Ιο sono l'amore. Ιταλία, 2009. Σκηνοθεσία: Λούκα Γκουαντανίνο. Σενάριο: Γκουαντανίνο, Μπάρμπαρα Αλμπέρτι, Ιβάν Κοτρονέο, Βάλτερ Φαζάνο. Ηθοποιοί: Τίλντα Σουίντον, Φλάβιο Παρέντι, Γκαμπριέλε Φερτσέτι, Μαρίζα Μπέρενσον. 120'

Η πτώση μιας μεγαλοαστικής μιλανέζικης οικογένειας, δοσμένη μ' ένα οπερατικό, «βισκοντικό» στιλ και με την Τίλντα Σουίντον υπέροχη στο ρόλο μιας δυστυχισμένης Ρωσίδας, συζύγου ενός μεγαλοβιομήχανου.

Η χειραφέτηση μιας γυναίκας είναι στο επίκεντρο της ιταλικής ταινίας «Είμαι ο έρωτας» του Λούκα Γκουαντανίνο. Είναι η Ρωσίδα Εμα Ρέκι (αναφορά στη «Μαντάμ Μποβαρί»), μια ανικανοποίητη σεξουαλικά γυναίκα, παντρεμένη με Μιλανέζο μεγαλοβιομήχανο και με τρία μεγάλα παιδιά, που περνά τη ζωή της ακολουθώντας πιστά τις συζυγικές της υποχρεώσεις, κλεισμένη σ' ένα λαμπερό, πολυτελές, γεμάτο καθρέφτες, πολυέλαιους και ακριβούς πίνακες αρχοντικό. Ωσπου η γνωριμία της με τον Αντόνιο, έναν σεφ, φίλο του γιου της, που της φτιάχνει ωραία, αφροδισιακά φαγητά, αρχίζει να βγάζει στην επιφάνεια τις καταπιεσμένες σεξουαλικές της επιθυμίες. Αυτές προκαλούν αναταραχές και επεισόδια, που σταδιακά τη μεταμορφώνουν σε χειραφετημένη γυναίκα.

Η ιστορία δίνει την ευκαιρία στον Γκουαντανίνο να φτιάξει το πορτρέτο μιας συγκεκριμένης τάξης, με ένα οπερατικό στιλ, κάτι ανάμεσα στις ταινίες του Βισκόντι και του Ντάγκλας Σερκ. Η κάμερα κινείται με άνεση στο πλούσιο σπίτι της οικογένειας Ρέκι και καταγράφει με λεπτομέρεια το κοινωνικό περιβάλλον (από τις πιο εντυπωσιακές σκηνές είναι η αρχική με το πάρτι των γενεθλίων), εξετάζει εξονυχιστικά τα πρόσωπα και τη συμπεριφορά τους, τις κοινωνικές και άλλες αλλαγές τους (π.χ. η σκηνή όπου η κόρη της αποκαλύπτει στην Εμα τη λεσβιακή σχέση της), αλλά και την ομορφιά που φέρνει ο έρωτας στη ζωή της Εμας (έρωτας και οργασμός που συνδυάζονται με τις λιχουδιές που φτιάχνει ο εραστής-σεφ), για να δημιουργήσει το αναγκαίο φόντο όπου εκτυλίσσεται το συναρπαστικό μελόδραμά του. Η Τίλντα Σουίντον δίνει την Εμα με λεπτότητα και, όταν χρειάζεται, με ζεστασιά.

Η δύναµη του πεπρωµένου

Επειδή στην περσινή Μόστρα της Βενετίας, κόντρα στις προβλέψεις, είπα να ρίξω µια µατιά σε µια ιταλική ταινία που στα χαρτιά τη θεωρούσαν καµένη ιστορία. Ευλογηµένη η ώρα. Ετσι έπεσα πάνω στο «Ιo sono l amore». Ετσι ανακάλυψα τον 39χρονο σκηνοθέτη Λούκα Γκουαντανίνο από τη Σικελία. Ετσι απόλαυσα τη µεταµόρφωση _ από ξυλάγγουρο σε θεά _ της Τίλντα Σουίντον. Κι έτσι κατέληξα πως αν ο Λουκίνο Βισκόντι (1906-1976) µας βλέπει από εκεί ψηλά, θα τρίβει τα χέρια του από χαρά! Είπαµε. Διανύουµε την εποχή των DJs.

