2010. Σκηνοθεσία: Ρασίντ Μπουσαρέμπ. Σενάριο: Μπουσαρέμπ, Ολιβιέ Λορέλ. Ηθοποιοί: Τζαμέλ Ντεμπούζ, Ρόζντι Ζεμ, Σάμι Μπουαζίλα, Μπερνάρ Μπλανκάν. 138'

Το επικό στοιχείο δένεται αρμονικά με τα στοιχεία της περιπέτειας δράσης, μέσα από την ιστορία τριών Αλγερινών αδερφών που μάχονται στο Παρίσι για την απελευθέρωση της χώρας τους από τη γαλλική αποικιοκρατία.

Με τον αγώνα των Αλγερινών για ανεξαρτησία, τόσο στην ίδια την Αλγερία όσο και στη Γαλλία, καταπιάνεται στην ταινία του «Πέρα από το νόμο» (υποψήφια για το ξενόγλωσσο Οσκαρ), ο αλγερινής καταγωγής Γάλλος σκηνοθέτης Ρασίντ Μπουσαρέμπ («Μέρες δόξας», «Ο ποταμός του Λονδίνου»). Ταινία επίμαχη, εξαιτίας της αναφοράς της στη σφαγή των Αλγερινών στην πόλη Σετίφ, τον Μάιο του 1945, και που η προβολή της στις Κάνες προκάλεσε αντιδράσεις από ακροδεξιές ομάδες.

Η σφαγή είναι δοσμένη ρεαλιστικά, με την αστυνομία και τον γαλλικό στρατό όχι μόνο να πυροβολούν το πλήθος, που διαδηλώνει ειρηνικά για την ανεξαρτησία της χώρας του, αλλά και να μοιράζουν όπλα στους Γάλλους πολίτες για να σκοτώνουν τους ντόπιους, σε σκηνές που θυμίζουν εκείνες στην Ιρλανδία, στην ταινία «Ματωμένη Κυριακή» του Πίτερ Γκρίνγκρας. Η ιστορία του απελευθερωτικού αγώνα δίνεται μέσα από τρεις αδελφούς, που, από μικρή ηλικία, διωγμένοι από τα εδάφη τους από τους Γάλλους εποίκους, φτάνουν στη Γαλλία. Ο Σάιντ (Τζαμέλ Ντεμπούζ) αρχικά κάνει τον νταβατζή, ενώ στη συνέχεια μπλέκεται σε νυχτερινά κέντρα πριν ασχοληθεί με το μποξ. Ο Μεσαούντ (Ρόζντι Ζεμ) κατατάσσεται στον γαλλικό στρατό και πολεμά στην Ινδοκίνα, και με την επιστροφή του στο Παρίσι, αρχίζει να χρησιμοποιεί την τεχνική των Βιετκόνγκ όταν, μαζί με τον τρίτο αδερφό, τον Αμπντελκαντέρ (Σάμι Μπουαζίλα), αναλαμβάνει την οργάνωση Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου (FLN).

Ο Μπουσαρέμπ ξεκινά την ταινία από εκεί που τέλειωναν οι «Μέρες δόξας» (αναφερόταν στη συμμετοχή των Αλγερινών στον γαλλικό στρατό στον πόλεμο εναντίον της ναζιστικής Γερμανίας), για να παραβάλει τον αγώνα των Αλγερινών μ' εκείνο των Γάλλων αντιστασιακών στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, με αναφορές μάλιστα στη «Στρατιά των σκιών» του Ζαν-Πιερ Μπελβίλ (ταινία που θαυμάζει).

Η ταινία συνδυάζει την επική πλευρά του αγώνα με την προσωπική ιστορία των τριών αδερφών, μ' ένα στιλ εμπνευσμένο από το αμερικανικό θρίλερ, ξεκινώντας από τον «Νονό» του Κόπολα (σε σκηνές όπως εκείνη με το παγιδευμένο αυτοκίνητο) και φτάνοντας ώς το «Heat» του Μάικλ Μαν (η σκηνή της συνάντησης των δύο αντιπάλων). Σκηνές όπου συχνά κυριαρχεί η ωμότητα στην παρουσίαση των αγριοτήτων του γαλλικού στρατού και της αστυνομίας (η σφαγή της Σετίφ, η διάλυση ενός γάμου από τη γαλλική αστυνομία σε παραγκούπολη της Ναντέρ), όσο και στις συγκρούσεις ανάμεσα στους μαχητές του Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου (FLN) με άλλες αντιστασιακές ομάδες Αλγερινών (ΜΝΑ). Οι ηθοποιοί, που ερμηνεύουν τα τρία αδέρφια, δίνουν τη δύναμη και την ανθρωπιά που απαιτούν οι ρόλοι τους. Η ταινία συμπληρώνει την εικόνα του απελευθερωτικού αγώνα των Αλγερινών πλάι στη «Μάχη της Αλγερίας» του Τζιλο Ποντεκόρβο.

