In a Better World.Δανία, 2010. Σκηνοθεσία: Σουσάνε Μπίερ. Σενάριο: Αντερς Τόμας Γιένσεν. Ηθοποιοί: Μάρκους Ρίγκααρντ, Γουίλιαμ Γιονκ Νίλσεν, Ούλριχ Τόμσεν, Τρίνε Ντίρχολμ. 119'

Οι σχέσεις ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, η εκδίκηση και η βία, αλλά και ο ειρηνισμός, σε δύο ιστορίες που εκτυλίσσονται ανάμεσα σε Δανία και Κένυα, είναι τα θέματα της βραβευμένης με το ξενόγλωσσο Οσκαρ δραματικής ταινίας.

Με βάση το καλογραμμένο σενάριο του Αντερς Τόμας Γιένσεν, η Σουσάνε Μπίερ («Μετά τον γάμο», «Αδέλφια») καταγράφει τη φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο αγόρια, τον Ελίας, θύμα τραμπουκισμού από συμμαθητή του, και τον Κρίστιαν, ένα μοναχικό, με μια δική του έννοια της δικαιοσύνης, μαθητή που τον προστατεύει. Δύο παιδιά με διάφορα οικογενειακά προβλήματα: ο Ελίας, γιατί ο χωρισμένος, γιατρός πατέρας του προτιμά να πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε Δανία και Αφρική παρά να ενδιαφερθεί για τον γιο του, και ο Κρίστιαν που θεωρεί τον πατέρα του υπεύθυνο για τον θάνατο της μητέρας του.

Η αρχικά, κάπως ασήμαντη χρήση βίας, από τον Κρίστιαν για να προστατεύσει τον Ελίας μετατρέπεται σταδιακά σε τρόπο συμπεριφοράς και αντιμετώπισης της ζωής και φέρνει τα παιδιά σε σύγκρουση με τον φιλειρηνικό πατέρα του Ελίας. Οταν μάλιστα η βία μεταφέρεται και στην ιστορία που εκτυλίσσεται στην Αφρική (με τον πατέρα του Ελίας να συγκρούεται μ' ένα βίαιο ρατσιστή), το θέμα της βίας αποκτά μια παγκοσμιότητα που η Μπίερ εκμεταλλεύεται εύστοχα, για να αγγίξει, προς το φινάλε, τα όρια του διδακτισμού.

Οπως και στις προηγούμενες ταινίες της, ιδιαίτερα στο «Μετά τον γάμο», σκιαγραφεί με λεπτομέρεια και ζεστασιά τους διάφορους χαρακτήρες, ιδιαίτερα των δύο παιδιών, με τον Μάρκους Ρίγκααρντ (Ελίας) και τον Γουίλιαμ Γιονκ Νίλσεν (Κρίστιαν) να δίνουν εξαιρετικές ερμηνείες.

Η Μπίερ καταφέρνει όχι μόνο να δημιουργήσει τη σωστή ατμόσφαιρα, αλλά και να βάλει ορισμένα ουσιαστικά ερωτήματα (βία και εκδίκηση ενάντια στον πασιφισμό, η θέση του ατόμου στην κοινωνία), στα οποία ο θεατής πρέπει να δώσει τις δικές του απαντήσεις.

ΙΣΩΣ, ΑΥΡΙΟ

HÆVEN / IN A BETTER WORLD

της Σουσάνε Μπίερ

με τους Μίκαελ Πρέσμπαρντ, Τρίνε Ντίρολμ, Ούλριχ Τόμσεν, Γουίλιαμ Γιόνκ Νίλσεν, Μάρκους Ρίγκαρντ, Γουίλ Τζόνσον

Υπόθεση:

Η ταινία διαδραματίζεται σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στην Αφρική, αλλά και σε μια επαρχιακή πόλη της Δανίας, όπου κυριαρχεί η ανιαρή καθημερινότητα. Οι ζωές δύο οικογενειών διασταυρώνονται και μια ασυνήθιστη, αλλά και ριψοκίνδυνη φιλία ανθίζει. Όμως η μοναξιά, η θλίψη και οι αδυναμίες παραμονεύουν. Πολύ σύντομα, η φιλία αυτή μετατρέπεται σε μια επικίνδυνη συμμαχία και σε μια αμείλικτη καταδίωξη, όπου οι ζωές όλων κινδυνεύουν.

Σίγουρα κανείς δε περίμενε τον "Κυνόδοντα" να κερδίσει το Όσκαρ, ήταν ήδη μια μεγάλη έκπληξη που κατάφερε να μπει στη πεντάδα, αλλά αξίζει να δούμε τη ταινία που τελικά έκλεψε το αγαλματάκι από το "Biutiful", που ήταν και το μεγάλο φαβορί, το "Hævnen" της Susanne Bier από τη Δανία.

Δυο οικογένειες στη Δανία, δυο δεκάχρονα αγόρια γνωρίζονται κατά τύχη και δημιουργούν μια περίεργη φιλία που θα καθορίσει το μέλλον τους. Ο Elias έχει την ατυχία να έχει πεταχτά δόντια κάτι που σε συνδυασμό με τον αμυντικό χαρακτήρα του, τον κάνει εύκολο θύμα των νταήδων του σχολείου. Ζει με τη μητέρα του, αφού οι γονείς του χωρίζουν και ο γιατρός πατέρας του, Anton μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στο γιο του και σε προσφορά ιατρικών υπηρεσιών σε ένα καταφύγιο προσφύγων μιας Αφρικανικής χώρας. Ο Christian μόλις έχει χάσει τη μητέρα του από καρκίνο και μετακομίζει με τον πατέρα του Claus, στο σπίτι της γιαγιάς του. Στο σχολείο γίνεται μάρτυρας της “εκμετάλλευσης” του Elias από τους συμμαθητές του και τον υπερασπίζεται με τρομερά ξεσπάσματα βίας, βάζοντάς τα με μεγαλύτερούς του. Η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στα δύο παιδιά είναι σχεδόν αλληλοεξαρτημένη με τη συμπεριφορά του Christian να είναι σχεδόν αυτοκαταστροφική σέρνοντας μαζί του και τον Elias.

Αξίζει να αναφερθεί ότι ο τίτλος Hævnen στα Δανέζικα δεν μεταφράζεται heaven (=παράδεισος) όπως κάποιος μπορεί να θεωρήσει, αλλά revenge (=εκδίκηση), κάτι που δίνει και μια επιπλέον γοητεία στη ταινία. Ζητήματα όπως bullying, και παιδική βία μπορεί να μοιάζουν πρωταγωνιστές αλλά το πραγματικό θέμα είναι ο τρόπος αντιμετώπισης μιας απώλειας, είτε αυτή πρόκειται για ένα θάνατο ή ένα διαζύγιο από δύο παιδιά με τελείως διαφορετικούς τρόπους. Πανέξυπνες αλληγορίες χρησιμοποιούνται για να τονίσει ότι μια σφαγή αμάχων γυναικών κάπου στην Αφρική, στα μάτια ενός παιδιού δεν έχει και μεγάλη διαφορά από τη μάχη του σχολείου, τη μάχη της επιβίωσης σε ένα περιβάλλον που είσαι ανεπιθύμητος και ο πιο αδύναμος θα υποστεί τα δεινά.

Το σενάριο του μόνιμου συνεργάτη της Susanne Bier, Anders Thomas Jensen είναι ιδιαίτερα καλογραμμένο και καταφέρνει να θίξει θέματα που αρχικά δε μπορείς να αντιληφθείς. Δε προσπαθεί να μας διδάξει ή να μας περάσει τη γνώμη του αλλά να μας διηγηθεί μια ιστορία. Δύο τα μειονεκτήματα σε αυτή του τη προσπάθεια, το γεγονός ότι σχεδόν σε καμιά στιγμή, τουλάχιστον στα 3/4 της ταινίας, δε ξέρεις που το πάει, που θέλει να καταλήξει, και αν θέλει να καταλήξει κάπου, κάτι που μειώνει σε μεγάλο βαθμό τη περιέργεια και κατ’ επέκταση το ενδιαφέρον τη στιγμή που το παρακολουθείς, ενώ αρνητική εντύπωση μου έκανε και η ελλιπής ανάπτυξη του ρόλου και της οικογένειας στο σύνολο, του Christian. Δε γνωρίζεις τίποτα για τον πατέρα του εκτός ότι ζούσε στην Αγγλία, δε γνωρίζεις αν αυτή η αυτοκαταστροφική συμπεριφορά του ξεκίνησε μετά το θάνατο της μητέρας του ή υπήρχε από πριν. Μπορείς να υποθέσεις τα περισσότερα αλλά είναι σημεία κρίσιμα για την ηθική της ταινίας και θα έπρεπε να αναφερθούν.

