There will be blood. ΗΠΑ, 2007. Σκηνοθεσία-σενάριο: Πολ Τόμας Αντερσον. Ηθοποιοί: Ντάνιελ Ντέι-Λούις, Πολ Ντέινο, Κέβιν Τζ. Ο' Κόνορ, Κιάραν Χάιντς, Ντίλον Φρίζιερ. 158 λεπτά.

Το αμερικανικό όνειρο και η καταστροφική πορεία του είναι στο στόχαστρο της εξαιρετικής, ταινίας του Πολ Τόμας Αντερσον, με τον Ντάνιελ Ντέι-Λούις συγκλονιστικό στο ρόλο του πετρελαιά, στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα, που θυσιάζει τα πάντα στον αγώνα του για επιτυχία.

Σε βιβλία όπως «Η ζούγκλα» και «Oil!» ο μεγάλος Αμερικανός συγγραφέας Απτον Σίνκλερ καταπιάνεται, πάντα μέσα από μια καθαρά πολιτική ματιά (που συχνά τον έφερε σε σύγκρουση με το κατεστημένο), με τους τυχοδιώκτες εκείνους που έφτιαξαν τη σύγχρονη Αμερική, διαστρεβλώνοντας στην πορεία τους την ιδέα του αμερικανικού ονείρου. Το «Oil!» στάθηκε πηγή έμπνευσης για τον Πολ Τόμας Αντερσον που κατάφερε να φτιάξει μια επικών διαστάσεων ταινία, με επίκεντρο το πορτρέτο του Ντάνιελ Πλέινβιου (εξαιρετικός στο ρόλο ο Ντάνιελ Ντέι-Λούις), ενός μεταλλωρύχου και στη συνέχεια πετρελαιά, στην Αμερική στις αρχές του 20ού αιώνα, πορτρέτο που φέρνει στο νου εκείνο του μεγιστάνα του Τύπου στην ταινία «Ο πολίτης Κέιν» του Ορσον Γουέλς.

Ο Αντερσον, βραβευμένος με το Οσκαρ και τη Χρυσή Αρκτο της Μπερλινάλε για την ταινία του «Μανόλια», καταγράφει με εικαστικά έξοχες σκηνές την άνοδο του διεφθαρμένου πετρελαιά και τις συγκρούσεις του με διάφορα πρόσωπα, ιδιαίτερα με το φανατικό ευαγγελιστή ιεροκήρυκα Ελάι Σάντεϊ (άλλη πολύ καλή ερμηνεία από τον Πολ Ντέινο), σκιαγραφώντας με οξυδέρκεια το πορτρέτο του πρωταγωνιστή του, πορτρέτο που καλύπτει περίπου 30 χρόνια της ζωής του. Ο Πλέινβιου του Ντέι-Λούις είναι πρόσωπο αδίστακτο, που δεν σταματά μπροστά σε τίποτα, είναι έτοιμος να εκμεταλλευτεί και να ξεγελάσει όλους και όλα, ακόμη και, από την παιδική του κιόλας ηλικία, το θετό του γιο («αν φτιάξεις δική σου εταιρεία», του λέει όταν μεγαλώνει, «τότε είσαι ανταγωνιστής μου»), στην επιδίωξή του να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα. Τελικά θα παραμείνει μόνος, με τις σκηνές του φινάλε να θυμίζουν έντονα εκείνες του αποκλεισμένου στον «πύργο» του Κέιν. Αν όμως θεματικά η ταινία θυμίζει τον «Πολίτη Κέιν», εικαστικά στο νου φέρνει την κλασική «Απληστία» του Στροχάιμ, με τις σκηνές του Πλέινβιου στην έρημο του Τέξας να φέρνουν στο νου παρόμοιες σκηνές του πρωταγωνιστή στην ταινία του Στροχάιμ. Με την ταινία του αυτή, ο Αντερσον έφτιαξε το πιο τολμηρό και ώριμο έργο του, δοσμένο με επική πνοή που φέρνει στο νου τον κινηματογράφο του Τζον Φορντ.