Συμμετοχή στο Διαγωνιστικό τμήμα του 63ου Φεστιβάλ Καννών 2010

Υποψήφια για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας 2011

Με πρωταγωνιστές τους Ζαμέλ Ντεμπούζ, Σαμί Μπουαζιλά και Ροσντί Ζεμ, που μοιράστηκαν το Βραβείο Α Αντρικού Ρόλου στο φεστιβάλ των Καννών το 2006 για την ερμηνεία τους στο «Days of Glory», το «Outside the Law» εστιάζει στις ιστορίες τριών αδερφών, του στρατιώτη, του ιδεαλιστή και του γκάνγκστερ, σε μια ταινία που καταπιάνεται με το ευαίσθητο θέμα των αγώνων για την ανεξαρτησία της Αλγερίας στο Παρίσι.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΡΑΣΙΝΤ ΜΠΟΥΣΑΡΕΜΠ

Είναι ένα project με το οποίο ασχοληθήκατε για καιρό;

Ναι, μετά το «Days of Glory», το «Πέρα από το Νόμο», ήταν το επόμενο λογικό βήμα. Το «Days of Glory» τελείωσε το 1945. Και τότε ξεκίνησε ένα νέο κεφάλαιο. Οι γηγενείς στρατιώτες μιλούσαν συχνά για τα χρόνια μετά την Ανεξαρτησία, την περίοδο του από-αποικισμού. Με τον Ολιβιέ Λορέλ, που συνυπογράφουμε το σενάριο, πήραμε συνεντεύξεις από αρκετούς αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων, κάναμε έρευνα σε ιστορικά αρχεία και είδαμε σχετικά ντοκιμαντέρ. Οι ζωντανές μνήμες αποτελούν μια συναρπαστική πηγή για την ταινία. Για παράδειγμα, συναντήσαμε έναν Γάλλο πλαστογράφο που έφτιαχνε πλαστές ταυτότητες για την Αντίσταση και στον Πόλεμο της Αλγερίας. Συναντήσαμε αρκετούς σπουδαίους ανθρώπους. Εμπνεύστηκα πολύ από την ταινία του Ζαν-Πιερ Μελβίλ, Army of Shadows. Είδα τον ίδιο τύπο ανθρώπων που αφιερώνουν την ζωή τους σε ένα σκοπό.

Τα τρία αδέρφια και οι αποκλίνουσες πορείες τους δίνουν στην ταινία μια αυθεντική, τραγική διάσταση.

Ακριβώς! Μια οικογένεια μπορεί να διαλυθεί εκ των έσω. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι να πολεμήσεις την αδικία. Η Αντίσταση είναι μια μόνο από αυτούς. Τα τρία αδέρφια έχουν διαφορετικές εμπειρίες, διαφορετικές προσεγγίσεις στα γεγονότα. Διαφωνούν για το ποιος είναι ο σωστός τρόπος να πολεμήσεις την αδικία και να κερδίσεις την ελευθερία σου. Δεν γίνονται όλοι μαχητές της αντίστασης. Η ταινία δίνει έμφαση σε αυτό το σημείο. Ο καθένας επιλέγει την ζωή που θέλει. Όλοι οι βασικοί χαρακτήρες και οι ιστορίες τους, βασίζονται στις ιστορίες των ανθρώπων που συναντήσαμε και μιλήσαμε.

Η σκληροπυρηνική προσέγγιση του Αμπντελκαντέρ αντανακλά την αγριότητα της Γαλλικής αστυνομίας...

