Thirteen Conversations About One Thing. ΗΠΑ, 2002. Σκηνοθεσία: Τζιλ Σπρέτσερ. Σενάριο: Κάρεν & Τζιλ Σπρέτσερ. Ηθοποιοί: Μάθιου ΜακΚόναχι, Τζον Τορτούρο, Κλέα Ντιβάλ, Εϊμι Ερβινγκ, Αλαν Αρκιν, Μπάρμπαρα Σούκοβα. 94 λεπτά.

Τέσσερις συναρπαστικές ιστορίες γύρω από τη μοναξιά, την τύχη και την ευτυχία, σκηνοθετημένες με σιγουριά, ευρηματικότητα και δεξιοτεχνία. Εξοχες όλες οι ερμηνείες.

Με τα καθημερινά, σημαντικά ή ασήμαντα συμβάντα, που διομορφώνουν τη ζωή ενός ανθρώπου σε μια μεγαλούπολη, μέσα από τέσσερις σύγχρονες ιστορίες, καταπιάνεται στην ταινία της αυτή η Τζιλ Σπρέτσερ, με βάση ένα σενάριο που έγραψε η ίδια μαζί με την αδερφή της Κάρεν (συνεργάτιδά της και στην πρώτη της ταινία Clockwatchers). Η ταινία αρχίζει με τη Σπρέτσερ να μας παρουσιάζει τα διάφορα πρόσωπα της ταινίας: τον καθηγητή των φυσικών (Τορτούρο) με τη γυναίκα του (Ερβινγκ), ένα νεαρό εισαγγελέα (ΜακΚόναχι) και έναν τύπο που συναντά στο μπαρ (Αρκιν) και που του μιλάει με ειρωνεία για την τύχη και την ευτυχία, και μια νεαρή καθαρίστρια (Ντιβάλ), θύμα απρόσεκτης οδήγησης του ειααγγελέα. Πρόσωπα που μπλέκονται σε αναπάντεχες, συχνά τραγικές, περιπέτειες, όπου η τύχη και το πεπρωμένο παίζουν το δικό τους, αναπόφευκτο ρόλο.

Η σκηνοθέτρια αφηγείται παράλληλα τις ιστορίες τους, άλλοτε στο παρόν, άλλοτε στο παρελθόν με φλας-μπακ, κι άλλοτε στο μέλλον με φλας-φόργουορντ, φέρνοντας στο νου ταινίες όπως το «Pulp Fiction» του Ταραντίνο και «Memento» του Κρίστοφερ Νόλαν αλλά και συγγραφείς όπως ο Μπόρχες. Ιστορίες δραματικές, αινιγματικές, με εκπλήξεις και ανατροπές, που η Σπρέτσερ σκηνοθετεί με μαεστρία, στήνοντας πυκνές, πολύπλοκες σκηνές, κι όπου πίσω από τα ευρήματα και τη δεξιοτεχνία, ανακαλύπτεις αργά αλλά σταθερά βαθύτερα αισθήματα και στόχους.

Είσαι αυτό που δίνεις

Μέχρι τώρα θαυμάζαμε τις επιδόσεις του αρσενικού διδύμου Τζόελ και Ίθαν Κόεν. Ελπίζω από τώρα - μετά την κατάθεση αυτής της απρόβλεπτης, ουμανιστικής και έξοχα οργανωμένης σύνθεσης με τον τίτλο «Τhirteen conver-sations about one thing» - «Δεκατρείς απόψεις για την ευτυχία» - να αποκτήσουμε στο μέλλον και ισοδύναμο θηλυκό δίδυμο με τα ονόματα Τζιλ και Κάρεν Σπρέτσερ. Κορίτσια με μυαλό και ταλέντο, που θα ζήλευε ακόμα κι αυτός ο Ρόμπερτ Όλτμαν!

Αναφέρω τον Όλτμαν, διότι η τεμαχισμένη αφήγηση των πέντε ιστοριών παραπέμπει στα «Στιγμιότυπα» (Shortcuts). Και όχι μόνο παραπέμπει αλλά τα... διορθώνει και από πάνω. Υπερβολικό; Καθόλου. Και εξηγώ γιατί: η Ζωή - λένε η Τζιλ και η Κάρεν - λειτουργεί σαν διορθωτικός μηχανισμός. Είσαι αυτό που δίνεις και παίρνεις πίσω αυτό που αξίζεις. Επομένως, από κάθε δράμα και από κάθε απρόβλεπτο τραγικό γεγονός, ανοίγει ένα μικρό μονοπάτι προς την αποκατάσταση και την ευτυχία. Με άλλα λόγια, η καταστροφή φέρνει χαρά και η χαρά λύπη. Η διαλεκτική της καθημερινότητας και των ανθρώπινων σχέσεων. Κάθε χαρακτήρας αυτών των ιστοριών λειτουργεί σαν αποκωδικοποιητής των βασικών μοντέλων του ανθρώπινου είδους. Ας πούμε: η υπεροψία ενός φιλόδοξου και υποψήφιου γιάπη θεραπεύεται από ένα θανατηφόρο ατύχημα. Εκ λάθους πέφτει πάνω σε ανθρώπινο... όγκο και, στη συνέχεια, αφού πρώτα εγκαταλείψει αβοήθητο το θύμα του, αρχίζει να βουρλίζεται από τις τύψεις του. Κάθε μικρό ή μεγάλο γεγονός ανοίγει μια πληγή και κάθε πληγή μετασχηματίζει το περιεχόμενο της ζωής μας. Τίποτα δεν είναι όπως χθες και τίποτα δεν προμηνύει τις επερχόμενες αλλαγές.

Οχυρωμένοι πίσω από τις πεποιθήσεις μας πορευόμαστε στον στίβο με τα συγκρουόμενα αυτοκινητάκια. Για παράδειγμα, η περίπτωση ενός ασφαλιστή. Επαγγελματικά είναι αποκαταστημένος στη θέση του προϊσταμένου μιας μικρής υπηρεσίας. Όμως ιδιωτικώς μετράει ένα διαζύγιο και έναν γιο που ρίχνει στον οργανισμό του τόνους ηρωίνης. Με την εξουσία της θέσης του διαπράττει έναν... φόνο. Επειδή, λοιπόν, δεν τά 'χει καλά με τον εαυτό του, φτάνει στο σημείο να απολύσει έναν υφιστάμενό του επειδή εκείνος τά 'χει καλά με τον δικό του και επειδή η ευτυχία είναι ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του! Φθονούμε αυτό που δεν έχουμε και επειδή δεν μπορούμε να το αποκτήσουμε είμαστε ικανοί να το αφαιρέσουμε από τους άλλους. Ψέματα; Η ταινία των αδελφών Σπρέτσερ διαθέτει όλες εκείνες τις αρετές που σπανίως συναντάει κανείς στον κινηματογράφο. Σοβαρότητα στην επεξεργασία του υλικού, ευαισθησία στην αντιμετώπιση των ηρώων και χαμηλόφωνη στους τόνους. Σενάριο, σκηνοθεσία, ερμηνείες λειτουργούν με την ίδια πνοή. Ο ένας καλύπτει τα νώτα του άλλου και όλοι μαζί για τον ίδιο στόχο. Και επειδή όλο το παιχνίδι πέφτει στους ώμους των ερμηνευτών, πρέπει να αναφέρω (αξιολογικά) τα ονόματά τους: Αλαν Αρκιν, Μάθιου ΜακΚόνεχι, Τζον Τορτούρο, Κλέα Ντιβάλ και Έιμι Ίρβινγκ. Και, για να τελειώνω, κόβω τον σβέρκο μου για ένα πράγμα: διστακτικά θα μπείτε, με θαυμασμό θα βγείτε. Θυμηθείτε με!