Springtime in a Small Town/Xiao cheng zhi chun. Κίνα, 2002. Σκηνοθεσία: Τιαν Ζουανγκζουάνγκ. Σενάριο: Ζουνγκ Α-Τσενγκ. Ηθοποιοί: Γου Ζουν, Ξιν Μπαϊκίνγκ, Ζου Τζινγκφάν, Λου Σισί. 116 λεπτά.

Ο έρωτας, η φιλία, η ζήλια, αλλά και η μοναξιά, μέσα από τις σχέσεις τεσσάρων προσώπων, στην Κίνα του 1946, σε μια δοσμένη με λυρισμό και συγκίνηση ταινία.

Στην Κίνα το 1946, λίγο μετά το τέλος του πολέμου, εκτυλίσσεται η ιστορία της ταινίας του Τιαν Ζουανγκζουάνγκ, πρώην κάμεραμαν και αργότερα σκηνοθέτη του επίμαχου, απαγορευμένου από τη λογοκρισία της χώρας του, «Γαλάζιου χαρταετού» (που πρωτοείδαμε στις Κάνες).

Σ' ένα ρημαγμένο τοπίο, στο άλλοτε μεγαλοπρεπές αλλά τώρα ερειπωμένο μέγαρο της οικογένειας Ντάι, όπου ζουν ο πολύ ασθενικός Λιγιάν, η όμορφη και όλο ζωντάνια σύζυγός του, Γουάν, και η 16χρονη αδερφή του Λιγιάν, Ζίου, φτάνει μια μέρα απροσδόκητα ο Ζανγκ Ζιτσέν, παλιός συμμαθητής του Λιγιάν και τώρα γιατρός στη Σαγκάη, για ν' ανακαλύψει ότι η Γουάν ήταν η αγαπημένη των παιδικών του χρόνων.

Ανακάλυψη που θα φέρει στην επιφάνεια παλιά πάθη, προκαλώντας τη ζήλια στον Λιγιάν και την αδερφή του.

Δέκα σχεδόν χρόνια μετά το «Γαλάζιο χαρταετό», ο Ζουανγκζουάνγκ επιστρέφει με μια όμορφη, ελεγειακή ταινία, που φέρνει στο νου την «Ερωτική επιθυμία» του Γουόνγκ Καρ-Γουάι.

Η επιλογή της άνοιξης καθορίζει τη συμπεριφορά των τεσσάρων πρωταγωνιστών του αλλά και την όλη σκηνοθετική προσέγγιση.

Τα χρώματα, έντονα στις σκηνές στον κήπο του Λιγιάν (όπου ο ασθενικός ήρωας δείχνει να ξαναγεννιέται), μουντά στις σκηνές στους εξωτερικούς χώρους, όπου τονίζονται οι καταστροφές και η όλη φρίκη του πολέμου (μαζί και η εκπληκτική σκηνή της βόλτας των τεσσάρων προσώπων στη γύρω περιοχή), η όλη ατμόσφαιρα (η φωτογραφία είναι του Μαρκ Λι Πινγκ-Μπινγκ, συνεργάτη του Γουόνγκ Καρ-Γουάι), που σχολιάζει με λεπτότητα τα αισθήματα και τη συμπεριφορά των προσώπων, η σύνθεση των πλάνων και οι πολύ καλές ερμηνείες, μαζί με έναν ιδιαίτερα προσεγμένο διάλογο, δημιουργούν τη γοητεία εκείνη, που, παρά τον ηθελημένα αργό ρυθμό της σκηνοθεσίας, καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον του θεατή από το πρώτο ώς το τελευταίο πλάνο.

Ο Τσέχωφ στην Κίνα

Σύγκριση πρώτου μεγέθους. Ο Σκορσέζε στη διαπασών του Χόλιγουντ, ο Ζουανγκζουάνγκ (άντε να το προφέρεις) στον ψίθυρο του Τσέχωφ.