Η Επανάσταση «ξεζουμίζει» τους ανθρώπους και μετά τους «φτύνει». Η Καταπίεση κάνει ακριβώς το ίδιο. Μια από τις σκηνές της ταινίας εμπνέεται από το Army of Shadows, όταν τα μέλη της Γαλλικής Αντίστασης, πρέπει να εξοντώσουν έναν Γάλλο συμπολίτη τους. Είναι μια οδυνηρή σκηνή. Νομίζω πως σε κάθε μάχη για την ελευθερία, συμβαίνουν φρικτές, ανθρώπινες τραγωδίες. Ήθελα η ταινία να έχει μια επική ποιότητα. Ανέπτυξα χαρακτήρες που συμμετέχουν στην Αντίσταση, όπως ο Αλ Πατσίνο διοικούσε την επιχείρηση και την οικογένεια του στον «Νονό». Αυτό απελευθέρωσε τα χέρια μου, όσον αφορά την ιστορία. Η ταινία δεν είναι άλλωστε ντοκιμαντέρ.

Φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να σκεφτείς αυτή την ταινία χωρίς τους Ζαμέλ Ντεμπούζ, Ροσντί Ζεμ και Σαμί Μπουαζιλά…

Ναι, η ταινία έγινε για αυτούς. Γράφτηκε για αυτούς. Ξέρουμε ο ένας τον άλλο πολύ καλά τώρα. Έπρεπε να είμαι ο οδηγός τους, να έχω τα χέρια μου στο τιμόνι. Όλοι δούλεψαν σκληρά και συνέφεραν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα γυρίσματα. Έβλεπα την μορφή που έπαιρνε η ταινία, την ανάπτυξη του κάθε χαρακτήρα. Οι τρεις ηθοποιοί ήξεραν ότι μπορούσαν να βασιστούν σε εμένα κι εγώ τους είχα απόλυτη εμπιστοσύνη.

Είναι η πρώτη ταινία που καταπιάνεται με αυτά τα αληθινά γεγονότα. Φοβήθηκες ποτέ για το τι σήμαινε αυτό;

Όταν δουλεύεις στα «Days of Glory» ή «Πέρα από το Νόμο», για τι πράγμα να φοβηθείς; Οι Γάλλοι, οι Αλγερινοί, οι Βόρειο-Αφρικανοί και οι Αφρικανοί, ειδικά οι νεότερες γενιές, πρέπει να μάθουν για το αποικιοκρατικό παρελθόν. Είναι μια από τις λειτουργίες των ταινιών. Οι άνθρωποι, όμως, πάνε να δουν μια ταινία, όχι να διαβάσουν ένα βιβλίο ιστορίας. Πρέπει να τους αφηγηθείς μια ιστορία. Ίσως, αφού δουν την ταινία, να θελήσουν να μάθουν περισσότερα. Με αυτή την έννοια, η ταινία αρχίζει μια κουβέντα, όπου όλοι μπορούν να πουν τη γνώμη τους. Όσοι βρέθηκαν στην καρδιά των γεγονότων έχουν να συνεισφέρουν αρκετά—αποτελούν τη ζωντανή μνήμη. Έχει να κάνει με το να συγκεντρώνεις και να σέβεσαι τις διαφορετικές γνώμες και οπτικές. Τα ιστορικά γεγονότα, όμως, δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί πλήρως. Υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες που οι ιστορίες τους θα βοηθήσουν στο να κατανοήσουμε την ιστορία. Σχετικά με τα γεγονότα στο Σετίφ το 1945, για παράδειγμα, οι Γάλλοι και οι Αλγερινοί ιστορικοί πρέπει να δουλέψουν μαζί, με απόλυτη ελευθερία, για να καταγράψουν την κοινή εμπειρία της Γαλλίας και της Αλγερίας, χωρίς την παρεμβολή αντιπαραθέσεων που αφορούν τον Πόλεμο της Αλγερίας.

ΡΑΣΙΝΤ ΜΠΟΥΣΑΡΕΜΠ - φιλμογραφία

London River (2009)

Αργυρή Άρκτος, Φεστιβάλ Βερολίνου 2009

Days of Glory (2006)

Υποψήφια για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας

Βραβείο Σεζάρ Καλύτερου Σεναρίου

Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας, Φεστιβάλ Καννών 2006

The Colonial Friend (2005)

Little Senegal (2001)

Φεστιβάλ Βερολίνου 2001 (Διαγωνιστικό Τμήμα)

Dust of Life (1995)

Υποψήφια για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας