Εννέα ζωές

Nine Lives. ΗΠΑ, 2005. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ροντρίγκο Γκαρσία. Ηθοποιοί: Σίσι Σπέισεκ, Ρόμπιν Ράιτ Πεν, Χόλι Χάντερ, Γκλεν Κλόουζ, Ντακότα Φάνινγκ, Κάθι Μπέικερ, Μόλι Πάρκερ, Ελπίδια Καρίγιο. 110 λεπτά.

Στιγμιότυπα από τα προβλήματα εννιά γυναικών μέσα από εννιά ιστορίες που ο Ροντρίγκο Γκαρσία αφηγείται με φροντίδα, ανθρωπιά και συγκίνηση. Εξαιρετικές όλες οι ερμηνείες.

Μια ξεχωριστή ταινία από το φεστιβάλ ανεξάρτητου κινηματογράφου του Σάντανς. Εννιά ιστορίες, γύρω από εννιά γυναίκες, με την κάθε ιστορία, που δεν διαρκεί περισσότερο από 12 λεπτά, να καλύπτει τον πραγματικό χρόνο διάρκειας, με τους ηθοποιούς συχνά να μπαίνουν σε άλλες ιστορίες, είτε ως ίδιοι χαρακτήρες είτε σε άλλους ρόλους - δεν είναι τυχαίο που τόσο τα θέματα όσο και η σπονδυλωτή μορφή της ταινίας τράβηξαν το ενδιαφέρον του Αλεχάντρο Γκονζάλεζ Ιναρίτου («21 γραμμάρια») που έκανε την παραγωγή της ταινίας.

 Οι εννιά γυναίκες της ταινίας δείχνουν να είναι παγιδευμένες σε διάφορες δυσκολίες και προβλήματα -συχνά τραγικά- της ζωής, που ο σκηνοθέτης Ροντρίγκο Γκαρσία (γιος του συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές) εντοπίζει από την πρώτη κιόλας ιστορία του (εκείνη της φυλακισμένης Σάντρα, που εξεγείρεται όταν, εξαιτίας βλάβης του τηλεφώνου, δεν μπορεί να μιλήσει στην κόρη της στη διάρκεια της επίσκεψής της), πλησιάζοντας τους χαρακτήρες του με αγάπη και φροντίδα.

Η κάθε ιστορία παρουσιάζει το δικό της πρόβλημα αναγκάζοντας κάποια στιγμή τους χαρακτήρες να αποδεχτούν την αλήθεια, με τον Γκαρσία να κινηματογραφεί το κάθε ένα από τα εννιά επεισόδια μέσα από μια μοναδική λήψη, με τον κάμεραμάν του ν' ακολουθεί, σε τράβελινγκ, με την κάμερα στον ώμο, το κύριο πρόσωπο του κάθε επεισοδίου. Στο επεισόδιο στο σούπερ μάρκετ, δυο παλιοί εραστές, ένας άντρας (Τζέισον Αϊζακς) και μια γυναίκα (εξαιρετική η Ρόμπιν Ράιτ Πεν), τώρα παντρεμένοι με άλλους και με τη γυναίκα να είναι έγκυος, συναντιούνται ύστερα από χρόνια, αφήνοντας να φανεί πως δεν έχουν ξεχάσει ο ένας τον άλλο, προσπαθώντας μάταια να δώσουν κάποια λύση στο αδιέξοδό τους - θέλουν να αρχίσουν και πάλι να συναντιούνται αλλά δεν το αποφασίζουν.

Σ' ένα άλλο επεισόδιο, η Σίσι Σπέισεκ (που έχουμε κιόλας δει σε προηγούμενο επεισόδιο) φτάνει σ' ένα μοτέλ για να περάσει τη νύχτα με τον εραστή της (Αϊνταν Κουίν) και την τελευταία στιγμή, χάρη σ' ένα γεγονός που διαδραματίζεται σε γειτονικό δωμάτιο, αποφασίζει να φύγει. 'Η, όπως στο τελευταίο επεισόδιο, με την Γκλεν Κλόουζ να φτάνει με το κοριτσάκι της (Ντακότα Φάνινγκ) για επίσκεψη σ' ένα νεκροταφείο, για να καταλήξει σ' ένα από τα πιο απρόσμενα και εκπληκτικά φινάλε που είδαμε πρόσφατα.

Είναι ακριβώς αυτές οι μικρολεπτομέρειες που έχουν σημασία στην ταινία και που της δίνουν την πρωτοτυπία της. Ο Γκαρσία έφτιαξε μια πολύ ανθρώπινη και συγκινητική ταινία, με πορτρέτα εννιά ζωντανών γυναικών που, παρά τις μικρές σε διάρκεια ιστορίες τους, τις γνωρίζεις τόσο που καταφέρνουν να σε παρασύρουν στα προβλήματά τους.