Το «Spring time in a small town» (Ανοιξη στη μικρή πόλη) έφυγε τον περασμένο Σεπτέμβριο με το Χρυσό Λιοντάρι ενός εκ των δύο διαγωνιστικών τμημάτων της Βενετίας. Χωρίς υποστήριξη, χωρίς φανφάρες, χωρίς μεγάλα ονόματα, χωρίς μάχες και χωρίς δράμι από τίγρεις και αυθεντικές πολεμικές τέχνες. Παρ' όλα αυτά, ανάγκασε τους πάντες να υποκλιθούν σε μια σκηνοθεσία που ξαναβάζει το νερό στο αυλάκι. Το σινεμά είναι ο κόσμος των εικόνων. Αν οι εικόνες δεν μιλάνε από μόνες τους, τότε το σινεμά έχει ανάγκη από τα δεκανίκια μιας ραδιοφωνικής εκπομπής. Αυτός ο ακαταπόνητος, τελειομανής πρωτομάστορας του κινέζικου κινηματογράφου, αυτός ο αιρετικός του «Βlue kite», είναι ένας από τους πιο επιδέξιους βελονιστές της υφηλίου.

Βελονιστής δύο όψεων. Από τη μια εξημερώνει το νευρικό σύστημα των αγχωμένων θεατών και από την άλλη, με τη δεύτερη όψη της βελόνας του, κεντάει ένα από τα πιο κομψά και περίτεχνα στολίδια της σύγχρονης οθόνης. Και, όπως συμβαίνει σ' αυτές τις περιπτώσεις, τα κεντήματα, οι κραδασμοί, οι συγκρούσεις και οι αλληγορικές διαπλεκόμενες σχέσεις είναι σχεδόν αόρατες διά γυμνού και αλλοτριωμένου οφθαλμού. Είναι από τις ταινίες που ανάγουν τα ημιτόνια, τον ψίθυρο και το θρόισμα ενός μικροσκοπικού φύλλου σε ύψιστη Τέχνη. Ο αριστοτεχνικός μικρόκοσμος των αδιόρατων αισθημάτων και το ερωτικό παιχνίδι της σκιάς με το φως.

Το στόρι - όπως και στον «Θείο Βάνια» - είναι εκτάσεως μιας κουταλιάς. Ο νεαρός αφέντης ενός καταρρέοντος αρχοντικού, σε μια επαρχία της αχανούς Κίνας, τραμπαλίζεται μεταξύ ακινησίας και κάποιας σπάνιας και αθεράπευτης ασθένειας. Η γυναίκα του, που κοιμάται χώρια απ' αυτόν, εξαντλείται στα καθήκοντα ενός φεουδαρχικού πρωτοκόλλου. Η ζωή τους ένα διαρκές φθινόπωρο. Οι σχέσεις τους μια άγραφη σύμβαση. Η επαφή τους μια απαράβατη τελετουργία. Ώσπου ένας φίλος, ένας γιατρός από την πόλη, από τη Σαγκάη, χτυπάει την πόρτα και σπάει τη μονοτονία. Και το ερώτημα που μπαίνει και διαρκώς αιωρείται, σαν το μεταξένιο θρόισμα ενός αιχμηρού εκκρεμούς πάνω από τον λεπτό λαιμό ευγενών ανθρώπων, είναι ένα και αποκαλυπτικό: Άραγε, το Νέο (ο γιατρός) είναι αληθινό, ευδιάκριτο και θεραπευτικό;

Ο μοναδικός οδηγός ανάγνωσης αυτού του Τσεχωφικού, αδιέξοδου δράματος που λαμβάνει χώρα λίγο πριν από την ποταμιαία επέλαση των συντρόφων του Μάο, είναι η εικονοπλασία. Ο άγνωστος διευθυντής φωτογραφίας, με το περίπλοκο όνομα Μαρκ Λι Πινγκ-μπινγκ μεταμορφώνει τα χρωματικά ημιτόνια σε ένα από τα ογκωδέστερα και πλουσιότερα λεξικά της κινηματογραφικής γλώσσας. Το φόντο των ηρώων έχει τη λάμψη της χαραυγής, αλλά η φωτογραφική απεικόνιση των ανθρώπων είναι τόσο σκοτεινή όσο και η σκιά. Με άλλα λόγια, η Ιστορία προχωράει αλλά οι άνθρωποι, τα υποκείμενα, εξακολουθούν να βιώνουν και να βυθίζονται στα μικρά, καθημερινά τους προβλήματα. Απλή αλήθεια, κεντημένη με την τελετουργική προσήλωση που αρμόζει σ' ένα αντιπροσωπευτικό δράμα δωματίου. Υποκλίνομαι. Η σκηνοθεσία αυτού του Κινέζου πετάει στα σκουπίδια τα 9/10 των ταινιών που είδα τα τελευταία χρόνια!