Τέλος πρέπει να δοθούν τα εύσημα στη σκηνοθεσία της Bier αλλά κυρίως στη φωτογραφία και το μοντάζ των συνεργατών της τα οποία είναι πραγματικά οσκαρικού επιπέδου. Δε θυμάμαι από πότε έχω να χαζέψω τόσο όμορφη κινηματογράφηση. Αντίθετα, αρκετά υποτονική ήταν η μουσική που δε κατάφερε να δώσει το κάτι παραπάνω. Όσο για τις ερμηνείες, το σύνολο των ενήλικων ηθοποιών ήταν εξαιρετικοί με κορωνίδα τον εκπληκτικό Mikael Persbrandt, ο οποίος έχει ήδη κερδίσει έναν ρόλο στα Hobbit, αλλά τα δύο παιδιά απλά ικανοποιούν με τη ποιοτική διαφορά να είναι εμφανής.

Αν και το θέμα δε μπορεί να θεωρηθεί πρωτότυπο, ο τρόπος ανάπτυξης και αντιμετώπισής του είναι σχεδόν πρωτοφανής και παρά τα αρκετά φάουλ του σεναρίου, και σε συνδυασμό με τον υψηλού επιπέδου τεχνικό τομέα, το Hævnen άξιζε στο έπακρο τουλάχιστον την υποψηφιότητα.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΟΣΚΑΡ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

Η γνωστή Δανή σκηνοθέτιδα Σουσάνε Μπίερ ("Μετά το Γάμο"- υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας) παρουσιάζει ένα δυνατό δράμα, σε σενάριο του βραβευμένου με Όσκαρ Άντερς Τόμας Τζένσεν και με πρωταγωνιστή τον Ούλριχ Τόμσεν ("Centurion").

Η Σκηνοθέτιδα Σουσάνε Μπίερ

Γεννήθηκε το 1960 στη Δανία. Σπούδασε στην Εθνική Σχολή Κινηματογράφου της Δανίας και, το 1987, βραβεύτηκε για τη διπλωματική της ταινία στο Φεστιβάλ Φοιτητικών Ταινιών του Μονάχου, ενώ ήταν και υποψήφια για το βραβείο της Κινηματογραφικής Ακαδημίας της Δανίας. Η πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, Η Φρόυντ μετακομίζει, συμπαραγωγή Σουηδίας-Δανίας, έλαβε πολλές θετικές κριτικές διεθνώς, όπως και η επόμενη ταινία της, συμπαραγωγή Δανίας- Σουηδίας-Πορτογαλίας, Οικογενειακές υποθέσεις. Η ταινία της Πανσιόν Όσκαρ απέσπασε το βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ του Μόντρεαλ. Η μεγάλου μήκους ταινία της, Ο ένας και μοναδικός, που λάτρεψαν οι κριτικοί και είδαν περίπου ένα εκατομμύριο θεατές στη Δανία, κατοχύρωσε τη φήμη της Σουσάνε Μπίερ ως επιτυχημένης σκηνοθέτιδας. Ακολούθησαν δύο εισπρακτικές επιτυχίες: η ταινία Ανοιχτές καρδιές –γυρισμένη σύμφωνα με τους κανόνες του «Δόγματος», προβλήθηκε στα φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν, Σάντανς και Τορόντο, όπου και έλαβε ειδική μνεία– και το Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου – το οποίο απέσπασε το Βραβείο Κοινού στο Σάντανς και τα βραβεία Α’ Aνδρικού και Α’ Γυναικείου Ρόλου στο Φεστιβάλ Σαν Σεμπαστιάν. Το υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας "Μετά το γάμο" και η αμερικανική παραγωγή "Όσα χάσαμε στις φλόγες (Things We Lost in the Fire)" το 2007 με τη Χάλι Μπέρι και τον Μπενίσιο ντελ Τόρο είχαν κριτική και εισπρακτική επιτυχία. Η πιο πρόσφατη ταινία της, "In a Better World", που έλαβε διθυραμβικές κριτικές στη Δανία αλλά και διεθνώς, κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας στην 83η τελετή απονομής των βραβείων της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών.

