Τουρκία, 1997. Σκηνοθεσία: Νούρι Μπίλγκε Σεϊλάν. Σενάριο: Εμίν Σεϊλάν, Νούρι Μπίλγκε Σεϊλάν. Ηθοποιοί: Τσιχάτ Μπίτι, Εμίν Σεϊλάν, Φατμά Σεϊλάν. 85 λεπτά.

Η σχέση ανάμεσα στα μέλη μιας αγροτικής οικογένειας, στη διάρκεια των τεσσάρων εποχών, ιδωμένη μέσα από τα μάτια δυο παιδιών, σε μια όμορφη, λυρική, βραβευμένη σε διάφορα φεστιβάλ, ταινία.

Η ζωή αλλά και το πέρασμα από την παιδική στην εφηβική ηλικία, σε μια μικρή, επαρχιακή πόλη (Kasaba σημαίνει ακριβώς «μικρή πόλη») της Τουρκίας, στη διάρκεια των τεσσάρων εποχών, είναι στο επίκεντρο της όμορφης αυτής, πρώτης ταινίας του Τούρκου σκηνοθέτη Νούρι Μπίλγκε Σεϊλάν («Τα σύννεφα του Μάη», «Κλίματα αγάπης»), γυρισμένης σε μαυρόασπρο φιλμ και με ερασιτέχνες (οι περισσότεροι μέλη της οικογένειάς του) ηθοποιούς.

Τη ζωή στη μικρή αυτή κοινωνία, την παρακολουθούμε μέσα από τα μάτια ενός 11χρονου κοριτσιού και του 7χρονου αδερφού της. Από τις πρώτες σκηνές, με τα παιδιά να παίζουν στο χιόνι, κι αργότερα στο σχολείο, με τον δάσκαλο να τους βάζει να γράψουν έκθεση με θέμα «Η αγάπη και η αφοσίωση στην οικογένεια», ή εκείνες με τους μεγάλους να συζητούν για τον σκοπό της ζωής σε μια εκδρομή στο δάσος, ο Σεϊλάν δημιουργεί την αποπνιχτική ατμόσφαιρα της κλειστής, απομονωμένης κοινωνίας - όνειρα και απογοητεύσεις από την πλευρά των μεγάλων, μοναξιά και αδιέξοδα από την πλευρά των παιδιών.

Η ταινία είναι δοσμένη μέσα από μικρές, λυρικές εικόνες (τα παιδιά που παίζουν μ' ένα φτερό μέσα στην τάξη, το αγόρι που κοιτάζει έξω από το παράθυρο του σχολείου το χιονισμένο δρόμο, το κορίτσι που περιφέρεται σ' ένα νεκροταφείο, οι σκηνές της εκδρομής στο δάσος ή εκείνες με τα παιδιά στον τροχό στο λούνα-Παρκ), που θυμίζουν τόσο τον κλασικό σοβιετικό κινηματογράφο όσο κι εκείνο του Ταρκόφσκι, δείχνοντας το αληθινό, πρωτότυπο ταλέντο του σκηνοθέτη της. Μια απλή, όμορφη ταινία για τη ζωή και τη (συχνά πικρή) πορεία της.

Ποίηση α λα Ταρκόφσκι από την Τουρκία

Δεν είναι μόνο η Βραζιλία, είναι και η γειτονική, η «τριτοκοσμική» Τουρκία. Οι σφαλιάρες πέφτουν σαν το χαλάζι και το ελληνικό σινεμά στενάζει.

Ο Νουρί Μπίλγκε Τσεϊλάν με κάθε κατεβασιά βλέπει ξένο μεγάλο φεστιβάλ. Αυτός ντε, που πριν από δύο χρόνια με τα «Κλίματα αγάπης» υπέγραψε μία από τις κορυφαίες, αισθηματικές, σε στυλ Αντονιόνι ταινίες όλων των τελευταίων εποχών!

Ευαισθησία, ποίηση, λυρισμός, φαντασία, κομψότητα, ουμανισμός τρέχουν από τα μπατζάκια του. Ευλογημένος από την παράδοση του Αντρέι Ταρκόφσκι και την κληρονομιά του Χικμέτ. Αν ζούσε ο άγιος Ταρκόφσκι θα τον είχε υιοθετήσει ως μοναδικό και αποκλειστικό κληρονόμο του.

Για να καταλάβετε ρίξτε μια ματιά στην πρώτη ταινία του, το ασπρόμαυρο «Κasaba» γυρισμένο πριν από έντεκα χρόνια. Καταφέρνει και μετατρέπει το βουκολικό, το αγροτικό, το γραφικό, σε γεγονός αισθητικό. Χωρίς υπόθεση, χωρίς story, χωρίς δράση, κόντρα στην ακαδημαϊκή αφήγηση και κόντρα σε κάθε ευκολία και σε κάθε τυπική, αφηγηματική ταινία. Με όλα τα ρίσκα.

Στη θέση του, κάθε μειράκιο της ελληνικής οθόνης με το ίδιο υλικό θα προκαλούσε βαθύ, ατελείωτο χασμουρητό. Και για να έχουμε λόγο καλό και αληθινό, ένα πράγμα πρέπει να πω. Δεν πρόκειται για ολοκληρωμένη δουλειά, αλλά για σχεδίασμα, για πείραμα, για άσκηση ύφους, για πρωτόλειο και για να αναμέτρηση με τη δική του ματιά. Αποτέλεσμα; Πέντε ταινίες σκηνοθέτησε ο Τσεϊλάν. Η τελευταία του θα προβληθεί και θα διεκδικήσει Χρυσό Φοίνικα των φετινών Καννών.

Με δυο λόγια: Οι τέσσερις εποχές σε ένα μικρό τουρκικό χωριό. Τα παιδιά, το σχολείο, ο γέρος, η γριά, τα σύννεφα, ο ήλιος, το ποτάμι, η βροχή, τα χιόνια. Μόνο αυτά. Σαν ψίθυρος που χαϊδεύει το βλέμμα και με αντίδωρο ευλογεί την καρδιά!