You, the Living/Du levande. Σουηδία, 2007. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ρόι Αντερσον. Ηθοποιοί: Τζέσικα Λούντμπεργκ, Ελίζαμπετ Χέλαντερ, Μπγιορν Ενγκλουντ, Λιφ Λάρσον. 95 λεπτά.

Κωμικοτραγικές εικόνες από τη ζωή και τα όνειρα μιας ομάδας ανθρώπων σε μια σύγχρονη μεγαλούπολη, ιδωμένα μέσα από το ιδιόμορφο χιούμορ του Σουηδού σκηνοθέτη.

«Ποιο είναι το νόημα της ζωής;» ρωτάει στη νέα του ταινία ο Σουηδός σκηνοθέτης Ρόι Αντερσον, που γνωρίσαμε με τα εξαιρετικά, αποκαλυπτικά «Τραγούδια του δεύτερου ορόφου». Την απάντησή του τη δίνει σε μια σειρά στατικά, χιουμοριστικά ταμπλό, με πρόσωπα σε ασυνήθιστες, συχνά αλλόκοτες, κάπου κάπου ζοφερές, διανθισμένες όμως με το στεγνό, ιδιόμορφο χιούμορ του σκηνοθέτη, καταστάσεις.

Η κάθε σκηνή που παρακολουθούμε -συχνά σε γενικά πλάνα- παρουσιάζει απλούς, συνηθισμένους ανθρώπους σε καταστάσεις ανολοκλήρωτες, που δείχνουν τις ελλείψεις και την απέραντη μοναξιά τους, καθώς και τη σκληρότητα της ζωής: ένας άνθρωπος που περνάει μπροστά από το πλάνο σέρνοντας με το ζόρι ένα σκυλί, ένας ψυχίατρος που ενώ κάνει έρωτα με τη γυναίκα του μιλάει για τα χρέη και τις οικονομικές δυσκολίες του, άνθρωποι που περιμένουν στη βροχή σε μια στάση λεωφορείου, μια απελπισμένη γυναίκα που τσακώνεται με τον άντρα της και διαρκώς κραυγάζει «κανείς δεν με καταλαβαίνει» (η μόνη που επανεμφανίζεται σε διάφορες άλλες σκηνές), ένας μπάρμαν που κάθε βράδυ πριν κλείσει φωνάζει «ώρα για έναν τελευταίο γύρο ποτών», ένας Αραβας κουρέας που, αγανακτισμένος με έναν εκνευριστικό ρατσιστή πελάτη τού κόβει σύρριζα ένα μέρος των μαλλιών του (αργότερα ο ίδιος θα παραπονεθεί πως έχει προβλήματα με τη γυναίκα του), ενώ σε άλλες τα πρόσωπα μιλούν για τις φαντασιώσεις, τα όνειρα και τους εφιάλτες τους - όπως ο άντρας σε μποτιλιάρισμα που αφηγούνταν τον εφιάλτη του. Ολα ιδωμένα με μια στεγνή, αντικειμενική ματιά, που δίνει στο χιούμορ μιαν άλλη χροιά, φέρνοντας στο νου τις κωμωδίες του Μπάστερ Κίτον και του Ζακ Τατί ή ακόμη εκείνες του Φινλανδού Ακι Καουρισμάκι.

ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΖΩΝΤΑΝΟΙ
YOU THE LIVING / DU LEVANDE
του Ρόι Άντερσον

Υπόθεση: Το «You The Living» αναφέρεται στην ανθρώπινη ύπαρξη. Αφορά το μεγαλείο και την αθλιότητά της, την χαρά και την λύπη της, την αυτοπεποίθηση και τις αγωνίες της. Μια ύπαρξη για την οποία θέλουμε να γελάσουμε ή να κλάψουμε. Η ταινία είναι απλά μια τραγική κωμωδία ή μια κωμική τραγωδία για εμάς.