Φιλμογραφία

1991 Freud Flytter Hjemmefra.../Η Φρόυντ μετακομίζει

1994 Det Bli’r i Familien/Οικογενειακές Υποθέσεις

1995 Pensionat Oskar/Πανσιόν Όσκαρ

1997 Sekten/Πιστεύω

1999 Den Eneste Ene/Ο ένας και μοναδικός

2000 Livet Är en Schlager/Μια φορά στη ζωή μας

2002 Elsker Dig for Evigt/Ανοιχτές καρδιές

2004 Brødre/Ουκ επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου

2006 Efter Brylluppet/Μετά το γάμο

2007 Things We Lost in the Fire/Όσα χάσαμε στις φλόγες

2010 Hævnen/In a Better World

Οι Πρωταγωνιστές

ΟΥΛΡΙΧ ΤΟΜΣΕΝ

Ο Δανός ηθοποιός είναι περισσότερο γνωστός από το φιλμ "Οικογενειακή Γιορτή" ("Festen") του Τόμας Βίντεμπεργκ και το "Brothers" της Σουσάνε Μπίερ. Επίσης, έχει εμφανιστεί στις ταινίες "Η Κληρονομιά", "Το Βασίλειο των Ουρανών", "Ο Κόσμος δεν Είναι Αρκετός", "Bella Martha", "Οι Μνήμες του Νερού", "Γλυκά Σκότωσέ Με", "Election Night", "Flickering Lights", "Adam's Apples", "Hitman: Εκτελεστής 47", "Reservations", "Διχασμένη", "The International", "Duplicity", "Μαρτυριάρα Καρδιά", "Σιωπηλός Εχθρός", "Season of the Witch". Προσεχώς θα εμφανιστεί στην ταινία "The Thing".

ΜΙΚΑΕΛ ΠΕΡΣΜΠΡΑΝΤ

Γεννήθηκε το 1963 στη Σουηδία. Το ενδιαφέρον του για την υποκριτική ξεκίνησε όταν δούλεψε ως κομπάρσος στο θεατρικό "Βασιλιάς Ληρ" του Σέξπιρ, σε σκηνοθεσία του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Αφού γνώρισε τον συγγραφέα και σκηνοθέτη Στιγκ Λάρσον, πήρε μέρος στην τηλεοπτική σειρά "Nigger" το 1990. Στον κινηματογράφο έχει πάρει μέρος στις ταινίες "9 Millimeter", "Gossip", "Tre Solar", "One Way", "Gangster", κ.ά. Προσεχώς θα εμφανιστεί στις ταινίες "The Hobbit: Part 1" και "The Hobbit: Part 2" σε σκηνοθεσία του Πίτερ Τζάκσον.

Η Ιστορία

Ο Αντόν είναι ένας γιατρός που μοιράζει τη ζωή του ανάμεσα στο σπίτι του σε μια ειδυλλιακή πόλη της Δανίας και στη δουλειά του σε ένα αφρικανικό στρατόπεδο προσφύγων. Σε αυτούς τους δύο πολύ διαφορετικούς κόσμους, αυτός και η οικογένειά του έρχονται αντιμέτωποι με διαμάχες, που τους οδηγούν σε δύσκολες αποφάσεις, αμφιταλαντευόμενοι ανάμεσα στην εκδίκηση και τη συγχώρεση.

Ο Αντόν και η γυναίκα του Μαριάν, που έχουν δύο γιους, βρίσκονται σε διάσταση και μάχονται με την πιθανότητα του διαζυγίου. Ο μεγαλύτερος, 10χρονος γιος τους, Ελίας, δέχεται επίθεση στο σχολείο του και τον υπερασπίζεται ο Κριστιάν, ένα νέο παιδί που έχει μόλις μετακομίσει από το Λονδίνο με τον πατέρα του, Κλάους. Η μητέρα του Κριστιάν έχει χάσει πρόσφατα τη μάχη με τον καρκίνο και ο ίδιος είναι βαθιά στεναχωρημένος από το γεγονός.

Ο Ελίας και ο Κριστιάν σύντομα δημιουργούν μια ισχυρή φιλία, όταν όμως ο Κριστιάν εμπλέκει τον Ελίας σε μια επικίνδυνη πράξη εκδίκησης με πιθανές τραγικές συνέπειες, η φιλία τους δοκιμάζεται και οι ζωές τους τίθενται σε κίνδυνο. Εν τέλει, οι ίδιοι οι γονείς τους απομένουν να τους βοηθήσουν να συμβιβαστούν με την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων, τον πόνο και τη δυστυχία.