Έπος γραμμένο με αίμα

Ο Ντάνιελ Πλέινβιου (Ντάνιελ Ντέι Λιούις) είναι πρόγονος του Νώε Κρος (Τζον Χιούστον), μιας βιβλικής φυσιογνωμίας που όριζε το νερό της Καλιφόρνιας, ο πατέρας της κόρης της κόρης του, ο καταραμένος ήρωας στην «Τσαϊνατάουν» του Ρομάν Πολάνσκι. Όταν ο αμερικανικός ρεαλισμός συναντάει το ευρωπαϊκό μυαλό, τότε αριστούργημα γραμμένο με αίμα! Η συντριπτική πλειοψηφία παραγωγής Μade in USΑ, χαμηλά, πολύ χαμηλά, σχεδόν στον πάτο, χωρίς πρωτοτυπία και πάντα στα ίδια τα γνωστά, ασήμαντα και φτηνά. Όμως η πρωτοπορία πολύ ψηλά. Η απόσταση ανάμεσα στα πρώτα και τα δεύτερα όσο περίπου χωρίζει το ρετιρέ από τα έγκατα ενός ουρανοξύστη. Δύο κόσμοι χωριστά. Η ελίτ και η πλέμπα. Όταν πριν από δέκα χρόνια έπεσα πάνω σε ένα απίστευτο ρεσιτάλ σκηνοθεσίας που έμοιαζε σαν ο φακός να χορεύει με την Πλισέτσκαγια και όταν έμαθα πως ο τύπος, που υπογράφει αυτό το αριστοτέχνημα με τον τίτλο «Βoogie Νights» (Ξέφρενες νύχτες), ήταν μόλις 27 ετών, έμεινα με το στόμα ανοικτό. Από τόσο νωρίς τόσο ψηλά; Μα τι θα κάνει στα τριάντα του; Τον «Πολίτη Κέιν»; Ναι τον «Citizen Ρlainview». Η γενιά των σημερινών εξηνταεβδομηντάρηδων καμαρώνει με τον Όρσον Ουέλς. Η γενιά των τριαντάρηδων μπορεί να καμαρώνει με τον Πολ Τόμας Άντερσον. Ένα αδύνατο, μεσαίου ύψους, παλικάρι που όταν πριν από εννιά χρόνια - με την ευκαιρία της «Μανόλιας»- τον ρώτησα στο Βερολίνο ποιος είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης, με άφησε στον τόπο, λέγοντάς μου «Οι αδελφοί Νταρντέν», οι Βέλγοι της «Ροζέτας»! Η δαιμόνια δεξιοτεχνία του Πολ Τόμας Άντερσον είναι η πλήρης αναίρεση του Κουέντιν Ταραντίνο και το οριστικό γκρέμισμα του Μάρτιν Σκορσέζε. Κι αυτό γιατί είναι ενσωματωμένη στο μυαλό. Γιατί είναι όχημα και όχι αυτοσκοπός. Γιατί η αισθητική του εμπεριέχει νοήματα και όχι μόνο ναρκισσιστικά εικονογραφήματα. Όπως ακριβώς με τον Όρσον Ουέλς στο «Citizen Cain». Το μολύβι γράφει καλλιγραφία με σκέψη. Το εξηγώ για να μην Πρώτο, μινιμαλισμός σε μια επική τοιχογραφία του «Ηow the West was won» (1962- Τζον Φορντ και Χένρι Χαθαγουέι). Δηλαδή, αντί για πλήθη και στίφη, μόνο ένας ο πρωταγωνιστής αυτής της ορμητικής εφόδου στο χρήμα και την απληστία. Αντί για χιλιάδες κομπάρσους, μόνο μια χούφτα νοματαίοι. Αντί για εκατοντάδες φόνους και χιλιάδες επελάσεις, μόνο τέσσερις φόνοι. Αντί για χάμπουργκερ το φιλέτο. Γι΄ αυτό η αναίρεση του Ταραντίνο. Γι΄ αυτό το γκρέμισμα του πληθωρικού και παμφάγου Σκορσέζε. Ουκ εν τω πολλώ το ευ. Κάτι που οι Αμερικανοί δεν ξέρουν, κάτι που ο Πολ Τόμας Άντερσον