Η τελευταία ταινία του Ρόι Άντερσον είναι μία δραματική κομεντί με σουρρεαλιστικά στοιχεία και φιλοσοφικές αλληγορίες. Το ιδιότυπο χιούμορ των "βορείων" έχει μελαγχολικά ξεσπάσματα και καταλήγει σε ένα εντελώς Μπρετονικό... happy end ! Αυτό δε,...είναι η συνέχεια από το πρώτο σκετς της αρχής της ταινίας, σαν όσα ειπώθηκαν και είδαμε να ήταν ένα όνειρο, που κάποιες φορές μετατρέπεται ακόμα και σε ... "εφιάλτη"! Τα γκροτέσκ σκετσάκια συνδέονται μεταξύ τους μουσικά με τον ήχο του τρομπονιού , τους φυσικούς ήχους των κεραυνών και των ήχων των αεροπλάνων μετά από ... πολεμική επιδρομή!
Επίσης οι ήρωες είναι οι φυσικές απολήξεις από το "Τραγούδια από τον δεύτερο όροφο", την κορυφαία ταινία του δημιουργού, (και όχι μόνο), που σε καμία περίπτωση δεν την φτάνει καλλιτεχνικά.
Παρ' όλα αυτά η ταινία έχει τα στοιχεία εκείνα που την ξεχωρίζουν από το σημερινό "σωρό"για να απολαύσει ο θεατής το ιδιότυπο μαύρο, αναρχικό χιούμορ αγνών προθέσεων αλλά αφελούς προσανατολισμού.
Τα μηνύματα του Ρόι Άντερσον διαβάζονται σε πολλαπλά επίπεδα μέσα από την καθημερινότητα, μάλλον εύκολα χωρίς "αλατοπίπερο" παρά την ποιητική υπερβολή και αντισυμβατικότητά τους και αφορούν κυρίως τον προβληματισμό σχετικά με την αποξένωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, την ερωτική "πράξη" και απογοήτευση και τις διαπροσωπικές σχέσεις , τον συμβιβασμό του έγγγαμου βίου. Φτάνει πιό μακριά σατιρίζοντας ακόμα και το κοινωνικοπολιτικό σύστημα της δικαστικής, νομοθετικής και στρατιωτικής εξουσίας. Όλα αυτά σε αποδραματοποιημένο ύφος ψυχρά, σε "χαμηλούς" τόνους "δαμάζει" τις υπαρξιακές του ανησυχίες με σπαρτιάτικη λιτότητα μέσα από απλά πρόσωπα - ήρωες της καθημερινής επιβίωσης. Υπάρχουν λίγες στιγμές έντασης, όμως σε καμία περίπτωση δεν σε "απογειώνει" όπως στο "Τραγούδια από τον δεύτερο όροφο" Αν και μη προβλέψιμη και μη γραμμική στην αφήγηση αποτελεί ένα μωσαϊκό "δυνατών" εικόνων από τις φάρσες της ζωής με "λίγο" και μάλλον απλοϊκό σενάριο που επαναλαμβάνουν την κεντρική του ιδέα : την αξία του να είσαι Ζωντανός και να απολαμβάνεις την κάθε στιγμή της ζωής.