Ταλαντούχα πλάσµατα µε εκατοµµύρια εικόνες και ακούσµατα. Που σαν µίξερ δηµιουργικά καταβροχθίζουν, αλέθουν, αφοµοιώνουν και παράγουν ολοκαίνουργια έργα από κοµµάτια παλιά. Ετσι ο Ταραντίνο. Ετσι οι αδελφοί Κοέν. Ετσι και ο Γκουαντανίνο. Με τέσσερα «υλικά».

Το «Θεώρηµα» του Παζολίνι, την «Περιπέτεια» του Αντονιόνι, τον «Αθώο» του Βισκόντι και τον «Δεσµώτη του ιλίγγου» του Χίτσκοκ! Το εξηγώ. Οπως ο «επισκέπτης» Τέρενς Σταµπ στο «Θεώρηµα», έτσι κι εδώ. Ενας µάγειρας µε όνειρο να καταλήξει σεφ, καταλύει µε τη «διακριτική» εισβολή του την αυστηρή δοµή της πανίσχυρης µιλανέζικης φαµίλιας των Ρέκι.

Οπως ο Γκαµπριέλε Φερτσέτι στην «Περιπέτεια». Ο οποίος, σήµερα 85 ετών, υποδύεται τον Ρadre Ρadrone των Ρέκι. Οπως η θεσπέσια κούκλα µε το όνοµα Κιµ Νόβακ στο αριστούργηµα «Δεσµώτης του ιλίγγου» έτσι και η διπλή µετάλλαξη της Εµα Ρέκι (Τίλντα Σουίντον). Και όπως το «µπάσταρδο» µωρό στον «Αθώο» του Λουκίνο Βισκόντι, που η µάνα του επίτηδες το εγκαταλείπει στο χιόνι για να το σκοτώσει έτσι και εδώ. Πάντα ο αθώος την πληρώνει!

Ολα µα όλα, από τη νεοσυµφωνική υποδειγµατική µουσική του Τζον Ανταµς, µέχρι την τελευταία ενδυµατολογική λεπτοµέρεια, σε θαυµαστή αλληλεξάρτηση µιας εύθραυστης, εικαστικής και ιδεολογικής ισορροπίας. Παράδειγµα; Το στόρι ενσωµατωµένο µέσα σε µια παρένθεση. Η αρχή της παρένθεσης ο θάνατος του παππού Ρέκι (Γκαµπριέλε Φερτσέτι). Μετά τη γιορτή γενεθλίων του και τη µεταβίβαση της κληρονοµιάς, δηλαδή του εργοστασίου υφαντουργίας στον γιο του Τανκρέτι (Πίπο Ντελµπόνο) και τον εγγονό του Εντοάρντο (Φλάβιο Παρέντε). Το τέλος της παρένθεσης, ο «τυχαίος» θάνατος ενός αθώου, του µοναδικού αθώου αυτής της ιστορίας. Ενδιαµέσως τέσσερα ρήγµατα θα επιφέρουν την καταστροφή των Ρέκι. Μια καταστροφή που οι αισθηµατικές περιπέτειες και σεξουαλικές ανησυχίες των «υποτελών» και δορυφόρων του παππού Ρέκι, εµποδίζουν το βλέµµα του θεατή να κατανοήσει αµέσως το µέγεθος και τον στόχο αυτής της αποδόµησης. Η Ιταλία, όπως ολόκληρη η Δυτική Ευρώπη, µε την παγκοσµιοποίηση διαρκώς παρακµάζει. Προσέξτε όµως.

Ο Λούκα Γκουαντανίνο, ο σκηνοθέτης ντε, δεν παίρνει θέση. Ο θεατής, µέσα από τις πράξεις, την εξέλιξη και την πορεία αυτής της ιστορίας, καλείται µόνος του να βγάλει τα συµπεράσµατά του και να αποφασίσει.

