Izganie/The banishment. Ρωσία, 2007. Σκηνοθεσία-σενάριο: Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ. Ηθοποιοί: Αλεξάντερ Μπαλούεφ, Κονσταντίν Λαβρονένκο, Μαρία Μπονβί. 150 λεπτά.

Τα υπαρξιακά προβλήματα μιας αποξενωμένης οικογένειας, η οποία έχει καταφύγει κάπου στην επαρχία, σε μια εικαστικά όμορφη ταινία.

Στην ταινία του «Αποξένωση», ο Ρώσος σκηνοθέτης Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ, δημιουργός της βραβευμένης ταινίας «Η επιστροφή» (Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας 2003), παρουσιάζει μια ελεύθερη διασκευή του ημιαυτοβιογραφικού βιβλίου του Γουίλιαμ Σαρόγιαν «The laughing matter», γύρω από την ερωτική τραγωδία ενός αποξενωμένου ζευγαριού. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας εκτυλίσσεται σ' ένα απομονωμένο στην εξοχή σπίτι, σε μια ακαθόριστη χώρα (στοιχείο στο οποίο επιμένει ο σκηνοθέτης), όπου καταφεύγει ο άντρας με την έγκυο γυναίκα και τα δυο μικρά παιδιά τους, κι όπου η γυναίκα του εξομολογείται πως το παιδί που περιμένει δεν είναι δικό του.

Η αποξένωση χειροτερεύει με την έκτρωση στην οποία υποβάλλει τη σύζυγο ο άντρας, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί η συγχώρεση, με τον Ζβιαγκίντσεφ να παραλληλίζει τα δρώμενα με διάφορα θρησκευτικά σύμβολα (αναφορές στη Βίβλο καθώς και στον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου» του Ντα Βίντσι). Ο Ζβιαγκίντσεφ χρησιμοποιεί την ιστορία του για να μας μιλήσει για τις ανθρώπινες σχέσεις και τη σημασία μιας πραγματικής, πνευματικής αγάπης αλλά και του ανθρώπινου δράματος. Παρά τους κάποιους, ευτυχώς λιγοστούς, πλατειασμούς, ο σκηνοθέτης φτιάχνει εικαστικά εκπληκτικές, συχνά απειλητικές, εικόνες (όπως η διαδρομή ενός από τους πρωταγωνιστές σ' ένα αυτοκίνητο που φτάνει σε μια γκρίζα, καφκική πόλη, ή η σκηνή μιας κηδείας σ' ένα λόφο, δίπλα σε μια μικρή εκκλησία, έρημο κτίριο δίπλα στο λόφο, ή εκείνη του κλειστού, εγκαταλειμμένου σπιτιού του αδερφού του ήρωα, προς το φινάλε της ταινίας), εικόνες που θυμίζουν τις ταινίες του Ταρκόφσκι, ακόμη και στα εκκλησιαστικά μοτίβα, δημιουργώντας την κατάλληλη ατμόσφαιρα και αποσπώντας εξαιρετικές ερμηνείες από τους πρωταγωνιστές του, ιδιαίτερα τον (πρωταγωνιστή στην προηγούμενη ταινία του) Κονσταντίν Λαβρένκο στο ρόλο του συζύγου.

ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ THE BANISHMENT / IZGNANIE του Αντρέι Ζβγιαγκίντσεφ

Υπόθεση: Μία οικογένεια αφήνει την πόλη και μετακομίζει στην εξοχή- στην Απόλυτη φύση. Η άλλοτε ψευδαίσθηση της ευτυχίας αντικαθίσταται, όμως, από μία αόριστη θλίψη. Κανείς δεν θα κρατήσει το χέρι του πατέρα που θα στραφεί στον γιο. Εκείνος που σηκώνει το μαχαίρι έχει αυτιά που δεν ακούνε, μάτια που δεν βλέπουνε, καρδιά που δεν αισθάνεται... Η πίστη του στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι ανεξάντλητη- όπως και η ενοχή του. Ο σπόρος φυτεύτηκε, ακολουθεί η σοδειά του. Ο δημιουργός Αντρέι Ζβγιαγκίντσεφ, που κέρδισε κοινό και κριτικούς με το ντεμπούτο του Η Επιστροφή (Χρυσό Λιοντάρι Φεστιβάλ Βενετίας), επανέρχεται με μία ταινία για την ανθρώπινη ψυχή που «έχει να κάνει με όλους μας - με ευγενικούς, όμορφους ανθρώπους σε τραγικές συνθήκες απόγνωσης...»

Η σινεφίλ καταγωγή της ταινίας του Ζβγιαγκίντσεφ, ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ, δεν κρύβεται - στην δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του μετά το εξαιρετικό σκηνοθετικό ντεμπούτο του στην "ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ" (2003) - και όχι μόνο αυτό... Με αργό ρυθμό στα μεγάλης διάρκειας πλάνα δίνει κατανυκτικά και με θρησκευτική ευλάβεια όλες τις ψυχολογικές - κοινωνικές "πληροφορίες" του σεναρίου και παράλληλα μηνύματα προς ανάγνωση στους μυημένους. Με την επιλογή της ασύμβατης και σύνθετης αφήγησης εκτός mainstream ρεύματος αλλά με κλιμακωτή ένταση βρίσκει το τρόπο να "παίξει" στυλιστικά με τον φορμαλισμό και να "υπνωτίσει" με την αισθητική του. Η εξέλιξη της ιστορίας αποδίδεται με ιερή μυσταγωγία και αιρετική τελετουργία στο κλίμα της ΝΟΣΤΑΛΓΙΑΣ του Ταρκόφσκι.

Τι κι αν βρίθει από αναφορές στον μεγάλο δάσκαλο και απολογητή της χριστιανικής πίστης και ηθικής, τι κι αν το νερό είναι παρών παντού συμβολικά και τι κι αν τα "κόλπα" των πανοραμίκ και των ατέλειωτων τράβελλινγκ (με χαρακτηριστικό το μονοπλάνο που καταγράφει την πηγή στο ρυάκι και τις σταγόνες της βροιχής που καθερφτίζονται στα νερά) δαμάζουν και συγχωνεύουν το νατουραλισμό με την λυρική ποίηση. Η παντοδύναμη και όμορφη φύση είναι παρούσα σε κάθε πλάνο, και με Θεϊκό τρόπο παίρνει την δική της εκδίκηση. Οι ενοχές του αυτόχειρα μεταφέρονται στον ηθικό αυτουργό και μια παρεξήγηση καταλήγει σε ένα εκπληκτικά τραγικό φινάλε, μα ταυτόχρονα και λυτρωτικό.

Στο βωμό των αμαρτιών τα πάντα εξαγνίζονται με αποτέλεσμα η κάθαρση να πάρει την μορφή της αυτοθυσίας, όταν οι προσωπικές σχέσεις έχουν σε τέτοιο βαθμό απαλλοτριωθεί. Ναι, υπάρχει το πρόβλημα και είναι οικουμενικό, δεν είναι απαραίτητο να ανήκει στην ταξική πάλη, σύντροφοι, για να πάρει την σατανική μορφή που προσδιορίζει η ρώσικη, δημιουργική φλέβα εδώ. Με αμηχανία η άκαμπτη γραφειοκρατία του πρώην σοβιετικού ρεαλισμού θα έβρισκε στα μάτια του Αντρέι τον μεγαλύτερο αντιφρονούντα αλλά και συνάμα τον εξομολογητή της!