Περισσότερα για την ταινία
Ένας ξεχωριστός δημιουργός, μ ένα μοναδικό όραμα. Πριν μερικά χρόνια τα «Τραγούδια Από τον Δεύτερο Όροφο», μας συγκλόνισαν με την αλληγορική τους αλήθεια. Ένας πραγματικός μουσουργός της εικόνας, από την Σουηδία. Κυρίες και κύριοι ο Ρόι Άντερσον.
«Να είστε ευγνώνομονες εσείς οι ζωντανοί, μέσα στη ζεστή αγκαλιά της αγάπης, πριν σας ακουμπήσει το μοιραίο άγγιγμα της Λήθης.»
ΓΙΟΧΑΝ ΒΟΛΦΑΝΓΚ ΦΟΝ ΓΚΑΙΤΕ - ΡΩΜΑΪΚΕΣ ΕΛΕΓΕΙΕΣ
ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ, ΑΠΟ ΤΟΝ ΡΟΪ ΑΝΤΕΡΣΟΝ
Σε μια παλιά ισλανδική ποιητική συλλογή που ονομάζεται «The Poetic Edda» ενυπάρχει μια χαρακτηριστική παροιμία που λέει: «Ο άνθρωπος είναι ανθρώπου τέρψη». Συμφωνώ με αυτή την ιδέα, ότι δηλαδή ο άνθρωπος δεν είναι μόνος πάνω στη γη, αλλά εξαρτάται από άλλους. Παρʼόλα αυτά εάν ο άνθρωπος δίνει χαρά σε άλλους, επίσης γίνεται υπεύθυνος για τα δικά του προβλήματα και βάσανα. Αυτό είναι εξίσου σημαντικό και για τις σπουδαίες στιγμές της ιστορίας, όπως και για τις ασήμαντες της καθημερινότητας. Ο άνθρωπος σαγηνεύεται από τον εαυτό του: έτσι μεταφράζω αυτό το μεστό κομμάτι χιλίων χρόνων σοφίας και το προσαρμόζω ως τέχνασμα στη ταινία. Η ταινία απαρτίζεται από μια σειρά ταμπλό, που απεικονίζουν την ανθρώπινη κατάσταση. Οι χαρακτήρες εκπροσωπούν την πολύπλευρη πραγματικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αντιμετωπίζουν μεγάλα και μικρά προβλήματα, που κυμαίνονται από καθημερινά ζητήματα επιβίωσης, μέχρι μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα. Ελπίζω ότι το «Υou The Living» θα δώσει στο κοινό την εντύπωση, πως παρακολουθεί στιγμές της δικής του ύπαρξης. Η μελέτη μου πάνω στην γοητεία του ανθρώπου από τον άνθρωπο ρίχνει φως στο φιλοσοφικό υπόστρωμα της ταινίας μου. Το συμβατικό σινεμά συχνά αγνοεί αυτές τις αξίες και πριμοδοτεί την απλή αφήγηση μιας ιστορίας, που είναι συνυφασμένη με την συμβατική δραματουργία. Πρόθεσή μου δεν είναι να καταδικάσω αυτού του είδους το σινεμά, αντίθετα θα ήθελα να εξελιχθεί η κινηματογραφική γλώσσα, έτσι ώστε να γίνει λιγότερο προβλέψιμη. Η ταινία μου σπάει την κλασσική αφηγηματική δομή, με σκοπό να αναπτύξει ένα μωσαϊκό πεπρωμένων.
ΡΟΪ ΑΝΤΕΡΣΟΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Για το Αντικείμενο και το Χιούμορ.
«Πως ξοδεύουμε το χρόνο μας στη Γη; Δείχνω παραδείγματα ανθρώπινης συμπεριφοράς και ελπίζω το αποτέλεσμα να είναι χιουμοριστικό. Όμως οι εξιστορήσεις μου είναι το ίδιο λυπηρές, γιατί η ίδια η ζωή είναι το ίδιο τραγική διότι όλοι θα πεθάνουμε μια μέρα. Προς το τέλος της ζωής μας μπορεί να συνειδητοποιήσουμε τα λάθη μας. Το φιλμ δεν θέλει να κάνει τους θεατές να νιώθουν ένοχοι, απλά τους προσκαλεί να αναρωτηθούν πως θα περάσουμε τον προσωπικό μας χρόνο. Το τελευταίο μου φιλμ «Τραγούδια Από τον Δεύτερο Όροφο», επιχειρηματολογούσε πάνω σʼένα σοβαρό θέμα: την ιστορική και συλλογική ενοχή. Αυτή η ταινία μου διαπραγματεύεται πιο απτά ερωτήματα όπως: πως συμπεριφερόμαστε στους άλλους. Η ταινία διαθέτει 50 αλλόκοτες σκηνές με χαρακτήρες που επαναλαμβάνονται συχνά σε μπουρλέσκ καταστάσεις. Το «Υou The Living»αποτελεί μια φάρσα για την ανθρώπινη κατάσταση. Το χιούμορ μας σώζει από την πολυπλοκότητα της ζωής».
Οπτικό Στυλ
«Μʼενδιαφέρουν απόλυτα οι σκηνές που διαθέτουν αυστηρή λιτότητα, κινηματογραφημένες σε γενικό πλάνο, από μια μοναδική γωνία λήψης και μια λήψη. Υπάρχουν ελάχιστες κινήσεις της κάμερας στη ταινία. Το να κινηματογραφήσεις σε γενικό πλάνο απαιτεί ένα υψηλό επίπεδο ωριμότητας για τον σκηνοθέτη. Δουλεύοντας κατʼαυτό τον τρόπο, μου επιτρέπεται να εντοπίσω τους χαρακτήρες στον «κόσμο που κατοικούν» και σε ότι τους περιβάλει, δίχως να τους ισοπεδώσω. Δεν κάνω ποτέ close-ups, διότι καταλαβαίνω περισσότερα για τους ανθρώπους παρακολουθώντας τους. Μʼαρέσει να χαρτογραφώ το ζωτικό χώρο τους και το περιβάλλον που επέλεξαν να έχουν».
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Roy Andersson γεννήθηκε στο Γκέτεμποργκ το 1943. Η πρώτη του μεγάλου μήκους «A Swedish Love Story», κέρδισε την Χρυσή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου το 1970. Η δεύτερή του ταινία με τίτλο «Gilliap» παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ των Κανών το 1976 στο τμήμα «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών». Το 1975 ξεκίνησε να φτιάχνει μια σειρά από παράξενα αλλά πολύ πετυχημένα διαφημιστικά, κερδίζοντας συνολικά 8 Χρυσά Λιοντάρια στις Κάνες. Το 1981 ίδρυσε το « Studio 24», με στόχο να κάνει παραγωγή τις ταινίες του, απόλυτα ελεύθερος.
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ:
YOU THE LIVING (2007)
SONGS FROM THE SECOND FLOOR (2000)
WORLD OF GLORY (1991)
SOMETHING HAPPENED (1987)
GILLIAP (1975)
A SWEDISH LOVE STORY (1970)