The last station. Βρετανία/Γερμανία/Ρωσία, 2009.

Σκηνοθεσία-σενάριο: Μάικλ Χόφμαν. Ηθοποιοί: Κρίστοφερ Πλάμερ, Χέλεν Μίρεν, Πολ Τζιαμάτι, Τζέιμς ΜάκΑβοϊ, Κέρι Κόντον.112'

Ιστορικό δράμα γύρω από τον τελευταίο χρόνο της ζωής του Λέοντος Τολστόι και με επίκεντρο τη σύγκρουση της γυναίκας του συγγραφέα με τον εκδότη και πιστό ακόλουθο της φιλοσοφίας του Τολστόι. Πολύ καλές ερμηνείες.

Στην τελευταία χρονιά της ζωής του Λέοντος Τολστόι εστιάζεται η ιστορία της ταινίας που έγραψε (με βάση το βιβλίο του Τζέι Παρίνι) και σκηνοθέτησε ο Μάικλ Χόφμαν («Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας»). Περίοδο σύγκρουσης ανάμεσα στον Τσέρτκοφ (Πολ Τζιαμάτι), τον πιστό ακόλουθο και εκδότη των βιβλίων του συγγραφέα, που ήθελε τον Τολστόι να κληροδοτήσει τα δικαιώματα των βιβλίων του στο ρωσικό λαό, και τη γυναίκα του συγγραφέα, Σοφία (μια εξαιρετική στις οικογενειακές συνωμοσίες της, Χέλεν Μίρεν), που ήθελε να εξασφαλίσει το μέλλον της κι εκείνο των παιδιών της.

Την πλοκή παρακολουθούμε βασικά μέσα από τα μάτια του νεαρού Βάλεντιν (Τζέιμς ΜάκΑβοϊ), που τον προσλαμβάνει ο Τσέρτκοφ για γραμματέα του Τολστόι αλλά και για να παρακολουθεί τη σχέση του με τη Σοφία. Η ανάπλαση της εποχής, τα ντεκόρ, η ωραία φωτογραφία, οι σχέσεις ανάμεσα στα πρόσωπα, οι ίντριγκες και η όλη ατμόσφαιρα, μου θύμισαν την πρόσφατη ταινία του Τζέιμς Αϊβορι «Τελευταίος προορισμός». Ολα δοσμένα με μια κάπως τηλεοπτική σκηνοθεσία, με τον Χόφμαν να καθοδηγεί σωστά τους ηθοποιούς του. Με τον Κρίστοφερ Πλάμερ να ισορροπεί την ερμηνεία του ανάμεσα σ' ένα επιβλητικό 82χρονο Τολστόι, ακόλουθο μιας ειρηνιστικής, παθητικής (ενάντια στο τσαρικό καθεστώς) πολιτικής, «άγιο» άνθρωπο για το λαό του, και έναν άλλο πιο ανθρώπινο, με τις διάφορες αδυναμίες του, μαζί και σεξουαλικές (που μαθαίνουμε στην ενδιαφέρουσα βόλτα του με τον Βάλεντιν), χαρακτήρα.

Ο πόλεµος των Τολστόι

Μετά την πρώτη µισή ώρα µου θύµισε το σαρκοβόρο «Πόλεµο των Ρόουζ» του Ντάνι ντε Βίτο.

Οπου πλακώνονται ανηλεώς, σκαρφαλωµένοι ακόµα και σε πολυελαίους, η Κάθλιν Τέρνερ µε τον Μάικλ Ντάγκλας. Από ερωτευµένα φοιτητικά πιτσουνάκια κατέληξαν θανάσιµοι εχθροί για το ποιος θα αρπάξει βιλάρα, τζιπάρα, σκαφάρα και χρήµα! Το ίδιο και το επιµύθιο του «Τελευταίου σταθµού» («Τhe Last Station») του Μάικλ Χόφµαν. Ενός µικροµέγαλου σκηνοθέτη µε πιο γνωστή του επιτυχία το «Οne Fine Day» («Μια θαυµάσια µέρα»). Με Μισέλ Φάιφερ και Τζορτζ Κλούνι του 1996. Την ξέχασα ύστερα από µία εβδοµάδα. Οµως ο Μάικλ Χόφµαν επανήλθε µε executive producer τον Αντρέι Κοντσαλόφσκι, αδελφό του Νικίτα Μιχάλκοφ. Ο οποίος, αφού πρώτα θαµπώνει το σύµπαν µε µια «Σιβηριάδα» (1979) µούρλια, στη συνέχεια την κοπανάει από τη σοβιετική µητέρα πατρίδα και καταλήγει για καριέρα στο Χόλιγουντ, µε µοναδική επιτυχία «Το τρένο της µεγάλης φυγής» («Runaway train» -1985). Κάπου εκεί ξεφουσκώνει, αλλά διαρκώς επανέρχεται και αυτοκαταστρέφεται. Α-χου, δεν µε νοιάζει!

Ετσι, υπό την απόµακρη «επίβλεψη» του Κοντσαλόφσκι, ο Μάικλ Χόφµαν διορθώνει τις αµερικανιές του και καταφέρνει να αποτυπώσει στο σελιλόιντ το κλίµα της Ρωσίας του 1910.