Σκηνοθετικό Σημείωμα

Για μένα, και μόνο το γεγονός ότι παρακολούθησα από κοντά τη βραδιά των Όσκαρ με έκανε να νιώσω σαν πριγκίπισσα για μια νύχτα. Δεν νομίζω ότι συνειδητοποιεί κανείς πόσο σημαντικό είναι για μια χώρα όπως η Δανία να είναι υποψήφια για Όσκαρ. Είναι πραγματικά πολύ σπουδαίο. Επομένως αυτό είναι μια πολύ μεγάλη ευθύνη, αλλά και πολύ διαφορετικό από τις άλλες κατηγορίες υποψηφιοτήτων στα Όσκαρ, που δεν έχουν να κάνουν με το στοιχείο της εθνικής υπερηφάνειας. Είναι ένα είδος λύτρωσης για το γεγονός ότι μπορούμε να διηγούμαστε ιστορίες που ενδιαφέρουν πραγματικά τον κόσμο. Το ότι έχω κερδίσει πλέον το Όσκαρ σημαίνει πολλά για την ταινία μου. Είναι ένα επισφράγισμα της ποιότητας για μια ταινία που είναι από τη Δανία, που είναι σχεδόν άγνωστη και τώρα πια έχει ξαφνικά ακουστεί παντού με έναν διαφορετικό τρόπο.

Είναι η πέμπτη ταινία στην οποία συνεργάζομαι με τον σεναριογράφο Άντερς Τόμας Τζένσεν, και παρά τα σοβαρά θέματα των ταινιών μας, οι συνεργασίες μας είναι πάντα πολύ ευχάριστες. Πρόκειται για τη χημεία που έχεις με κάποιους ανθρώπους και σκηνοθέτες. Είναι αστείο- όταν πρωτογνωριστήκαμε, σχεδιάζαμε να κάνουμε μια κωμωδία, και τελικά το προσπαθούμε εδώ και 10 χρόνια. Πάντοτε ξεκινάμε λέγοντας "Ας κάνουμε κωμωδία", αλλά τελικά καταλήγει σε κάτι σοβαρό.

Το φιλμ αυτό εξερευνά τα όρια που θέτουμε στην προσπάθειά μας να ελέγξουμε την κοινωνία αλλά και τις προσωπικές μας ζωές. Θέτει το ερώτημα αν η δική μας "εξελιγμένη" κουλτούρα είναι το μοντέλο για έναν καλύτερο κόσμο ή αν η ίδια "αταξία" που υπάρχει στην ανομία ελλοχεύει κάτω από την επιφάνεια του πολιτισμού μας. Έχουμε πάθει ανοσία στο χάος ή μήπως άθελά μας έχουμε χάσει κάθε έννοια της τάξης στη ζωή μας; Δεν είναι μια πολιτική ταινία: έχει να κάνει με την ηθική, τις βασικές ανθρώπινες αξίες. Ήθελα να εξερευνήσω τις σχέσεις ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά και το εύθραυστο της ειδυλλιακής κοινωνίας της Δανίας. Είναι τόσο εύκολο τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχο, η βία να ξεσπάσει ξαφνικά, και είναι τόσο δύσκολο για τους ανθρώπους να ενεργούν ως αξιοπρεπή ανθρώπινα όντα κάποιες φορές. Ήθελα να εξερευνήσω όλα αυτά τα "σκοτεινά" θέματα. Ακριβώς επειδή ένα από τα θέματα του φιλμ έχει να κάνει με το εύθραυστο μιας ιδεαλιστικής κοινωνίας, ήταν αρκετά σημαντικό για μένα όλες οι τοποθεσίες των γυρισμάτων να είναι πολύ ωραίες οπτικά. Ο κόσμος μου δεν είναι απλά η Κοπεγχάγη. Είναι κάτι μεγαλύτερης έκτασης από αυτό. Θέλαμε να διηγηθούμε μια ιστορία που θα ενδιέφερε πραγματικά τον κόσμο, ακόμη κι αν έχουμε μόνο 5 εκατομμύρια ανθρώπους που μιλούν τη γλώσσα μας εδώ στη Δανία.

Σουσάνε Μπίερ

Οι βραβεύσεις

Η ταινία πριν την αμερικάνικη καταξίωσή της (Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας) βραβεύτηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ της Ρώμης με το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής και το Βραβείο Κοινού.