γνωρίζει και μαστορεύει. Γι΄ αυτό ψηφίζει αδελφούς Νταρντέν. Πάμε παρακάτω. Δεύτερο, Καρλ Ντράγιερ, δηλαδή αυστηρός προτεσταντισμός. Υπάρχει λόγος. Ουσιώδης, καταλυτικός. Τι είναι ο Ντάνιελ Πλέινβιου; Ένας φανατικός. Φανατικός με το πουγκί του. Φανατικός με την απληστία του. Φανατικός εναντίον της κοινωνίας του. Φανατικός εναντίον κάθε συνανθρώπου του. Φανατικός με το συμφέρον του. Έτσι κατακτήθηκε η Δύση. Αυτός η κινητήρια δύναμη του άπληστου αμερικανικού καπιταλισμού. Αυτή η παγκοσμιοποίηση. Ο Πλέινβιου είναι ταυτόχρονα ο Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν (Στρίντμπεργκ), ο Κέιν (Όρσον Ουέλς) και ο Νώε Κρος (Ρομάν Πολάνσκι). «Μα τα έχεις όλα, τι άλλο θέλεις να αγοράσεις;», ρωτάει ο Τζακ Νίκολσον τον Τζον Χιούστον στο «Τσαϊνατάουν» του Ρομάν Πολάνσκι. Κι εκείνος, με βιβλικό ύφος, απαντάει «Τhe future mister Gittes». Το μέλλον! Έτσι ο φανατισμός συναντάει τον πυρήνα του φονταμενταλισμού. Ποια η ουσιώδης διαφορά ανάμεσα σ΄ ένα παμφάγο, οραματιστή, μισάνθρωπο, πρωτοπόρο του καπιταλισμού και σ΄ ένα εξίσου φανατικό του Τζιχάντ; Καμία. Γι΄ αυτό ο Πολ Τόμας Άντερσον επαναφέρει στο άνυδρο, αμερικανικό τοπίο του 1990, τον Καρλ Θίοντορ Ντράγιερ (1989-1968), τον δημιουργό της «Γερτρούδης», του «Λόγου» και των «Παθών της Ζαν Ντ΄ Αρκ». Η θρησκευτική αυστηρότητα του Δανού σκηνοθέτη, ο πιο αρμόδιος πιλότος να προσγειώσει το σκάφος στην καρδιά της Ν. Υόρκης. Μοναδικός θεός του Πλέινβιου είναι το χρήμα. Μοναδικός θεός της ανεγκέφαλης μάζας είναι ο θεός. Τα ετερόκλητα έλκονται. Δύναμη του Πλέινβιου η θρησκευτική του προσήλωση στην απληστία. Μέσον του «πατάω επί πτωμάτων για το χρήμα». Σύμμαχός του, η πλέμπα της θρησκοληψίας. Απλό. Το βλέπουμε να συμβαίνει και σήμερα. Ο κυνισμός, το πλιάτσικο και ο ασυγκράτητος ιμπεριαλισμός του Μπους, βολεύονται και εκτοξεύονται με εφαλτήριο τον Ευαγγελισμό. Ο πουριτανισμός με την πορνεία. Το χρήμα με την φτώχεια. Το ένα φέρνει το άλλο και τα δύο μαζί δουλεύουν για το ίδιο σύστημα! Με δυο λόγια: Μέσα σε κάτι λιγότερο από δέκα χρόνια, και αφού πρώτα χώνεται βαθιά στην τρύπα ψάχνοντας χρυσάφι, ο Ντάνιελ Πλέινβιου ανακαλύπτει πηγάδια μαύρου χρυσού στην Καλιφόρνια των αρχών του αιώνα. Πατώντας επί πτωμάτων και στέλνοντας μακριά του τον γιο του που κουφάθηκε από τις ανατινάξεις και τον δυναμίτη, καταφέρνει τους χωρικούς να ξεγελάσει και έναντι φραγκοδίφραγκων τα κτήματά τους ν΄ αρπάξει. Περίπου- λέειη Standard Οil έγινε με τόσα λεφτά όσα χρειάστηκαν ν΄ αγοραστούν τεράστιες, άνυδρες εκτάσεις. Δέκα χιλιάδες δολάρια ο γίγαντας!