Aιχμάλωτοι του φορμαλισμού

Ο Pοντρίγκο Γκαρσία είναι υιός του μάγου Γκαμπριέλ Γκαρσία Mάρκες. Μετά το κατακλυσμιαίο λογοτεχνικό κύμα της Λατινικής Αμερικής, ακολούθησε το κινηματογραφικό από Αργεντινή, Βραζιλία, Μεξικό, Κούβα, Χιλή, Κολομβία με ονόματα βεληνεκούς Βάλτερ Σάλες, Ινιαρίτου, Γκαρσία. Σε κάθε φεστιβάλ διεκδικούν μία θέση στην πεντάδα των καλύτερων ταινιών. Ανήσυχο το μισό ημισφαίριο της Αμερικής. Τα ονόματα των ηγετών (του Τσάβες ας πούμε) είναι απλώς τα δαχτυλικά αποτυπώματα αυτής της πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής. Από κάτω το καζάνι βράζει. Επόμενο ήταν οι ατμοί να αναστατώσουν και τη φαντασία των σκηνοθετών.

Το πλεονέκτημα των Λατινοαμερικανών είναι η αποικιοκρατία και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός. Απίστευτη διαλεκτική των αντιθέτων. Το κακό (η μπανανία) σπρώχνει το καλό (δημιουργία). Οι Λατινοαμερικάνοι μπούχτισαν από το american dream. Το ξεφλουδίζουν, το τρώνε, το αφοδεύουν. Οι έμφυτες ικανότητες των κατατρεγμένων λαών να αφομοιώνουν και οργανικά να ενσωματώνουν ξένες επιρροές είναι μοναδικές. Έτσι υπάρχουν, έτσι πορεύονται, έτσι αντιστέκονται, έτσι και οι Λατινοαμερικανοί με το σινεμά. Αφομοίωσαν την αμερικανική, κλασική γραφή και αφού την «πείραξαν» - όπως οι DJ's τη μουσική - τη σφράγισαν με τη δική τους προσωπικότητα.

Το παράδειγμα των «Nine lives» (Εννέα ζωές) του Κολομβιανού Ροντρίγκο Γκαρσία είναι από τα πιο χαρακτηριστικά. Πρώτον, υιοθετεί τη δομή της σπονδυλωτής ταινίας (shortcuts). Δεύτερον, υιοθετεί, ενσωματώνει και αναπαράγει τον νατουραλισμό, όπως ακριβώς κάνουν οι Αμερικανοί. Απόδειξη οι ερμηνείες πασίγνωστων Αμερικανών ηθοποιών που έσπευσαν να καταταγούν στην πολυπληθή ομάδα του Κολομβιανού (Γκλεν Κλόουζ, Σίσι Σπέισεκ, Χόλι Χάντερ, Τζο Μαντένια, Άινταν Κουίν). Και τρίτον, «πειράζει» τον αμερικανικό νατουραλισμό χρησιμοποιώντας την αισθητική του μονοπλάνου, χαρακτηριστικό στοιχείο ευρωπαϊκού προσανατολισμού.

Εν ολίγοις, δεκάλεπτες μικρές ιστορίες (όσο διαρκεί ένα μονοπλάνο) εννέα γυναικών. Έτσι, ο Γκαρσία από τη μια αξιοποιεί την ψευδαίσθηση του αμερικανικού νατουραλισμού και από την άλλη την ενσωματώνει στη δική του προσωπική αισθητική, αφαιρώντας απ' αυτή τη γραφή των λευκών, την επεξεργασία του μοντάζ. Όπως κάνει και ο Αγγελόπουλος δηλαδή. Τα πλάνα μέσα σε μια ενιαία σκηνή, χωρίς την τεχνική παρεμβολή του μοντάζ. Για να ολοκληρωθεί όμως ο πειραματισμός και να μετασχηματιστεί σε ζωντανό οργανισμό, ανοικτό στον θεατή, δηλαδή τη ζωή, απαιτείται και ένα αντίστοιχο, δυνατό περιεχόμενο. Το ένα χωρίς το άλλο είναι μισός άνθρωπος.

Έτσι φτάνουμε στην ουσία. Με την εξαίρεση του «επεισοδίου» στην κηδεία, όπου η πρώην ερωμένη ενός κωφάλαλου κάνει έρωτα μαζί του στην κηδεία της γυναίκας του, όλες οι άλλες ιστορίες τραμπαλίζονται μεταξύ φθοράς, αφθαρσίας και κοινοτοπίας με άξονα τη βολική συνταγή «μικρές αλήθειες». Μια φυλακισμένη μάνα δεν μπορεί να μιλήσει με το παιδί της λόγω τεχνικής βλάβης της τηλεφωνικής ενδοεπικοινωνίας. Μια παντρεμένη, έγκυος, συναντάει στο σούπερ μάρκετ το πρώην εραστή της, παντρεμένο κι αυτόν. Μια μικρή μαύρη, κακοποιημένη σεξουαλικά από τον πατριό της, τον περιμένει με το περίστροφο στο χέρι για να τον εκδικηθεί κοκ. H σούμα απλή. Υπόδειγμα φόρμας, υπόδειγμα καθοδήγησης ηθοποιών, αλλά στο σενάριο, υπόδειγμα βαρύγδουπων, καθημερινών στιγμών. Ο Ροντρίγκο Γκαρσία βρήκε το μονοπάτι αλλά δεν βρήκε τον τελικό προορισμό. Σημάδι των καιρών. Ξέρουμε σινεμά αλλά δεν έχουμε να πούμε πολλά. Δεν πειράζει, μιαν άλλη φορά!