Mayis sikintisi. Τουρκία, 2001. Σκηνοθεσία-σενάριο: Νουρί Μπίλγκε Τσεϊλάν. Ηθοποιοί: Εμίν Σεϊλάν, Μουζαφέρ Οζντεμίρ, Φατμά Σεϊλάν. Διάρκεια: 130 λεπτά.

Ενας άντρας επιστρέφει στο χωριό του για να κινηματογραφήσει τους συγγενείς του σε μια ταινία-έκπληξη από την Τουρκία, που μας αποκαλύπτει έναν πρωτότυπο, ταλαντούχο σκηνοθέτη.

Βραβευμένη από τη Διεθνή Κριτική (FIPRESCI) μας έρχεται, έστω και κάπως καθυστερημένα, η δεύτερη αυτή θαυμάσια ταινία του Νουρί Μπίλγκε Τσεϊλάν (την πρώτη του, επίσης βραβευμένη, «Κάζαμπα» είχαμε την ευκαιρία να δούμε στο φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης 1998). Θέμα της η επιστροφή του Μουζαφέρ στη γενέτειρά του, ένα απομακρυσμένο χωριό, για να γυρίσει μια ταινία με πρωταγωνιστές τους συγγενείς του. Γύρισμα αδιάφορο σε μερικούς (ο πατέρας του αδιαφορεί γιατί πρέπει να φροντίσει τα χωράφια του), πρόκληση σε άλλους αλλά και ανατροπή της ήρεμης, καθημερινής ζωής τους (ο ρέμπελος ξάδερφος ενθουσιάζεται μ' αυτό κι εγκαταλείπει τη δουλειά του, ενώ ο μικρός ανιψιός προσπαθεί να πάρει μέρος παρόλο που πρέπει ταυτόχρονα να διατηρήσει ακέραιο στην τσέπη του ένα αβγό για 40 μέρες για να κερδίσει ένα ρολόι...).

Εκείνο που βασικά ενδιαφέρει τον Τσεϊλάν είναι η σχέση του καλλιτέχνη με τον άνθρωπο, και συγκεκριμένα του κινηματογραφιστή με τα καθημερινά προβλήματα των απλών ανθρώπων και γενικά την κοινωνία γύρω του. Με μια μηχανή που παρακολουθεί ακούραστα αλλά και απαρατήρητα τα πρόσωπα, καταγράφοντας με χιούμορ αλλά και με συμπάθεια προβλήματα και καταστάσεις, σκιτσάροντας με αγάπη και ποιητική διάθεση τη γη και γενικά τη γύρω φύση, τα πουλιά, τα δέντρα (από τις πιο όμορφες σκηνές είναι εκείνη του γέρου που γνωρίζει την ηλικία και την ιστορία του κάθε δέντρου), το ποτάμι, το νερό, τον αέρα, μια χελώνα, με έναν τρόπο σχεδόν ερωτικό που δεν σε αφήνει ασυγκίνητο. Με την ίδια αγάπη, ο Τσεϊλάν φωτογραφίζει τα πρόσωπα, με επίκεντρο τους γονείς του, ιδιαίτερα τον πατέρα του, υπόδειγμα ωριμότητας και σοφίας («ήθελα να γυρίσω μια ταινία για τον πατέρα μου, τη σχέση του με τη γη αλλά και με τους ανθρώπους» μας είχε πει σε πρόσφατη συνέντευξή του), τονίζοντας την αρμονία τους με τη φύση και το περιβάλλον. Μια ταινία που έχει το ρυθμό και τη γεύση της ίδιας της ζωής, που κινείται στο πνεύμα των ταινιών του Ιρανού Αμπάς Κιαροστάμι, δείχνοντας πως ο Νουρί Μπίλγκε Τσεϊλάν είναι ένας σκηνοθέτης σημαντικός για τον κινηματογράφο της πατρίδας του.

Η τέχνη του... τίποτα

Μulti culti το πασχλαλινό 15νθήμερο. Κάναμε Ανάσταση με Ινδία και «Γάμους των μουσώνων», τελειώνουμε με Τουρκία. «Μayis sikintisi» («Τα σύννεφα του Μάη») με σκηνοθέτη τον Νουρί Μπιλγκέ Σεϊλάν. Ένα από τα πιο κρυφά και ποιητικά ατού της χρονιάς.

Νεαρός κουλτουριάρης σκηνοθέτης επιστρέφει στους κάμπους και το χωριό του, προκειμένου να γυρίσει την τελευταία του ταινία. Το αποτέλεσμα; Το... τίποτα μεταμορφώνεται σε Τέχνη και ο καλλιτέχνης μένει ενεός μπροστά σ' αυτό το... Τίποτα. Τι είναι το τίποτα; Το χωριό, το αεράκι, οι μυρουδιές. Όλα αυτά τα... ταπεινά που καταλαμβάνουν την ύπαρξή σου και φρενάρουν το άγχος σου. Όμως, το... τίποτα στη διάλεκτο του σινεμά θα πει «νεκρός χρόνος». Κάθεται κανείς να δει... νεκρούς χρόνους;