Οµως το καλύτερο χαρτί του είναι το cast των πρωταγωνιστών του. Κίνηση µατ. Τον έβγαλε από πολλούς µπελάδες και του χάρισε δύο υποψηφιότητες Οσκαρ που βοήθησαν την κυκλοφορία της ταινίας του διεθνώς. Η πρώτη για τον αειθαλή και πάντα εξαιρετικό καναδό Κρίστοφερ Πλάµερ. Πάνω-κάτω στην ίδια ηλικία µε τον Τολστόι. Με πατηµένα τα 81 ο Πλάµερ.

Με πατηµένα τα 82 «έφυγε» το 1910 ο ρώσος γίγαντας από τον κόσµο αυτό. Η ταυτοπροσωπία όχι µόνο στην εµφάνιση αλλά και την ουσία. Ασπροµάλλης µε χαίτη επιπέδου δεσπότη, ο σαρωτικός ο Πλάµερ. Σαν από ξεφτισµένη φωτογραφία της εποχής. Τέλειος. Η δεύτερη υποψηφιότητα στην αγγλίδα Ελεν Μίρεν των 65 ετών. Με ένα (µόνο;) Οσκαρ ερµηνείας για τη «Βασίλισσα» (Queen - 2006) του Στίβεν Φρίαρς. Η Μίρεν, λοιπόν, υποδύεται την κοντέσα Σοφία Αντρέγεβνα, σύζυγο του Τολστόι και µητέρα των 13 παιδιών τους, εκ των οποίων µόνο τα οκτώ επέζησαν. Τρίτος στη σειρά, ο σκωτσέζος Τζέιµς ΜακΑβόι, ο Ρόµπι της «Εξιλέωσης» («Αtonement» - 2007), ο οποίος κλέβει την παράσταση ολοσχερώς. Παίζει τον Βαλεντίν Φιοντόροβιτς Μπουλγκάκοφ, τον εντεταλµένο του Βλαντίµιρ Τσέρτκοφ (Πολ Τζιαµάτι), ενός φανατικού τολστοϊστή, από αριστοκρατική φαµίλια κολλητή του Τσάρου, ο οποίος στη συνέχεια _ και αφού πρώτα ταξίδεψε στην Αγγλία _ συνάντησε τον συγγραφέα, θαµπώθηκε από τις αλτρουιστικές ιδέες του και άρχισε τα κηρύγµατα για την ηθική αυτοβελτίωση του Ατόµου. Κάτι σαν προάγγελος µαρξιστικών αλλά ιδεαλιστικών ιδεών. Λογικό. Το καζάνι έβραζε, η ιντελιγκέντσια ανησυχούσε, οι πόρτες άνοιγαν, τα ρεύµατα έµπαιναν και πολλοί από πνευµονία τα ‘φτυσαν.

Το καλοκαίρι λοιπόν του 1910, σ ένα ιδιωτικό και γιγαντιαίων διαστάσεων τσιφλίκι, στη γενέτειρα του συγγραφέα Γιασνάγια Πολιάνα, εξελίσσεται µάχη µέχρις εσχάτων. Η κοντέσα σε κατάσταση διαρκούς νευρικής κρίσης, µε αλλεπάλληλες υστερικές εκρήξεις και λιποθυµικές τάσεις. Ο λόγος, φυσικά, η περιουσία. Μια επικών διαστάσεων περιουσία. «Ο άντρας µου ξεµωράθηκε. Στη διαθήκη του αφήνει τα πάντα στον µουζίκο, ρώσικο λαό». Αλήθεια; Περίπου. Ο Τσέρτκοφ από εδώ. Να πιέζει αφόρητα, ώστε ο γέροντας να εφαρµόσει στην πράξη τις ιδέες του περί ισότητας και έτσι να εκχωρήσει τα δικαιώµατα όλων των πνευµατικών του θησαυρών, φυσικά του «Αννα Καρένινα» και του «Πόλεµος και Ειρήνη» στον λαό. Βλακείες θα πείτε. Συµφωνώ. Οµως ο τσαρικός δεσποτισµός εκείνης της εποχής της απόλυτης ένδειας πορευόταν µε τον ιδεολογικό δογµατισµό. Από την άλλη, η κοντέσα να σούρνεται χάµω και να ωρύεται: «Εγώ που σου έφερα δεκατρία παιδιά, θα µ αφήσεις στη ζητιανιά;». «Μα έχουµε τόσα πολλά!» απαντούσε ο Τολστόι. «Με όλα αυτά τα προνόµια είναι εύκολο να παριστάνεις τον επαναστάτη» ανταπαντούσε εκείνη. Η κατάσταση τόσο αφόρητη που λίγο µετά ο Τολστόι, µε το ένα πόδι στον τάφο, την κάνει στα κλεφτά. Να γλιτώσει από αυτήν τη σκύλα που του κατατρώει ψυχή και σωθικά. Το επιµύθιο γνωστό. Κάθε έρωτας αρχίζει από τον ουρανό. Στη συνέχεια βαρεµάρα και στο τέλος µίσος εχθρικό. Το ιδιοτελές συµφέρον είναι που «σκοτώνει» κάθε σχέση. Ακόµα και των αδελφών. Συµφωνώ. Μ έναν λόγο, ευπρεπέστατη η σκηνοθεσία. Εξαιρετικές πλην Τζιαµάτι οι ερµηνείες.