Πρώτο ρήγµα όταν η Ελιζαµπέτα (Αλµπα Ρόρβαχερ) αποκαλύπτει στη µητέρα της Εµα (Τίλντα Σουίντον) τον κρυφό έρωτά της για µια «πανέµορφη κοπέλα». Λεσβία η εγγονή του µεγιστάνα Ρέκι. Ετσι, από αυτήν τη ρωγµή στον αυστηρό κώδικα µιας µεγαλοαστικής οικογένειας αρχίζει η αποδόµηση και η καταστροφή. Δεύτερο ρήγµα όταν ο Εντοάρντο, ο αδελφός της Ελιζαµπέτα και κληρονόµος της αυτοκρατορίας, ηττάται σε κάποιο σπορ από έναν µάγειρα. Και γοητευµένος από τις κουζινικές επιδόσεις αυτού του «προλετάριου» αποφασίζει να τον ενισχύσει ανοίγοντας µαζί του µια τρατορία στην εξοχή. Το µπόι του κληρονόµου µικρό, σχεδόν ελάχιστο για να διαιωνίσει την παράδοση του παππού. Το τρίτο ρήγµα, όταν η Εµα Ρέκι ερωτεύεται µέχρι λιποθυµίας τον µάγειρα, πέφτει στο κρεβάτι µαζί του και διαλύει την οικογένεια. Τέταρτο, όταν ο Τανκρέτι, ο σύζυγος της Εµα και πατέρας του Εντοάρντο και της Ελιζαµπέτας, αποφασίσει να πουλήσει το εργοστάσιο σ� έναν Αµερικανοϊνδό ο οποίος πιστεύει ότι «το Κεφάλαιο είναι Δηµοκρατία». Ετσι πολλαπλασιαστικά, πρώτα µε τα αισθηµατικά και ερωτικά και τέλος µε την Οικονοµία, πίπτει σκαλί σκαλί η αυτοκρατορία των Ρέκι και µαζί µ αυτή η παραγωγή και η βιοµηχανική βάση της Ιταλίας. Το τελευταίο ρήγµα, το υστερόγραφο και το τέλος αυτής της πανίσχυρης οικογενειοκρατίας. Ο «τυχαίος» θάνατος ενός αθώου που συντελείται σχεδόν ταυτόχρονα µε την πώληση της βιοµηχανίας, την απόφαση της Εµα να εγκαταλείψει την οικογενειακή εστία και την περιφρόνηση του άντρα της, του Τανκρέτι που µε τέσσερις λέξεις την εξοντώνει: Για µένα έχεις τελειώσει!

Η Αισθητική ισοδύναµη µε τη σεναριακή πλοκή. Κάθε εικαστικό «στοιχείο» σε αλληλεξάρτηση αλλά και σε κόντρα µε το επόµενο. Ας πούµε. Από τη µία εντός της µεγαλοαστικής αυτής οικίας, τηρείται µε θρησκευτική προσήλωση η αυστηρή τελετουργία και το πρωτόκολλο στην ιεραρχία. Ετσι τα υποκείµενα λειτουργούν σαν διακοσµητικά «αντικείµενα». Dead men walking. Πλούσιοι και άψυχοι. Με κορυφαία σκηνή, το µαύρο φόρεµα, σαν σάβανο, στο ταραγµένο κορµί της Εµα Ρέκι. Από την άλλη, η ασυµµετρία των σκηνών έξω από την οικογενειακή οικία. Ας πούµε η παγανιστική ερωτική σκηνή ανάµεσα στην Εµα και τον µάγειρα. Κοντά σ αυτά το εξαιρετικό καστ. Λάµπουν τα «νεκρά» πρόσωπα από αρχοντική οµορφιά. Με πρώτη και καλύτερη την Τίλτνα Σουίντον στην καλύτερή της στιγµή, ανώτερη και από το «Μάικλ Κλέιτον» του 2008 για το οποίο είχε λάβει Οσκαρ β γυναικείου ρόλου. Με δεύτερη τη Μαρίζα Μπέρενσον (του 1947) το λαµπερό πλάσµα στην καλύτερη τοιχογραφία του Στάνλεϊ Κιούµπρικ «Μπάρι Λίντον» του 1975. Ολες και όλοι σαν καλοκουρδισµένα όργανα στη συµφωνική ορχήστρα του Λούκα Γκουαντανίνο. Ρισκάρω µια πρόβλεψη. Το «Ιo sono l amore» µέσα στις δέκα καλύτερες αυτής της χρονιάς!